ՄԻՊ ներկայացուցիչները շարունակում են խախտումներ արձանագրել դատարանների` ազատությունից զրկվածներին պահելու խցերում

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի՝ Խոշտանգումների և վատ վերաբերմունքի կանխարգելման վարչության ներկայացուցիչները (Կանխարգելման ազգային մեխանիզմ) չհայտարարված մշտադիտարկման այցեր են իրականացրել Կոտայքի և Արագածոտնի մարզերի դատարանների` ազատությունից զրկված անձանց ժամանակավոր պահելու վայրեր։

Այցեր են իրականացվել Եղվարդի, Հրազդանի, Չարենցավանի և Աշտարակի նստավայրեր:

Ուսումնասիրվել են նշված դատարանների` ազատությունից զրկված անձանց ժամանակավոր պահման խցերի պայմանները, տեղի են ունեցել առանձնազրույցներ ազատությունից զրկված անձանց, դատարանների աշխատակազմերի, դատական կարգադրիչների և Ոստիկանության` ուղեկցող գումարտակի ծառայողների հետ:

Ուսումնասիրությունների ընթացքում արձանագրվել են հետևյալ խնդիրները՝

Կոտայքի դատարանի Հրազդան նստավայրում առկա են խիստ անբավարար պայմաններ: Ազատությունից զրկված անձանց պահելու համար նախատեսված միակ խուցը գտնվում է դատարանի շենքի առաջին հարկում, որտեղ չկան պատուհաններ, բնական լուսավորություն, բացակայում է օդափոխությունը։ Խցում չկա աթոռ, իսկ միակ սեղանը հիմնականում ծառայել է որպես պահեստ՝ վրան դրված են եղել մեծ թվով թղթապանականեր։ Բացակայել է ազատությունից զրկված անձանց համար նախատեսված սանհանգույցը, և նրանք ստիպված են եղել օգտվել ընդհանուր սանհանգույցից։ Ի տարբերություն շենքի այլ սենյակների՝ խցում բացակայել է նաև ջեռուցման համակարգը, ինչն անթույլատրելի է՝ հաշվի առնելով հատկապես ցուրտ եղանակային պայմանների ժամանակ խցերում պատշաճ ջերմային ռեժիմի ապահովման անհրաժեշտությունը:

Մշտադիտարկված դատարանների բոլոր նստավայրերում խցերի սանհանգույցները խցի բնակելի հատվածից առանձնացված չեն եղել ամբողջական պատով և չեն ունեցել դռներ: Ավելին, կիսապատերն այնքան ցածր են եղել, որ մեծամասամբ չեն ծածկել անձի նույնիսկ մինչև գոտկատեղը։ Այս վիճակը հատկապես անընդունելի է մարդու նկատմամբ արժանապատիվ վերաբերմունքի ու նրա մասնավոր կյանքի անձեռնմխելիության տեսանկյունից: Հարցն ավելի զգայուն է այն պարագայում, երբ ազատությունից զրկված անձը կին է, իսկ ուղեկցող գումարտակի աշխատակիցները հիմնականում տղամարդիկ են։

Շարունակում են մտահոգիչ մնալ Աշտարակի նստավայրի խցերի՝ նախկինում ևս արձանագրված անբավարար պայմանները։ Խցերի դռներն ամբողջությամբ բաց ճաղերով են, իսկ ներսում սանհանգույցներն ունեն այնպիսի տեղակայում, որ ակնհայտ երևում են միջանցքից: Սա մարդու նկատմամբ արժանապատիվ վերաբերմունքի ու նրա մասնավոր կյանքի անձեռնմխելիության իրավունքի խախտում է։ Ավելին, խցում բացակայել է նաև հոսող ջուրը, և ազատությունից զրկված անձանց այն տրամադրվել է պլաստմասե շշերով։

Անընդունելի է նաև այն, որ բոլոր սանհանգույցները միայն ասիական տիպի են։ Դատարանների խցերը և խցերի սանհանգույցները հարմարեցված չեն տեղաշարժման խնդիրներ ունեցող անձանց կարիքներին: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ դատարանների շենքերը նույնպես հարմարեցված չեն տեղաշարժման խնդիրներ ունեցող անձանց կարիքներին, խցերից դատական նիստերի դահլիճ տեղափոխումը մարդու իրավունքների, արժանապատվության տեսանկյունից անընդունելի է: Բացի այդ, դիտարկված խցերն ունեն նաև վերանորոգման կարիք․ պատերի ծեփամածիկները եղել են թափված, տեսանելի են եղել ճաքեր:

Աշտարակի նստավայրի խցերից մեկում չի եղել պատուհան, բնական լուսավորությունն ապահովվել է ճաղավանդակից, բացակայել է պատշաճ օդափոխությունը:

Ուսումնասիրված խցերում բացակայել են հիգիենիկ պարագաները, մասնավորապես՝ Եղվարդի և Աշտարակի նստավայրերում՝ օճառը, սանիտարական թուղթը, աղբամանը, Չարենցավանի նստավայրում՝ օճառը և աղբամանը, ինչպես նաև խցերից մեկում չի եղել աթոռ և սանիտարական թուղթ։

Որևէ խցում առկա չեն եղել ազատությունից զրկվածների համար նախատեսված սննդի ընդունման համար անհրաժեշտ պայմաններ: Տեղեկություններ են ստացվել նաև այն մասին, որ ազատությունից զրկված անձանց քրեակատորողական հիմնարկներից սնունդ չի տրամադրվում։

Մշտադիտարկման ժամանակ ուսումնասիրվել են նաև ազատությունից զրկված անձանց դատարան տեղափոխման համար շահագործվող տրանսպորտային միջոցները․ մեքենաների խցերի չափերը չեն համապատասխանել միջազգային ստանդարտներին, չեն ունեցել բավարար լուսավորություն և օդափոխություն, տեղաշարժման կարիք ունեցող անձանց կարիքներին հարմարեցված չեն եղել։

Արձանագրվել է նաև, որ ուղեկցող ոստիկանների համար ոչ բոլորը մեքենաներում է նախատեսված նստարան, և նրանք ստիպված են ինքնաշեն փայտե նստարանից օգտվել։

Այս խնդիրներն ունեն համակարգային բնույթ և մշտապես արձանագրվում են Մարդու իրավունքների պաշտպանի զեկույցներում:

Այցի արդյունքներն ամփոփվում են և համապատասխան առաջարկներով կներկայացվեն իրավասու պետական մարմիններին: