Ինչո՞ւ է կառավարությունը ցանկանում բացահայտել հանքավայրերի իրական սեփականատերերին

Կառավարությունը նախատեսում է բացահայտել հանքարդյունաբերական ոլորտի ընկերությունների իրական սեփականատերերին: Նրանց բացահայտելու համար գործադիրն արդեն անհրաժեշտ միջոցաոումների ճանապարհային քարտեզ է մշակել:  SHANTNEWS-ը փորձել է պարզել, թե ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ճանապարհային քարտեզն ու ինչո՞ւ է կառավարությունը նման բան նախաձեռնում:

Ի՞նչ է պատահել

Կառավարության մարտի 29-ի նիստում ընգրկվել է «Հայաստանի Հանրապետության մետաղական հանքաքար արդյունահանող կազմակերպությունների իրական սեփականատերերի բացահայտման համար անհրաժեշտ միջոցառումների ցանկին հավանություն տալու մասին» նախագիծը: Այդ նախագծով նախատեսում է մինչև 2020թ. հունվարի 1-ը բացահայտել հանքարդյունաբերական ոլորտի ընկերությունների իրական սեփականատերերին:

«Այդ նպատակով ճանապարհային քարտեզով նախատեսվում է մի շարք օրենսդրական ակտերի մշակում: Ճանապարհային քարտեզում նշված միջոցառումների մի մասը կիրականացվի Համաշխարհային բանկի դրամաշնորհի շրջանակներում: Արդյունքում կձևավորվի և լայն հանրության ուշադրությանը կներկայացվի իրական սեփականատերերի ռեգիստրը», – ասվում է գործադիրի հեղինակած փաստաթղթում:

Ինչո՞ւ է գործադիրը նման բան նախաձեռնում

2016 թվականին պաշտոնապես հայտարավել է Հայաստանում Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնության ստանդարտները ներդնելու աշխատանքերի մեկնարկը: ԱՃԹՆ (EITI) համաշխարհային չափորոշիչ է, որը խթանում նավթի, գազի և բնական այլ պաշարների  բաց և պատասխանատու կառավարումը: Այդ չափորոշիչի անդամ է 51 երկիր, Հայաստանը ԱՃԹՆ թեկնածու է:

Կառավարության փաստաթղթում նշվում է, որ Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնության երկրներում  2020 թվականից սկսած հանքարդյունահանող ընկերությունները պետք է բացահայտեն իրենց իրական սեփականատերերին, այդ թվում՝ քաղաքական ազդեցություն ունեցող անձանց: Հենց այդ նպատակով է Հայաստանը ճանապարհային քարտեզ մշակել:

Ի՞նչ օգուտ դրանից

Ասենք՝ ինչ-որ հանքի իրական սեփականատեր, մնալով անհայտ, կարող է պատգամավոր լինել և ազդեցություն ունենալ ոլորտի քաղաքականության մշակման վրա: 

«Կարող են օրենքներ ընդունել կամ ազդել օրենքների ընդունման վրա, որոնք դրական կազդեն իրենց բիզնեսի վրա: Կարող են, չէ՞, ճնշում գործադրել, որ ստուգումները պատշաճ կերպով չիրականացվեն՝ պարզելու համար այդ հանքավայրում առկա իրական խնդիրները», – ասել է  «Էկոլոգիական իրավունք» ՀԿ ներկայացուցիչ Արթուր Գրիգորյանը:

Այդ խնդիրները բացառելու համար էլ հենց նախատեսվում է բացահայտել հանքարդյունաբերության ոլորտի ընկերությունների իրական սեփականատերերին, ինչը հիմա գրեթե անհնար է:

«Հանքարդյունաբերության ոլորտի բոլոր կազմակերպությունները ներգրավված են օֆշորային գոտիներում, ինչը բարդացնում է դրանց սեփականատերերի մասին ինֆորմացիայի ձեռքբերմանը: Մենք չգիտենք, պաշտոնյաներ են այնտեղ ներգրավված, որոնք կարող են ազդել որոշումների վրա հանքավայրերի թույլտվության վերաբերյալ և այլն, ինչը շատ կարևոր է», – նշել է Գրիգորյանը:

Մասնագետի խոսքով՝ կառավարության կողմից ներկայացված փաստաթուղթը  բավարար չէ ընկերությունների իրական սեփականատերերի վերաբերյալ հավաստի տեղեկություններ ստանալու համար: 

«Դեռևս չկա որևէ մեխանիզմ ստուգելու համար, թե որքանով են, այդ տեղեկությունները, որոնք տրամադրվելու են իրական սեփականատերերի վերաբերյալ, հավաստի և համապատասխանում իրականությանը», -ասել է Գրիգորյանը:

Այդուամենայնիվ, Արթուր Գրիգորյանը կառավարության նախաձեռնությունը դրական տեղաշարժ է համարում:

Նշենք, որ հանքարդյունաբերական ոլորտի ընկերությունների իրական սեփականատերերի բացահայտման ճանապարահային քարտեզով նախատեսվում են մի շարք օրենսդրական փոփոխություններ: