17:48 17.04.2024
Հուշարձանների և տեսարժան վայրերի միջազգային օրվան ընդառաջ՝ Մամուլի ազգային ակումբում տեղի է ունեցել ասուլիս՝ «Հայաստանի և Արցախի պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության խոչընդոտները և հնարավորությունները» թեմայով:
Ասուլիսի բանախոսներն էին՝ ԿԳՄՍ նախարարության պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության վարչության պետ Հարություն Վանյանը, «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արմեն Հովհաննիսյանը և «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Խաչիկ Հարությունյանը:
Հուշարձանապահպանությունը՝ առաջնահերթություն
Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության վարչության պետ Հարություն Վանյանի տեղեկացմամբ՝ Հայաստանում հուշարձանների պետական ցուցակը կազմվում է ՀՀ կառավարության որոշումներով՝ յուրաքանչյուր մարզի և Երևանի համար առանձին. դրանք ընդհանուր առմամբ 25000 են՝ ներառյալ նորահայտ հուշարձանները:
Հուշարձաններին հատկացվող ֆինանսական միջոցները տարեցտարի ավելացվում են, և ըստ այդմ՝ բազմապատկվում են հուշարձանների թե՛ ուսումնասիրման, թե՛ պահպանության, թե՛ վերականգնման ու ամրակայման աշխատանքները: «Այս ոլորտում բյուջեն վերջին տարիների համեմատ մոտ 6 անգամ աճել է՝ կազմելով 1 մլրդ 150 մլն դրամ: Ուշադրության կենտրոնում են ոչ միայն կրոնական, այլև պետական, հասարակական, պաշտպանական կարևորության հուշարձաններ»,- ասել է Հարություն Վանյանը՝ նշելով, որ որոշ հուշարձանների ամրակայման և վերականգնման մրցույթներ արդեն կայացել են, որոշ դեպքերում էլ պարզապես դիմող շինկազմակերպություններ չեն լինում, ինչը մտահոգիչ խնդիր է:
Իրազեկման կարևորության մասին
«Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Խաչիկ Հարությունյանի խոսքով՝ հուշարձանների ուսումնասիրման, վկայագրման, պահպանական գոտիների կազմման և միջազգային ասպարեզում հանրահռչակման առումով նախորդ տարի իրականացվել է բավականին արդյունավետ աշխատանք, որն այս տարի կլինի շարունակական: Հուշարձանների պահպանման գործում նա կարևորել է հանրության իրազեկվածության և քաղաքացիների իրավագիտակցության բարձրացումը նաև ոչ ֆորմալ կրթական գործիքների միջոցով:
Հուշարձանների և տեսարժան վայրերի միջազգային օրը կնշվի մի շարք միջոցառումներով
«Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արմեն Հովհաննիսյանի տեղեկացմամբ՝ Հուշարձանների և տեսարժան վայրերի միջազգային օրվա առիթով 2023 թվականին անցկացվել է 190 միջոցառում՝ կրթական ծրագրեր, մաքրման աշխատանքներ, սեմինարներ ու բաց դասեր: Դրանց թիվն այս տարի կավելանա:
Հարությունն Վանյանն էլ իրազեկել է, որ օրվա շրջանակում Գեղարքունիքի մարզի «Բերդկունք» («Սպիտակ բերդ») ամրոցում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը և Եվրոպական միության պատվիրակության ղեկավար Վասիլիս Մարագոսը կպարգևատրեն «Եվրոպական ժառանգության օրեր» ծրագրի «Եվրոպական ժառանգության երիտասարդ կերտողներ» մրցույթի մասնակիցներին:
Մրցույթն ուղղված է պատմամշակութային ժառանգության հանրահռչակմանը. այն ԿԳՄՍ նախարարության համակարգմամբ իրականացրել է Ե․ Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանը:
«Մրցույթն իրականացվել է «Եվրոպական ժառանգության երիտասարդ կերտողներ» համաեվրոպական հարթակի համատեքստում՝ «Եվրոպական ժառանգության օրեր» ծրագրի շրջանակում։ Հայաստանը մրցույթին ներկայացել է 11-17 տարիքային խմբում։ Մրցույթում ներկայացվել է 41 աշխատանք. պատանեկան խմբերն ու անհատները մրցել են ազգային ժառանգության մասին իրենց պատկերացումներով՝ ներկայացնելով տեսասահիկներ, կոմիքսներ, անիմացիոն սյուժեներ, նկարչական աշխատանքներ, մինչև 5 րոպե տևողությամբ տեսանյութեր։ Ներկայացված աշխատանքներից 6-ն ընդգրկվել է եզրափակիչ փուլում»,-ասել է Հարություն Վանյանը՝ նշելով, որ այն հուշարձանները թե՛ տեղական, թե՛ միջազգային մակարդակում հանրահռչակելու լավ հարթակ է:
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ցանկում նոր հուշարձաններ ընդգրկելու մասին
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ցանկում ընդգրկված են երեք հուշարձանախմբեր՝ Սանահինի և Հաղպատի վանական համալիրները, Գեղարդի վանքը և Ազատ գետի հովիտը, Էջմիածինը՝ իր եկեղեցիներով և Զվարթնոցի տաճարը:
Նախնական ցանկում 4 հուշարձանախումբ են՝ Դվին հնավայրը, Նորավանքն ու Ամաղուի ձորահովիտը, Երերույքի տաճարը, Տաթև վանական համալիրն ու Տաթևի անապատը։ Նրա տեղեկացմամբ՝ Տիրինկատար լեռան վրա գտնվող վիշապաքարերը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության նախնական ցանկում ընդգրկելու նպատակով պատրաստվում է հայտ՝ որպես Հայկական լեռնաշխարհին բնորոշ բացառիկ մշակութային երևույթ, որն այլ տեղ չի հանդիպում:
Ընթացակարգը ներկայացնելիս Խաչիկ Հարությունյանն ասել է, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում ընդգրկելու չափանիշներն այս տարիների ընթացքում ընդլայնվել են և խստացվել: Պահանջում է համալիր ուսումնասիրություն և հուշարձանի՝ համաշխարհային արժեք ունենալու հիմնավորում: «2021 թվականից իրականացնում ենք համաշխարհային ցանկում ընդգրկված երեք անվանակարգերի ուսումնասիրություն և դրանց կառավարման պլաններ, ինչպես նաև միջանկյալ զեկույցների պատրաստում: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործընկերների հետ մշտական կապը ստեղծվել է. նախորդ տարի Հայաստան են ժամանել փորձագետներ Հունաստանից, Իտալիայից, Շրի Լանկայից, ինքներս մասնակցել ենք միջազգային գիտաժողովների: 2023 թ. դեկտեմբերին Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ից ևս մեկ դրամաշնորհ ստացավ, և այս պահին նախապատրաստական աշխատանքներ են ընթանում Տաթևի և Տաթևի Մեծ անապատ վանական համալիրները 1954 թ. Հաագայի կոնվենցիայի շրջանակում ուժեղացված պաշտպանության տակ առնելու համար հայտ պատրաստելու նպատակով»,- իրազեկել է Խաչիկ Հարությունյանը:
Հուշարձանների վնասումը կանխող միջոցառումների մասին
«Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Արմեն Հովհաննիսյանի խոսքով՝ 2023 թ. հուշարձանների տարածքներում արձանագրվել է 85 իրավախախտում, որից երեքը՝ վանդալիզմի դեպք, 30-ի մասով հարուցվել է քրեական գործ:
«Դեպքերը կանխելու նպատակով տարբեր միջոցառումներ են իրականացվում, այդ թվում՝ համայնքային հուշարձանապահպանության աշխատանքներ, սեմինարներ, բաց դասեր: Քաղաքացին հաճախ վնաս է հասցնում հուշարձանին՝ առանց իրազեկված լինելու այդ մասին՝ իրականացնելով հողահարթեցման, շինարարական աշխատանքներ: Իրազեկման աշխատանքներով փորձում ենք ճանաչելի դարձնել և հնարավորինս կանխել դեպքերը»,- ասել է Արմեն Հովհաննիսյանը և նշել, որ 600-ից ավելի վտանգված հուշարձան կա ՀՀ տարածքում:
Հողաքանդման, վանդալիզմի դեպքերին անդրադառնալով՝ Վանյանը նշել է, որ դրանք արձանագրելիս նախարարությունը դիմում է իրավապահ մարմիններին: ԿԳՄՍ նախարարության ներկայացուցիչը կարծում է՝ արձանագրված դեպքերը պետք է պատժիչ արդյունք ունենան, որպեսզի գանձագողությունն ու հուշարձանների վնասումը հնարավորինս կանխվեն:
Ըստ Հարություն Վանյանի՝ կանխող միջոցառում իրականացնելիս նախ պետք է տարորոշել՝ ինչ բնույթի հուշարձան է և ինչ վնասվածք է հասցվել. «Հնավայրերի ու դամբարանադաշտերի դեպքում հրատապ պեղումներ պետք է իրականացվեն՝ փրկելու մնացած՝ չվանսված արժեքները՝ հնագիտական շերտերն ու առարկաները: Կարծում եմ՝ ավելի կոշտ դիրքորոշում պետք է ունենանք ժառանգությունը գիտակցաբար վնասող անձանց նկատմամբ՝ իրավական դաշտում: Ճարտարապետական հուշարձանների դեպքում, երբ ինքնագործունեությամբ երեսապատում են արել, ներկել են կամ, օրինակ, երկրորդ հարկ են ավելացրել, նման դեպքերը հնարավոր է վերացնել՝ հուշարձանը բերելով նախկին տեսքի: Իսկ եթե անդառնալի է վնասը, դա պատժելի է իրավական ընթացակարգով»:
Կոնդի հուշարձանների պահպանությունը օրենքի պահանջ է
«Կոնդը երբևէ գրանցված չի եղել իբրև պատմամշակութային հուշարձան: Կոնդում կան առանձին գրանցված շենքեր, կառույցներ և շինություններ, որոնք ունեն հուշարձանի կարգավիճակ և պետական ցուցակում ընդգրկված են կամ նորահայտ հուշարձանների կարգավիճակում են: Վերջին տարիներին հենց մեր ուսումնասիրությունների հիման վրա 10 նորահայտ օբյեկտ ընդգրկվել է նորահայտ հուշարձանների ցուցակում»,- հայտնել է Հարություն Վանյանը:
Խոսելով Կոնդի վերակառուցման մրցույթի մասին՝ Վանյանը նշել է, որ օրենքից բխող հիմնական պահանջը եղած հուշարձանների և դրանց պահպանական գոտիների ու միջավայրի պատշաճ պաշտպանությունն է:
«Բոլոր հուշարձանները պետք է պահպանվեն. դրանք պատշաճ ձևով ընդգրկված են մրցույթի տեխնիկական հայտերի մեջ: Մրցույթի մասնակիցները տեղեկացված են, թե որոնք են պատմամշակութային հուշարձանները, և որ դրանք պաշտպանված են օրենքով: Ցանկացած նախագիծ-առաջարկ պիտի ներառի դրանց բոլորի պահպանությունը՝ անկախ նրանից, թե ինչպիսի քաղաքաշինական ծրագիր կհաստատվի»,- նշել է Վանյանը՝ ընդգծելով հուշարձանների պահպանման վերաբերյալ ոչ ֆորմալ կրթության դերը. պատրաստվում են հոլովակներ երիտասարդների ու դպրոցականների համար:
ԼՂ պատմամշակութային ժառանգությունը վտանգված է
Հարություն Վանյանի խոսքով՝ Լեռնային Ղարաբաղի հուշարձանների նկատմամբ վանդալիզմի դեպքերի վերաբերյալ ԿԳՄՍ և ԱԳ նախարարությունները միջազգային գործընկերների հետ պարբերական աշխատանքներ են իրականացնում՝ օգտագործելով բոլոր խողովակները: «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Խաչիկ Հարությունյանն իր հերթին հայտնել է, որ գործում է Լեռնային Ղարաբաղի հուշարձանների մշտադիտարկման խումբ, որն արձանագրում և փաստագրում է այն բոլոր տեսանելի, երբեմն նաև ոչ տեսանելի վանդալիզմի դեպքերը և դրանք փոխանցում համապատասխան կառույցներին: Մշտադիտարկմամբ արձանագրվում են ամենօրյա փոփոխությունները:
2020 թ․ 44-օրյա պատերազմից և 2023 թ․ սեպտեմբերի 19-ի դեպքերից հետո տարբեր միջազգային հարթակներում (ՅՈՒՆԵՍԿՕ, Եվրոպայի խորհուրդ և այլն) նիստերի, համաժողովների, գիտաժողովների ընթացքում ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության ներկայացուցիչները մշտապես բարձրացնում են Լեռնային Ղարաբաղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների հետագա պահպանության հարցերը, վերհանում Ադրբեջանի կողմից իրականացված վանդալիզմի փաստերը և հրավիրում միջազգային կազմակերպությունների ուշադրությունը:
23:59 21.05.2024
Ռայիսին վստահելի գործընկեր էր․ Պուտին23:37 21.05.2024
Լեհաստանի ԱԳՆ-ն չի հաստատի Իսրայելին զենք մատակարարելու առաջարկները21:42 21.05.2024
Մայիսի 22-ին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի21:25 21.05.2024
Իրանի ԱԳՆ-ն խոստացել է շարունակել Ռայիսիի քաղաքական կուրսը20:28 21.05.2024
Ցանկանում եմ, որ Ուսիկը մրցի Նգանուի հետ․ Կամարու Ուսման19:55 21.05.2024
Էլինա Ավանեսյանը բարելավել է դիրքը19:48 21.05.2024
Սուրենյանը հայտնել է նոր տեղումնաբեր ցիկլոնի մոտենալու մասին19:11 21.05.2024
Կնորոգվեն Ոսկեպարի Սբ Աստվածածին եկեղեցու տանիքածածկերը18:50 21.05.2024
Բարի լույս, չեմպիոններ. Հենրիխ Մխիթարյանի գրառումը18:06 21.05.2024
Երևանի մի շարք դպրոցներ ունեն արդիականացված մարզադահլիճներ. ԿԳՄՍՆ17:55 21.05.2024
Խաչանովը մնացել է նույն դիրքում․ ATP17:39 21.05.2024
Մարդու իրավունքների պաշտպանն ընդունել է Լիտվայի դեսպանին17:24 21.05.2024
Մբապեն հրաժեշտի ընթրիք է կազմակերպել Փարիզի կենտրոնում16:33 21.05.2024
Շոլցը ցավակցություն է հայտնել Իրանի նախագահի մահվան կապակցությամբ16:28 21.05.2024
Կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի արտադրական գործունեությունը. ՍԱՏՄ16:05 21.05.2024
Իրանը հաստատել է հունիսի 28-ին կայանալիք նախագահական ընտրությունները16:00 21.05.2024
Սլովակիայի խորհրդարանը միաձայն դատապարտել է Ֆիցոյի դեմ մահափորձը15:57 21.05.2024
Տոնի Կրոսը հայտնել է կարիերան ավարտելու մասին15:38 21.05.2024
Անչելոտիի որդին հնարավոր է ֆրանսիական թիմ գլխավորի15:29 21.05.2024
Ոստան գյուղի գերեզմանատան մոտ կատարված սպանությունը բացահայտվել է15:17 21.05.2024
Մեսսիին «Ինտեր Մայամի» եմ բերել ամբողջ ԱՄՆ-ի համար․ Բեքհեմ15:04 21.05.2024
ՆԳ նախարարն ընդունել է ԱՄՆ պետքարտուղարի փոխտեղակալին14:50 21.05.2024
Խորվաթիայի հավաքականի հայտացուցակը Եվրո-2024-ի համար14:33 21.05.2024
Լավրովը մեկնաբանել է Իրանի դեմ ԱՄՆ պատժամիջոցները14:24 21.05.2024
Մակրոնն օրվա ընթացքում կայցելի Նոր Կալեդոնիա23:19 21.05.2024
ՀՀ դեսպանը հանդիպել է Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամության խմբի՝ երկու տասնյակից ավելի պատգամավորների հետՄայիսի 15-ին Ֆրանսիայում ՀՀ դեսպան Հասմիկ Տոլմաջյանը հանդիպեց Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամության խմբի՝ երկու տասնյակից ավելի պատգամավորների հետ։ Հանդիպմանը ներկա էին նաև Ֆրանսիայի ԱԺ փոխնախագահ Վալերի Ռաբոն, ԱԺ-ում մեծամասնություն կազմող խմբակցության նախագահ Սիլվեն Մայարը, ԱԺ բոլոր քաղաքական խմբակցությունների ներկայացուցիչները։ Դեսպան Տոլմաջյանը պատգամավորներին ներկայացրեց Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում տեղ գտած վերջին զարգացումները, Հայաստանի առջև ծառացած անվտանգային […] ...
22:16 21.05.2024
ՄԱԳԱՏԵ-ի տնօրենը պաշտպանել է Հայաստանի միջուկային ծրագիրըՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը Վիեննայում միջուկային անվտանգությանը նվիրված կոնֆերանսի շրջանակներում հանդիպել է Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Գրոսսիի հետ: ՄԱԳԱՏԷ-ի ղեկավարը հանդիպումից հետո Մեծամորի ատոմակայանի շահագործման ժամկետի երկարացման վերաբերյալ կարևոր հայտարարությամբ է հանդես եկել: Այդ հարցում ՄԱԳԱՏԷ-ի ղեկավարի մոտեցման մեջ ինչ-որ բա՞ն է փոխվել: Թեմային «Հորիզոնի» տաղավարում անդրադարձել է Արտյոմ Երկանյանը։ «Արտգործնախարարության […] ...
21:42 21.05.2024
Մայիսի 22-ին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ մայիսի 22-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ իրականացնելու նպատակով ժամանակավորապես կդադարեցվի հետևյալ հասցեների էլեկտրամատակարարումը` Երևան քաղաք՝ 10։00-16:00 Արշակունյաց պող․ 51, 53 շենքեր, Ս․Զորավարի փ․ 44, 46 շենքեր, Ս․Զորավարի փողոցի առանձնատներ և հարակից ոչ բնակիչ-բաժանորդներ, Նոր Նորք 2-րդ զանգ.՝ Թոթովենցի փ. 2, 2/1, 3/1, 3/2, 3, 4, 6, 6/1, […] ...
21:34 21.05.2024
Համաշխարհային բանկը աղետների ռիսկի կառավարման ոլորտում կաջակցի ՆԳ նախարարությանըՆերքին գործերի նախարար Վահե Ղազարյանը մայիսի 20-ին ընդունել է Համաշխարհային բանկի տարածաշրջանային տնօրեն Սամեհ Նագիբ Վահբայի գլխավորած պատվիրակությանը։ Ողջունելով հյուրերին՝ նախարարն ընդգծել է Համաշխարհային բանկի հայաստանյան գրասենյակի հետ ձևավորված արդյունավետ համագործակցությունը, մասնավորապես՝ աղետների ռիսկի կառավարման, բնակչության պաշտպանության և թվայնացման ոլորտներում։ Վահե Ղազարյանը նշել է, որ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ հաստատվել է Աղետների ռիսկի կառավարման 2023-2030 […] ...
21:16 21.05.2024
Երևանի հեղեղատար և անձրևընդունիչ ցանցի սպասարկման ու շահագործման պատասխանատուն «Վեոլիա ջուր» ընկերությունն է․ քաղաքապետարանԵրևան քաղաքի հեղեղատար և անձրևընդունիչ ցանցի սպասարկման ու շահագործման պատասխանատուն «Վեոլիա ջուր» ընկերությունն է: Այս մասին հայտնում է Երևանի քաղաքապետարանը։ Առատ տեղումներով պայմանավորված մայրաքաղաքի մի շարք փողոցներում, տրանսպորտային հանգույցներում և թունելներում անձրևաջրերի կուտակումներ են արձանագրվում: Մակերևութային ջրերի կուտակումներից խուսափելու նպատակով շարունակվում են հեղեղատար համակարգերի մաքրման աշխատանքները: ...
20:20 21.05.2024
Անահիտ Մանասյանի նախաձեռնությամբ տեղի է ունեցել աշխատանքային քննարկում՝ ՀՀ-ում ասորական համայնքի ներկայացուցիչների հետՄարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանը Հայաստանում ասորական համայնքի ներկայացուցիչների հետ մայիսի 21-ին անցկացրել է աշխատանքային քննարկում։ Հանդիպմանը մասնակցել են Ազգային ժողովի, պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, ինչպես նաև ասորական համայնքի ներկայացուցիչներ։ Քննարկվել են ՀՀ-ում ապրող ասորիների իրավունքների պաշտպանությանն ու խթանմանն առնչվող որոշ հարցեր։ Անահիտ Մանասյանը ևս մեկ անգամ ընդգծել է, որ ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանությունն […] ...