Սկսվել է Քադաֆիի միլիարդների «որսը»

Լիբիայի բռնապետ Մուամար Քադաֆիի կարողությունը գնահատվում էր 150 միլիարդ դոլար, սակայն նրա մահից հետո այս ամբողջ գումարն անհետացավ։ Անհետացած միլիարդները փորձում են գտնել պաշտոնական Տրիպոլին, մասնավոր խուզարկուներն ու անկախ լրագրողները։ «Լենտա.ռու»-ն պարզել է, թե ինչպես և ովքեր են փնտրում Քադաֆիի գանձերը:

Առեղծվածային գործարարը

Թունիսցի Էրիկ Գոայեդը արկածախնդիր ձեռնարկատեր է, որը հայտնի է Տրիպոլիում և Պրետորիայում: Առաջին տարին չէ, որ նա փորձում է գտնել այն հարստությունը, որը, ենթադրաբար, Մուամար Քադաֆին տարել է Հարավային Աֆրիկա:

Բարձրահասակ, զուսպ և սառնասիրտ Գոայեդը առանձնապես նման չէ այն մարդկանց, ովքեր գործ ունեն լրտեսների և պետական ​​գաղտնիքների  հետ: 2000-ականների սկզբին նա ժառանգեց ֆերմա և սկզբում իր ողջ ժամանակը նվիրել էր դրա զարգացմանը:

Բայց նույնիսկ այն տարիներին, երբ Գոայեդը, թվում էր, թե խաղաղ ֆերմեր է, երկակի կյանքով էր ապրում: 2006 թվականին  Թունիսում հանդիպեց Լիբիայի իշխանությունների ներկայացուցիչների հետ և պայմանավորվեց, որ բժշկական սարքավորումներ վաճառի Լիբիային։ Շուտով հաստատվեց Լիբիայի շուկայում՝ որպես Հարավային Աֆրիկայում արտադրվող  Burnshield կոչվող այրման կոմպրեսորների բացառիկ մատակարար:

Դա եկամտաբեր, բայց վտանգավոր բիզնես էր։ Գոայեդը հրաժարվեց միջնորդավճար վճարել Ալի Ֆարհաշին՝ Քադաֆիի խնամուն, և դարձավ հզոր թշնամի։

Ֆարհաշը խոչընդոտեց նրա բիզնեսին, արգելափակեց վճարումները և նույնիսկ մի քանի օրով բանտարկեց։ Գոայեդը փրկվեց Լիբիայի բանակի ազդեցիկ ավագ սպա Մուհամմեդ Թագի հետ բարեկամության շնորհիվ: Վերջինս օգնեց նրան ազատության մեջ մնալ և մասամբ վերադարձնել այն, ինչ կորցրել էր:

Երեք տարի անց Քադաֆին գահընկեց արվեց։ Մուհամմեդ Թագը, ով Քադաֆիի մտերիմ ընկերն էր, պետական ​​ծառայության  վերադարձավ միայն 2014 թվականին և դարձավ Լիբիայի կառավարության կողմից ստեղծված ակտիվների վերականգնման կոմիտեի ղեկավարը։ Իսկ Գոայեդը սկսեց Քադաֆիի միլիարդների փնտրտուքը: Ըստ կանադացի հետազոտող Հովարդ Ադելմանի, կան անուղղակի ապացույցներ, որ այդ ժամանակահատվածում Գոայեդը զբաղվում էր զենքի առևտրով: Նա համագործակցում էր զենք արտադրող Rheinmetall Denel Munition ընկերության հետ։

Ինքը՝ Գոայեդը, պնդում է, որ 2012 թվականին Լիբիայի իշխանությունները դիմել են իրեն՝ Հարավային Աֆրիկայի հետ զենքի մատակարարման գործարք կնքելու հարցով։ Գործարքը ձախողվել է, բայց հենց այդ ժամանակ նա իմացել է, որ 2010 թվականի վերջին Տրիպոլիից Յոհանեսբուրգի օդանավակայան է տարվել 12,5 միլիարդ դոլար փոքր արժույթներով:

Ըստ Գոայեդի՝ դա եղել է Լիբիայի բռնապետի գանձերի մի մասը, իսկ ամբողջ գումարը, որը թաքցված է աշխարհի տարբեր ծայրերում, կազմում է մոտ 400 միլիարդ դոլար։ Ինչպես է Գոայեդը փորձել գտնել այդ միլիադների հետքը, պատմում է «Քադաֆիի միլիարդների որսը» վավերագրական ֆիլմը, որը նկարահանել են հոլանդացի լրագրողներ Միշա Վեսելը և Թոմաս Բլումը։

Ստանալով խուզարկության թույլտվություն՝ Գոայեդը հայտնվեց իրենից ոչ պակաս կասկածելի մարդկանցով շրջապատում և ավելի  խորասուզվեց մի գաղտնի աշխարհում, որտեղ թվում էր՝ արգելքներ չկան։ Նրա հետ գանձ որոնում էին Յոհան Էրազմուսը՝ հարավաֆրիկացի զենքի վաճառող, նախկին հետախույզ, նրա ընկերուհին՝ հատուկ նշանակության ջոկատի նախկին սպա, Ֆանի Ֆոնդսը, և Ջորջ Դարմանովիչը՝ Գոայեդի նախկին ազդեցիկ աշխատակիցը:

Անսկզբունքային մրցակիցներ

Որքան «թվում էր, մոտենում էին Քադաֆիի գանձերին, այնքան դրանք անհասանելի էին թվում: Նրանք կարողացան գտնել անկախ  փաստաթղթեր, որոնք ապացուցում էին, որ այս հսկայական գումարն իրականում Տրիպոլիից հասել է Յոհանեսբուրգ և այնտեղ կարծես  թե գոլորշիացել է։ Մրցակիցներից մեկը սպանվեց, մյուսները դուրս եկան խաղից՝ ֆինանսական միջոցներ չունենալու պատճառով:

Միլիարդների որսը դեռ շարունակվում է անարդյունք:

Խոսակցություններ կան, որ Ուագադուգուում Քադաֆիի պողպատե արկղերում պահվել է 560 միլիոն դոլար 100 դոլարանոց թղթադրամներով։ Այս գումարը պետք է տեղափոխվեր Տրիպոլի, սակայն միջոցների տեղափոխման համար պատասխանատու միջազգային տրանսպորտային ընկերությունը, ըստ Բուրկինա Ֆասոյի կառավարության, պարզվեց, որ գոյություն չունեցող «ուրվական» ընկերություն է։

Գրեթե նույնը տեղի ունեցավ Գանայում։ Գումարը, որը պահվում էր Մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային կոմիտեի տարբերանշանով չհրկիզվող պահարաններում, իբր տեղափոխվել է այլ վայր։

Ի տարբերություն իր մրցակիցների՝ Գոյեդը չի պատրաստվում հանձնվել և դեռ հույս ունի ստանալ Լիբիայի իշխանությունների կողմից գումարի իրեն խոստացված 10 տոկոսը։  Առայժմ Գոայեդը փնտրում է ՝ չբացահայտելով իր ունեցած բոլոր տեղեկությունները։