Մինչև ամբողջ աշխարհի հայկական հետքը չվավերագրեմ, չեմ մեռնի. Ստեփան Փարթամյան

Հայտնի մշակութային գործիչ, սփյուռքահայ հաղորդավար, վավերագրող, հրատարակիչ և հրապարակախոս Ստեփան Փարթամյանն այս օրերին իր հերթական արշավն է կատարում տարբեր երկրներում՝ վավերագրելով հայկական հետքը: Shantnews-ի հետ զրույցում նա հաստատում է, որ մնացել է այն համոզմանը, թե ամբողջ երկրագունդը հայերին է պատկանում, և հայերն ի վիճակի են իշխել աշխարհին, միայն թե լրջորեն գիտակցեն դա:

«Ես շրջում եմ երկրե երկիր, և այդ ամենն ապացուցող փաստեր եմ հավաքում, վավերագրում և համադրում: Ցեղասպանությունը, այո՛, մեզ դուրս դրեց մեր հողերից, մենք կորցրինք Արևմտյան Հայաստանը, բայց ցրվեցինք աշխարհով մեկ և այսօր երկրագնդի տերը դարձանք, որի համար պետք է ուրախանանք, ոչ թե նստենք ու տխրենք»,- Shantnews-ի հետ զրույցում ասում է Ստեփան Փարթամյանը՝ հիշեցնելով, որ սովորաբար հայերին բնորոշ է ավելի շատ տխրելու, քան՝ ուրախանալու սովորույթը:

Նա իր հայկական հետքի վավերագրության արշավն սկսելու համար հայությանն է դիմել  նյութական օժանդակության առաջարկով, սակայն միշտ չէ, որ աջակցություն է ստացել. գաղափարը ողջունողները շատ են եղել, բայց աջակցողները՝ քիչ:

«Իսկ եթե որևէ որբի, հիվանդի կամ անտունի օգնելու հարց լինի, հայերն  արագ կարձագանքեն, այս մեկը ևս ապացույց է այն բանի, որ տխրության շուրջ ենք համախմբվում և ոչ՝ ուրախության: Շատ քիչ մարդ է գիտակցում, որ երկրագնդի գոյությունը մեր ուրախությունն է, և այդ փաստը վավերագրելուն պետք է աջակցել»,-ասում  է Լիբանանում ծնված ամերիկահայ գործիչը, որի գործունեությունը քաջ ծանոթ է ամերիկահայությանը:

Նա տարիներ շարունակ զբաղվում է հայ իրականության մեջ կարծրացած արատավոր երևույթները վեր հանելու և դրանք քննադատելու հրապարակային գործունեությամբ, ինչպես նաև բարձր արվեստի քարոզչություն է կատարում՝ հույսով, որ այդկերպ ցածրաճաշակ ու անպատեհ մշակութային երևույթները կնահանջեն: Գրքեր է հրատարակել և հիմնականում դրանց վաճառքից գոյացած գումարներով էլ կատարում է իր վավերագրական ճամփորդությունը:

Մեզ հետ զրույցում Ստեփան Փարթամյանն ասում է, որ 22 երկրում արդեն վավերագրություններ է արել, ընթացիկ ճամփորդության ընթացքում էլ 8 երկիր կայցելի, և եթե հնարավորություններ ստեղծվեն՝ ևս  62 երկրում կիրականացնի նույն աշխատանքը:

«Իմ այցելած բոլոր երկրներում հայկական եկեղեցիների եմ հանդիպում, այդ եկեղեցիներում հայերեն գրերն եմ վավերագրում, ճարտարապետությունը…  Զարմանալի է, որ հայերը բոլոր գաղթօջախներում գումարներ են տրամադրել եկեղեցիներ կառուցելու համար, իսկ այդ եկեղեցիները ինչ-որ տեղ այդ գաղթօջախներում հայի ինքնության դեմ են աշխատում: Բացատրեմ. բոլոր եկեղեցիները, ուր այցելել եմ, դատարկ են, բացի կիրակի օրվանից: Նրանք կարծես միայն կիրակի օրվա համար կառուցված եկեղեցիներ լինեն, և դա արդեն պատճառ է դառնում, որ մյուս օրերին չգործող եկեղեցիները աշխատեն հայի ինքնության պահպանման դեմ, քանի որ այդ օրերին այնտեղ ինքնության պահպանման ոչ մի գործունեություն չկա»,-ցավով  արձանագրում է մեր զրուցակիցը:

Նա նշել է, որ հոգևորականներին միշտ չէ, որ հաճելի են եկեղեցու դեմ ուղղված իր քննադատությունները և դրանցից պաշտպանվելու համար նրանք երբեմն նախահարձակ են լինում: Այնուամենայնիվ, դա իրեն չի խանգարում աշխարհի բոլոր երկրներում նկարահանելու հայկական եկեղեցիները:

«Եկեղեցին ոչ թե իբրև եկեղեցի եմ վավերագրում, այլ իբրև մի կառույց, որ գողացել է հայի ինքնությունը, որ կարողանա գոյատևել: Եթե նա հայի ինքնությունը իրենով արած չլիներ, չէր կարող  գոյատևել: Իմ վավերագրած քսաներկու երկրներում էլ նույն իրավիճակն է՝ հայի ինքնության հարցը շահագործվել է եկամուտ ստանալու համար, հակառակ դեպքում ո՞վ եկեղեցուն գումար կտա»:

Մեր եկեղեցին ասում է, թե պահպանել է հայի ինքնությունը, եթե այդպես է, ուրեմն թող ներկայացնի իր աջակցությունը մի հայ գրողի, որի վեպին օժանդակել է՝ գրելուց մինչև տպագրություն: Լավագույն դեպքում ասում է՝ քեզ համար մի գինեձոն կանենք, երբեմն այդ էլ չի անում: ԱՄՆ-ում հիսուն-վաթսուն տարի առաջ ստեղծված  գաղթօջախները բոլորն էլ անգլախոս են դարձել, ուրեմն եկեղեցին ձախողել է հայի ինքնության պահպանման հարցում՝մեկնաբանում է Ստեփան Փարթամյանը: Նա նշում է, որ եկեղեցիներից բացի, վավերագրում է նաև օտար երկրների հանրային վայրերում եռագույն դրոշը, այբ-բեն-ը և տվյալ երկրների տեղական լեզվով հայկական անվանակոչումները:

Գրեթե վստահ է, որ սփյուռքը ձուլման է գնում, բերում է Հնդկաստանի, Նիդեռլանդների օրինակը, և կասկած չունի, որ գալու է ժամանակ, ասելու ենք՝ Ամերիկայում հայախոս հայեր են եղել…

«Դրա մասին տասնամյակներ հետո հպարտությամբ ենք խոսելու, ինչպես այսօր հպարտությամբ ենք ասում այս կամ այն երկրի ծաղկուն հայկական գաղութի մասին: Եթե չեք կարող գաղութները պահպանել, ապա գոնե օժանդակեք, որ վավերագրվեն եղածը, որ այդ հետքերը մնան պատմության համար:

«Մինչև ամեն ինչ չվավերագրեմ, ես չեմ մեռնի: Այն մարդիկ, որոնք ուզում են, որ ես շուտ մեռնեմ, ապա թող արագ դրամ ուղարկեն, այդ երկրները վավերագրեմ և նոր մեռնեմ, թե չէ այսպես դանդաղ, իմ ուժերով, գիրք վաճառելով կամաց-կամաց կվավերագրեմ»,-իրեն հատուկ հումորով ասում է Ստեփան Փարթամյանը:

Նա առաջիկայում Հայաստան է այցելելու, մոտիկից ուսումնասիրելու է իշխանափոխության  արդյունքները, բայց ցավում է, որ հայրենիքում դեռևս մշակութային, մտածողության հեղափոխություն չի եղել: Անհամբեր սպասում է այդ հեղափոխությանը, որից հետո նոր միայն կարող է խոսել իսկական հեղափոխության մասին:

«Ես խանդավառ եմ փոփոխությամբ, բայց ուզում եմ, որ ավելի մասնագետ մարդիկ գործի անցնեն, հիմա մեղրամիսի մեջ է Հայաստանը, և եթե որևէ մեկը քննադատի մի բան, կասեն դու հակահեղափոխական ես: Մտածելակերպի փոփոխության, մեծ հաշվով մշակութային հեղափոխության կարիք կա»,-ասում է ամերիկաբնակ գործիչը:

Նա հայտնել է, որ մտադիր է մեկ տարի հետո տեղափոխվել Հայաստան և իր ուժերի ներածին չափով իրականացնել այդ հեղափոխությունը:

«Արևելք ենք նայում՝ մեր ինքնությունն ենք փնտրում, արևմուտք ենք նայում, մեր ինքնությունն ենք փնտրում, բայց այնքան անուշադիր ենք, որ չենք հասկանում, որ  կենտրոնը հենց մենք ենք, մեր ինքնության և աշխարհի կենտրոնն այստեղ է: Հայի ինքնության բացահայտման, բարձր մշակույթի պահպանման իմ պայքարը շարունակելու ենք Հայաստանում: Շատերն այդ դեպքում կհամոզվեն, որ ես հայաստանցիների դեմ չեմ, ինչպես կարծում են: Ընդհակառակը՝  ես ինձ միշտ հայաստանցի եմ համարել, և կարծում եմ, որ աշխարհի բոլոր հայերն էլ իրենց հայաստանցի պիտի կոչեն»,-ասում է Ստեփան Փարթամյանը: