Շիրակի մարզի Կառնուտ գյուղում վաղ բրոնզի դարի բնակատեղի է հայտնաբերվել

Շիրակի մարզի Կառնուտ գյուղի տարածքը բնակատեղի է եղել դեռևս վաղ բրոնզի դարում: Այս մասին են վկայում հնագիտական պեղումները, որոնց արդյունքում գյուղի տարածքում վաղ բրոնզի դարի թվագրության բնակատեղի ու դամբարաններ են հայտնաբերվել: Գիտությունների ազգային ակադեմիայի «Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի» մասնագետները 2015-ից են պեղումներ կատարում, որոնց արդյունքում մի շարք հարցերի պատասխաններ են ակնկալում ստանալ: Մասնավորապես, խոսքը վերաբերում է տարածքի վերաբնակեցմանը: Կառնուտի հնավայրում վաղ բրոնզի դարից մինչև միջին բրոնզի դարի անցման հետքեր են հայտնաբերվել:

Կառնուտ գյուղի նույն տարածքում է գտնվել նաև վաղ բրոնզեդարյա բնակավայրը: Այսինքն՝ 5000 տարի առաջ ու հիմա էլ բնակատեղիի ընտրության հարցում կարևոր գործոնները նույնն են: Հիմա ու այն ժամանակ այս տարածքում գյուղացիները զբաղվում են անասնապահությամբ ու հողագործությամբ:

Տարածքում դամբարաններ են բացվել և հնագետների ուշադրությունը գրավել է այն, որ դամբարանները կացարանների պատկից են կամ գտնվում են սենյակների ներսում: Կացարաններից մեկում հնագետները պեղել են սենյակը՝ կից երեխայի դամբարան, հարևանությամբ էլ՝ տնտեսական նշանակության հոր: Սա նշանակում է, որ տեղանքի յուրացումը տարբեր դարաշրջաններում տարբեր է եղել:

«Բնակելի տան պատը, տնտեսական հորը  և մանավանդ դամբարանը նույն կոնտեքստում չի համընկնում: Ենթադրում ենք, որ սկզբնական շրջանում եղել է բնակատեղի, տնտեսական հորը, որտեղ ցորեն և գարի են պահեստավորել, գտնվել է կառույցի ներսում: Հորից հայտնաբերվել են ոսկորներ: Ենթադրաբար տնտեսական նշանակության հորը հետո վերածվել է աղբահորի: Բնակավայրի այս հատվածը լքելուց հետո նույն տարածքում թաղումներ են արվել»,- SHANTNEWS-ին ասել է հնագետ Լևոն Աղիկյանը:

Հուշարձանը հնագիտական տարբեր ժամանակագրության շերտեր ունի: Ընդհանուր հուշարձանը համարվում է վաղ բրոնզեդարյա թվագրության, բայց վերջին երկու տարիներին միջին բրոնզի դարի հետքեր են հայտնաբերվում: Վաղ և միջին բրոնզի դարերի համադրություն Հայաստանի շատ քիչ հնավայրերում է հանդիպում:

Ինչքան են տեղանքում ապրել, երբ է վերաբնակեցում եղել, այս ամենն ուսումնասիրում է իտալացի հնագետ Աննապաոլա Պասսերինին: Ռադիոածխածնային թվագրության մեթոդով  է հուշարձանը ստույգ թվագրում:

«Առնվազն մի քանի հարյուր տարի այս տարածքը բնակեցված է եղել: Կարելի է ասել, որ նույն տեղանքը մարդիկ վերաբնակեցրել են գենետիկական հիշողությամբ: Վաղ բրոնզի դարում Հայաստանի ամբողջ տարածքն արդեն բնակեցված է եղել, իսկ, օրինակ, Իտալիայի պատմությունը, որպես մշակութային կենտրոն, սկսվում է շատ ավելի ուշ»,-SHANTNEWS-ին ասել է հնագետ Աննապաոլա Պասսերինին:

Կառնուտի հնավայրում է նաև ճարտարապետության, այսպես ասենք, սկզբնաղբյուրը: Ճարտարապետ Լիլիթ Տեր-Մինասյանը չափագրում է ու գծագրում բացված կառույցները: Դրանց միայն հիմքերն են պահպանվել, բայց դա էլ բավարար է փաստելու, որ վաղ բրոնզի դարում կանոնավոր նախագծով են տները կառուցվել:

«Կառնուտի ճարտարապետությունը աչքի է ընկնում շատ կանոնավոր նախագծով: Մեծ ճշգրտությամբ ուղիղ անկյուններ են ստացել ու կառույցները մոտավորապես 3 մետր թռիչք են ունեցել: Հետաքրքիր երևույթ է նաև նկատվում՝ զուգահեռ պատեր են գնում իրար: Իմ կարծիքով՝ մեկը մյուսի համար կարծես հենապատ է եղել: Բավական լավ մտածված են այս կացարանները: Սկզբունքներ կան, որ մինչև այսօր կիրառվում են»,-SHANTNEWS-ի հետ զրույցում ասել է ճարտարապետ Լիլիթ Տեր-Մինասյանը:

Հնագիտական ուսումնասիրությունները պարզելու են այդ կառույցների ու դամբարանների ժամանակագրական կապը: 2000 քառակուսի մետր տարածք արդեն պեղված է: Հնավայրի սահմանները շատ ավելի ընդարձակ են: Մի մասը, սակայն, վնասվել է տարբեր տարիներին գյուղում կառուցված շինությունների պատճառով:

 «Շանթ Գյումրի» հեռուստաալիքն այս պահին հասանելի է Rostelecom, Delta telecom, TeleMAX, ARPINET, Opticom, SHIRAK telecom, HAY-NET ցանցային օպերատորների կապուղիներով, ինչպես նաև  Shant Digital Tv հավելվածով՝ ամբողջ աշխարհում։