Ձերբակալված և կալանավորված անձանց ուղեկցումների ամբողջ ծավալով իրականացումը՝ ՆԳՆ առաջնահերթություն

Ազատությունից զրկված անձանց ամբողջ ծավալով ուղեկցման հարցը շարունակում է մնալ ՆԳ նախարարության ուշադրության կենտրոնում` հիմքում ունենալով նրանց իրավունքների պատշաճ ապահովումը։

Ոստիկանության բարեփոխումների շրջանակում դիտարկվել է ազատազրկված անձանց ուղեկցման մոդելային փոփոխությունը և ձևակերպվել հարցի ինստիտուցիոնալ նոր մոտեցումն առ այն, որ նրանց ուղեկցումն իրականացնելու է այն կառույցը, որի շահառու է տվյալ անձը։

Մասնավորապես՝ նոր մոդելով ձերբակալված անձանց ուղեկցումը ձերբակալվածների պահման վայրից դատարան և հակառակ ուղղությամբ իրականացնելու է ՆԳՆ ոստիկանությունը, կալանավորված և տնային կալանքի տակ գտնվող անձանց ուղեկցումը համապատասխանաբար քրեակատարողական հիմնարկից /բնակության վայրից դատարան և հակառակ ուղղությամբ իրականացնելու է Արդարադատության նախարարությունը, իսկ դատարանում գտնվելու ժամանակամիջոցում տվյալ անձի պահպանությունն իրականացնելու է Դատական դեպարտամենտը։

Այս մոդելին անցումը տրամաբանական է, որ պահանջում է ներդնել մեծ ջանք և ռեսուրս, ու այդ ուղղությամբ ինտենսիվ աշխատանք է տարվում գործընկեր կառույցների հետ՝ կարգավորելու հարցի թե՛ օրենսդրական, թե՛ գործնական հատվածը, թե՛ ժամանակացույցը։

2024 թվականի ընթացքում նախարարությունն ընդհանուր առմամբ ստացել է 17 165 ուղեկցման հայտ` 20 170 ձերբակալված և կալանավորված անձի ուղեկցման վերաբերյալ. չի կատարվել 5581 անձի ուղեկցումը կամ 27,7%-ը, որից կալանավորված անձանց ուղեկցման 12 530 հայտ 14 724 անձի վերաբերյալ, որից չի ապահովվել 4019 կալանավորված անձի ուղեկցումը կամ 27,3%-ը։

Չկատարման պատճառներից է ուղեկցող ստորաբաժանման հաստիքների` կիսով չափ թափուր լինելը, նշված գործընթացին համայնքային ոստիկանության ներգրավումն այն պայմաններում, երբ նշված ծառայության հիմնական գործառույթը համայնքի հետ աշխատանքն է, դատական նիստերի դահլիճ ուղեկցումից հետո նիստի չկայանալը և այլն։

Տնային կալանքի մասով կարևոր է արձանագրել, որ այն որևէ կերպ չի կարգավորվում օրենսդրությամբ, այսինքն՝ չկա այն իրավասու սուբյեկտը, որը պարտավոր է ապահովել ուղեկցումը։ Այդուհանդերձ, հաշվի առնելով մարդու իրավունքների պաշտպանության բարձր երաշխիքը, ՆԳՆ ոստիկանությունը հանձն է առել իր սակավ ռեսուրսներով ապահովելու նաև այդ անձանց ուղեկցումը դատարան և հակառակ ուղղությամբ։

Նկարագրված ինստիտուցիոնալ նոր մոդելը կյանքի կոչելուն զուգահեռ Ներքին գործերի նախարարությունը քայլեր է ձեռնարկել գործող պայմաններում ազատությունից զրկված անձանց ուղեկցումն ամբողջ ծավալով կազմակերպելու համար։

Ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկել ՆԳ նախարարությունը վերջին ամիսներին․

• Ձեռք է բերել միջազգային ստանդարտներին համապատասխան հատուկ կահավորված 22 տրանսպորտային միջոց՝ ուղեկցումները արժանապարտիվ կազմակերպելու համար։ Ձեռք է բերվել ևս 12 ուղեկցող տրանսպորտային միջոց, որոնք գտնվում են կահավորման փուլում:
• Փոփոխվել են ուղեկցող ստորաբաժանման հաստիքները՝ այն դարձնելով սպայական և ավելի գրավիչ:
• Փոփոխված հաստիքները քայլ առ քայլ համալրվում են:
• Ուղեկցող ստորաբաժանումներում գործուղման կարգով ներգրավվել են նաև այլ ստորաբաժանումների ծառայողներ։

Ձեռնարկված քայլերն արդեն իսկ էականորեն բարելավվել են ուղեկցման իրավիճակը։ Եթե մինչ այս քայլերը, օրինակ` փետրվարի 24-ից մարտի 1-ը ուղեկցման հայտերից ծանրաբեռնվածության պատճառով չէր կատարվում 159-ը կամ 34,6%-ը, ապա ձեռնարկված քայլերի արդյունքում չուղեկցման թիվն էականորեն նվազել է՝ մարտի 25-ի դրությամբ հասնելով 24-ի կամ 5,2%-ի։

Ըստ վիճակագրության՝ մարտի 6-ից 11-ը ստացվել է ձերբակալված և կալանավորված 339 անձի ուղեկցման վերաբերյալ հայտ. ծանրաբեռնվածության պատճառով չի կատարվել 32-ը կամ 9,4%-ը, մարտի 12-ից 18-ը ստացվել է ձերբակալված և կալանավորված 458 անձի ուղեկցման վերաբերյալ հայտ. ծանրաբեռնվածության պատճառով չի կատարվել 20-ը կամ 4,4%-ը, մարտի 18-ից 25-ը ստացվել է ձերբակալված և կալանավորված 464 անձի ուղեկցման վերաբերյալ հայտ. ծանրաբեռնվածության պատճառով չի կատարվել 24-ը կամ 5,2%-ը։

ՆԳ նախարարության խնդիրն է շարունակել աշխատանքները՝ նպատակ ունենալով ուղեկացման հայտերը չբավարարելու թիվը հասցնել զրոյի: