Անվանվել են լուրջ երկրաշարժերի առաջացման պայմանները

Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի գիտնականները պարզել են, որ լիթոսֆերային թիթեղների մոտեցման վեկտորի ուղղությունը զգալի ազդեցություն ունի Ալեուտյան կղզու աղեղում երկրաշարժերի հաճախականության և ուժգնության վրա: Հետազոտությունը կօգնի բարելավել ապագայում երկրաշարժերի կանխատեսման ճշգրտությունը։ ТАСС գործակալության փոխանցմամբ՝ այս մասին հայտնել են բուհի մամուլի ծառայությունից։

Վիճակագրության համաձայն, ամենաուժեղ երկրաշարժերի կրկնության միջին ժամանակաշրջանները 100-1000 տարի են շարժվող թիթեղների սահմաններում և 1000-10000 տարի՝ կայուն ներքին շրջաններում: Միևնույն ժամանակ ուսումնասիրությունները հաստատում են, որ յուրաքանչյուր կոնկրետ գոտում սեյսմիկ գործընթացը ժամանակի մեջ բավականին անշարժ է: Սակայն գործնականում տարբեր գործոնների գործողության շնորհիվ հնարավոր են նկատելի շեղումներ, ինչը հաստատել են ինստիտուտի հետազոտողները։

« Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտի՝ Արկտիկայի և Համաշխարհային օվկիանոսի մայրցամաքային եզրերի երկրաֆիզիկական հետազոտությունների լաբորատորիայում մենք վերլուծել ենք Ալեուտյան կղզու աղեղի սեյսմոգեն գործընթացը, որն անցնում է Կամչատկայից մինչև Ալյասկա: Պարզվել է, որ հենց լիթոսֆերային թիթեղների մոտեցման վեկտորի ուղղությունը, որոնց սահմանին գտնվում են կղզիները, զգալի ազդեցություն ունի այս գործընթացների վրա: Ուսումնասիրությունը կօգնի կանխատեսել ապագա երկրաշարժերը, դրանց ուժգնությունը և ամենավտանգավոր տարածքները: Արդյունքները հրապարակված են Geosciences ամսագրում», – նշված է հաղորդագրությունում:

Ալեուտյան կղզու աղեղն ունի մոտ 300 կղզի։ Սա լիթոսֆերային թիթեղների սահմանի, այսպես կոչված, սուբդուկցիայի գոտին է, որի երկայնքով խաղաղօվկիանոսյան լիթոսֆերային թիթեղը իջնում է Հյուսիսամերիկյանի տակ։ Կղզիները գտնվում են Հյուսիսամերիկյան թիթեղի վրա, իսկ կղզիների ճակատային մասը բլոկների շարք է, որոնք բաժանված են կղզու աղեղի առանցքին ուղղահայաց խզվածքներով։ Հատվածքում այս լիթոսֆերային բլոկները սեպաձև են։

Շարժվող թիթեղը ճնշում է բլոկների վրա՝ առաջացնելով դրանց սեղմում: Ինչ-որ պահի այդ լարումները հասնում են շեմային արժեքների, որն արտահայտվում է ուժեղ երկրաշարժերի տեսքով։ Բացի այդ, ինչպես նշում են գիտնականները, Ալեուտյան աղեղի առանձնահատկությունն այն է, որ նրա արևմտյան մասում սուբդուկցիայի ուղղությունը տեղի է ունենում աղեղի ուղղությամբ կողքից: Սա հանգեցնում է ոչ միայն ուղիղ, այլև կողային սեղմման, որի արդյունքում բարձրանում է ներքին լարումների մակարդակը և կուտակված էներգիայի արձակումն ավելի շուտ է տեղի ունենում։

Ուստի ամենաուժեղ երկրաշարժերը կարող են տեղի ունենալ այստեղ ավելի հաճախ, քան այն գոտում, որտեղ սուբդուկցիան տեղի է ունենում աղեղի ուղղությանն ուղղահայաց: Այսպիսով, ինչպես նշում են գիտնականները, հենց սուբդուկցիայի ուղղության փոփոխությունը կարելի է դիտարկել որպես մեխանիզմ, որը բացատրում է Ալեուտյան կղզու աղեղի գոտում երկրաշարժերի հաճախականության աճը։