Հայաստանի տարածքային զարգացման հիմնադրամը ներկայացրել է Մարմաշենի վանական համալիր տանող ճանապարհի հիմնանորոգման նոր նախագիծը

Պահլավունի տոհմի կառուցած Մարմաշենի վանական համալիրը միջնադարյան Հայաստանի մշակութային և կրոնական կենտրոններից է։ 10-11-րդ դարերի կառույցը մշտապես ուխտագնացությունների, հարսանիքների ու մկրտությունների ցանկալի վայր է, նաև ներգնա տուրիզմում Շիրակի մարզի պահանջված ուղղություններից մեկն է, թեև հստակ թվային տվյալներ չկան, թե տարեկան ինչքան մարդ է այցելում։ Վահրամաբերդ գյուղից մինչև համալիր մոտ 2,5 կմ ավտոճանապարհը քանդված է, մեքենաները վանքի տարածքին մոտենալու այլ ուղղություն չունեն։

«Ավտոբուսները չեն կարող մինչև եկեղեցու մոտ գալ, կանգնում են Վահրամաբերդ համայնքում, էնտեղից ոտքով իջնում են, դե պատկերացրեք, զբոսաշրջիկների մեջ կան և տարեց մարդիկ»,- ShantNews.am-ի հետ զրույցում նշել է Վահրամաբերդի վարչական ղեկավար Կամո Հարությունյանը։

Լայն ու ոչ թե տեղ-տեղ, այլ ամբողջական քանդված հատվածները ծածկելու, ճանապարհը քիչ թե շատ անցանելի պահելու համար տարվա մեջ մի քանի անգամ հարթեցումներ են կատարվում, որոնք երկար կյանք չունեն։

Վանական համալիրի ճանապարհը հիմնանորոգելու առաջարկներ, քննարկումներ ու նաև նախագծային փաթեթներ կազմելու մի քանի փորձեր են եղել, որոնք գործնական փուլ չեն հասել, թեև դրանից վանք այցելողների հետաքրքրությունները ճարտարապետական գեղեցիկ կառույցի հանդեպ չեն պակասել։ Այս ճանապարհի նորոգումը նորից օրակարգում է, Հայաստանի տարածքային զարգացման հիմնադրամը ծրագիր է ներկայացրել։ Այժմ քննարկումների փուլում է ճանապարհի հիմնանորոգման և հարակից տարածքի բարեկարգման դեպքում շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության հարցը։ Նախագծող կազմակերպությունը, ծրագիրն իրականացնողներն այս հարցերը քննարկել են Ախուրյան խոշորացված համայնքի ներկայացուցիչների հետ։

Վերջնական նախագիծը կկազմվի ուսումնասիրությունների, համայնքի ու շահագրգիռ անձանց, մասնագետների, նախարարությունների ներկայացրած առաջարկություններից ու եզրակացությունների հիմքով։ Հանրային մյուս քննարկումներում ներկայացվելու են տարածքի լանդշաֆտների, բնապահպանական, սոցիալ-տնտեսական ռիսկերն ու ազդեցությունները։ Ծրագրի նախնական նախագծով գյուղից մինչև վանական համալիր ճանապարհը կունենա ասֆալտային շերտ, կանաչ տարածքներն օգտագործվելու են որպես հանգստյան գոտի։

«Ամբողջությամբ քանդվելու է առկա ճանապարհածածկը, և նոր ասֆալտապատ ճանապարհ է կառուցվելու, բոլոր կոմունիկացիաներն են անցկացվելու՝ գազ, լույս, ջուր, նոր կոյուղագիծ, լինելու է սանհանգույց, նոր տաղավարներ են տեղադրվելու, ավտոկայանատեղի է կահավորվելու»,- նախնական նախագիծը ներկայացրել է Հայաստանի տարածքային զարգացման հիմնադրամի սոցիալական մասնագետ Քնարիկ Գրիգորյանը։

Բուն վանքի տարածքում և վանական համալիրում վերակառուցողական աշխատանքներ հիմնադրամը չի նախատեսում, քանի որ այն համարվում է հատուկ պահպանվող հուշարձանային գոտի։ Բայց եկեղեցու բակի և ճանապարհի հարակից կանաչ տարածքների ընդհանուր տեսքի միջավայրին համապատասխանեցումը իրենց նախագծում է, որով նախատեսվում է տարածքից դուրս բերել տաղավարները, որոնք ամառային հանգստի սեզոնին քեֆ-ուրախությունների անցկացման վայրի են վերածվում։

«Անպայման տաղավարների տեսքը պետք է համապատասխանի բնական միջավայրին, նաև հուշարձանային միջավայրին, այսինքն՝ պետք է հաստատվի նաև մշակույթի նախարարության կողմից։ Լինելու են շատ թեթև կոնստրուկցիաներից, առանց փոխելու ընդհանուր միջավայրը»,- նշել է Քնարիկ Գրիգորյանը։

Վանական համալիրից դեպի Ախուրյան գետ իջնող աստիճանները նույնպես նորոգվելու են։ Նախագծային աշխատանքների ավարտը կախված է հանրային քննարկումների արդյունքներից, ծրագրի մեկնարկի ժամկետներ հիմնադրամը դեռ չի նշում, բայց ավարտը 2023 թվականին է նախանշված։