Ադրբեջանի հնարած քարտեզն ու քարտեզագետի ներկայացրած իրականությունը. զրույց՝ Ռուբեն Գալչյանի հետ

Սեպտեմբերին ՀՀ ինքիշխան տարածքի նկատմամբ Ադրբեջանի հարձակումների հետևանքները դեռ վերացված չեն: Ադրբեջանական զինուժը չի հեռացել սահմաններից: Այս ընթացքում դարձյալ քարտեզների մասին խոսք գնաց: Այս ամենին վերաբերող հարցերի շրջանակը հեռուսատամեկնաբան Քրիստինե Ալագուլյանը «Հորիզոնի» տաղավարում քննարկել է քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանի հետ՝ նախ անդրադառնալով սեպտեմբերի 13-14 -ի ադրբեջանական հարձակումներից հետո ստեղծված իրավիճակին, որի նախադրյալները դեռևս 2021-ի մայիսին էին ստեղծվել:

«Քարտեզներում տարբերությունն այն է եղել, որ Ադրբեջանն ավելի շատ է ներխուժել ՀՀ սուվերեն տարածք: Նույնիսկ եթե նայեք այն քարտեզներին, որ իրենք վավերացրել էին 1969-70-թթ.-ին, որոնք խորհրդային քարտեզներն էին, որոնցով անկախացան թե՛ Հայաստանը, և թե՛ Ադրբեջանը, այդ սահմանների քարտեզներով էր, դրանից անցնելով ներս, ներխուժեցին, ավելի խորը մտան Հայաստանի տարածք՝ այս անգամ Ջերմուկով: Իրենց ստորագրած, վավերացրած 1969-70-թթ. քարտեզները մեր ՊՆ-ն ունի, բայց իրենք կեղծում են այդ քարտեզները: Ես փաստն ունեմ, նկարն ունեմ այդ քարտեզի, և հիմա դրա վրա ուրիշ գիծ են գծել՝ մոռանալով իրենց ստորագրածն ու վավերացրածը, ասում են՝ սա է մեր սահմանը: Հիմա էլ օրեցօր ավելացնում են այդ գիծը, մեծացնում են ու ասում, որ սա է մեր սահմանը, և մենք դրա տերն ենք: Ճշգրտման հիմքը չկա, մինչև որևէ պաշտոնական կառավարություններ չվավերացնեն այդ քարտեզը: Այս քարտեզը Ադրբեջանի ներկայացրած քարտեզն է՝ իբր թե 1918-20թթ.-ի Ադրբեջանի քարտեզը, որը Ադրբեջանը ներկայացրել է որպես ամբողջական Ադրբեջան:

Այս կարմիր մասը, որ տեսնում եք, ամբողջ Հայաստանն է՝ Սյունիքը, Վայոց ձորը, Գեղարքունիքի և Տավուշի կեսը ամբողջովին նրանք ասում են, որ դա մեր Ադրբեջանի հատվածն է: Իրենք գծել են քարտեզը, իրենք էլ ներկայացնում են այս թղթի կտորը, բայց այդ քարտեզի արժեքը թղթի արժեք էլ չունի նույնիսկ, որովհետև ոչ ոք պաշտոնապես չի գծել, չի ընդունել այս քարտեզը: Եթե իրենք սա են ասում,  ես էլ ուրիշ ասելիք ունեմ.  մենք 1920թ.-ին Սևրի բանակցությունների ժամանակ իրենց ներկայացրեցինք այս քարտեզը, որը Հայաստանի արևելյան և հյուսիսային սահմանների քարտեզն է:

Տեսեք, այս կարմիր գիծը, առաջարկված Հայաստանի սահմանն է, որը ներառում է ամբողջովին Արցախը, Քաշաթաղը, Քարվաճառը, Սյունիքը, Արևելյան Սյունիքը և այլն՝ ընդհուպ մինչև Քուռ գետը: Այդ ամբողջը հաշվում են որպես Հայաստանի տարածք: Եթե իրենք ցույց են տալիս իրենց գծած քարտեզը, սա մեր գծածը չէ, այլ Սևրի դաշնագրին ներկայացրած քարտեզն է, մենք էլ պիտի նման մի բան պնդենք, կա նույնիսկ ամերիկյան հրատարակչություն՝ 1921 թ.-ի, որը վերցված է Քրամփ գիտական ատլասից և տպագրվել է Չիկագոյում:

Այստեղ վիլսոնյան տարածքից բացի, Հայաստանն ամբողջովին տրված է Վիլսոնի գծած սահմանով, և հետո գալիս է դեպի արևելք, հասնում մինչև Հագարի գետը՝ ամբողջը ներկայացված է որպես Հայաստանի տարածքը: Սա պաշտոնական ամերիկյան քարտեզն է, մենք էլ կարող ենք ներկայացնել այս քարտեզները»,- ասաց քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանը:

Քարտեզագետի՝ թեմայի շուրջ ներկայացրած ուշագրավ մանրամասները ամբողջական հարցազրույցում: