Արետա Ֆրանկլինի կյանքն ու կարիերան (ֆոտոշարք)

ԱՄՆ-ի Դեթրոյթ քաղաքում, 76 տարեկանում մահացել է երգչուհի Արետա Ֆրանկլինը:

Կյանքի ընթացքում նա ստացել է 18 «Գրեմմի» մրցանակ, իսկ «Rolling Stone» ամսագիրը 2008 թ.-ին նրան կոչել էր պատմության հզորագույն երգչուհի:

Արետա Ֆրանկլինը մեծացել է Դեթրոյթում, քահանայի ընտանիքում։ Քույրերի հետ երգել է եկեղեցական երգչախմբում։ Արդեն 14 տարեկանում ձայնագրվել են նրա վոկալային առաջին ստեղծագործությունները։

Նրա երգերը հայտնվել են աղյուսակներում և նրա շնորհիվ սոուլը մեծ առաջխաղացում է ունեցել։

1966 թվականի վերջին Ֆրանկլինի պրոդյուսերը դարձել է Ջերի Ուեկսլերը։ Երգչուհին պայմանագիր է կնքել Atlantic Records-ի հետ և դարձել է նրա գլխավոր աստղը։ «I Never Loved a Man» (The Way I Love You) հուզիչ ռիթմ ընդ բլյուզ ժանրի սինգլի ձայնագրման համար Ջերի Ուեկսլերը նրան տարել է Ալաբամա, որտեղ Արետան ձայնագրվել է ամերիկացի լավագույն երաժիշտների հետ։

1967 թվականի սկզբին և 1968 թվականին Արետան հայտնվում է փոփ աղյուսակներում․ այդ ժամանակ նրա տասը երգերը, որոնց շարքում են դասական սոուլի մարգարիտները՝ «Chain of Fools» և «A Natural Woman»-ը (You Make Me Feel Like), հայտնվում են Billboard Hot 100-ի լավագույն տասնյակում, իսկ Օթիս Ռեդինգի «Respect» երգի՝ Արետայի կրքոտ կատարումը դառնում է ֆեմինիզմի հիմն և գլխավորում է հիթ շքերթները: 1968 թվականին Արետա Ֆրանկլինն ստանում է իր կարիերայի առաջին «Գրեմմի» մրցանակը։

Երգչուհին, խառնելով սոուլ և գոսպել ժանրերը, դառնում է, այսպես ասած, «Ամերիկայի սև դեմքը»՝ պայքարելով քաղաքացիական իրավունքների համար։ Նրա վստահ և սուր վոկալը նորարարական գործիքավորումներում դարձել է դասական սոուլի չափանիշ։ 1972 թվականին նա ալբոմ է ձայնագրել մաքուր գոսպել ժանրում ՝ «Amazing Grace», որը վաճառվել է այնքան, որքան R&B ժանրի սկավառակները։ Թեև Արետա Ֆրանկլինը, որպես մեծագույն վոկալիստ, փառքի է արժանացել, սակայն շատ քչերը գիտեն, որ նրա մի շարք ձայնագրություններում հենց ինքն է նվագում ստեղնաշարային գործիքները։

Արետա Ֆրանկլինին վերջին մեծ հաջողությունը բերեց Սթիվի Ուանդերի «Until You Come Back to Me» (1974) երգի «քավեր» տարբերակը։ Այս ձայնագրությունը փակում է Ֆրանկլինի կյանքի աստղային փառքի շրջանը։ Սոուլ երաժշտության «Ոսկե դարը» արդեն անցյալում էր, և նրա «թագուհին» չէր կարողանում գիտակցել այն։ Վերջնական հարվածն Արետայի համար եղավ հոր կաթվածը։

1978-1984 թվականներին Արետան ամուսնացած է եղել հայտնի դերասան Գլին Թորմանի հետ, սակայն ավելի ուշ նրանք բաժանվել են։

Տարիքի հետ Ֆրանկլինի ձայնագրություններում զգացմունքայնությունը պակասել է, և նա սկսել է կատարել ավանդական փոփ ժանրում՝ հիմնականում երիտասարդ կատարողների հետ։ Ջորջ Մայքլի և Արետայի դուետը 1986 թվականին գլխավորել է Մեծ Բրիտանիայի հիթ-շքերթը, իսկ նրա՝ առավել հաջողված «A Rose Is Still a Rose» (1998) սինգլը 1990-ական թվականներին ձայնագրվել է Լորին Հիլի հետ։

Ձայնագրվել են մի շարք դուետներ «թագուհու» և նրա խորթ աղջկա՝ Ուիթնի Հյուսթոնի, Մրայա Քերիի, Էնի Լենոքսի, Մերի Ջեյ Բլայջի, Ֆրենկ Սինատրայի, Գլորիա Էստեֆանի, Քրիստինա Ագիլերայի և մյուս կատարողների հետ։ 2007 թվականին այդ դուետները թողարկվել են առանձին սկավառակով, որը կոչվեց  «Jewels in the Crown:All-Star Duets with the  Queen»: Երկու տարի հետո Արետան ստացավ ԱՄՆ-ի Ազատության մեդալ։

Երգչուհին  հանրությանը միշտ ներկայանում էր շքեղ զգեստներով և անկրկնելի ձայնով:

Պատրաստեց Նելլի Խաչատրյանը