Գիտնականներին հաջողվել է պատմությունը կարդալ սրբիչների վրա

«Կուլիկովոյի դաշտ» պետական ​​արգելոց-թանգարանի աշխատակիցները պարզել են, թե ինչպես վերծանել 19-20-րդ դարերի սլավոնական սրբիչների վրայի գրությունները: Հետազոտողները պնդում են, որ իրենց հաջողվել է բացահայտել հայելային տառերի, որոշ բառերի գաղտնիքը և դրանց ուղղագրության առանձնահատկությունները, ՌԻԱ Նովոստիին հայտնել են արգելոցի մամուլի ծառայությունում։

Սրբիչները երկար ասեղնագործված կտորներ են, որոնք հեթանոսական ժամանակներից ի վեր օգտագործվել են բոլոր սլավոնական մշակույթների առօրյա կյանքում: Առաջին կտավների ստեղծումը պատմաբանները կապում են Ռուսաստանում 8-9-րդ դարերի ասեղնագործության ի հայտ գալու հետ։ Դրանք միջնադարյան Ռուսաստանի ներկայացուցիչների համար կրում են բազմաթիվ կարևոր նշանակություններ՝ կապված նրանց կյանքի փոփոխությունների հետ։ Սրբիչը ստեղծվել և ընկալվել է որպես կտավ, որի վրա կարմիր թելով պատկերված է մարդու ապագան, ներկան ու անցյալը։

Նկար ասեղնագործելու տեխնիկան (խաչ, ատլասե կար, տամբուր, նկարչություն, թեք կար և այլն), սիմվոլները և սրբիչների վրա սյուժեները տարբեր են եղել։ Տանտիրուհին ասեղնագործում էր գծանկարներ՝ կապված այնպիսի իրադարձությունների հետ, ինչպիսիք են երեխայի ծնունդը, հերոսների վերադարձը մարտի դաշտից կամ հարսանիք, որտեղ յուրաքանչյուր հյուրին տալիս էին հարսի ասեղնագործած «դարյա» սրբիչներ։ Սրբիչի վրայի նկարից կարելի էր պարզել, թե ով է կազմակերպել տոնակատարությունը, կամ ում համար է նախատեսված նվերը։

Դրա վրա պատահական ոչ մի գիծ չի գծվել, ասում է Կուլիկովոյի դաշտային պետական ​​թանգարան-արգելոցի էքսպոզիցիայի և ցուցադրության բաժնի մասնագետ Ելենա Գոնչարովան։ Ըստ նրա՝ որպես սրբիչի նյութ ամենից հաճախ օգտագործվում էր կանեփի կամ կտավատի գործվածքը՝ 3–5 մ երկարությամբ և 35–40 սմ լայնությամբ։ Գծանկարը սովորաբար զբաղեցնում էր կտավի երկու երրորդը։ Սրբիչը եզրագծված էր հյուսված ժանյակով՝ հաճախ օգտագործելով մեջքի տրիկոտաժի տեխնիկան:

«Երբեմն ասեղնագործը մեկ օրում պետք է ասեղնագործեր սովորական սրբիչներ, որոնց վերագրում էին պաշտպանիչ հատկություններ հիվանդություններից, երաշտից կամ ժանտախտից: Չար ուժերը չգրավելու համար ասեղնագործներն աշխատում էին միայն ցերեկային ժամերին: Նրանք փորձում էին նույնականացնել առջևի և հետևի կողմերը, քանի որ «առջևի կողմը մարդկանց համար է, իսկ հետևի կողմը Աստծո համար է»: Սրբիչի կենտրոնական մասը, որտեղ ասեղնագործություն չկար, նույնպես համարվում էր Աստծո տեղը. ըստ լեգենդի, Աստված տալիս է լույս և ուժ»,-ասել է մասնագետը ՌԻԱ Նովոստին։

Նկարչության բովանդակությունը որոշվում էր իրադարձությամբ, որի համար սրբիչի ստեղծման ժամանակն էր, ինչպես նաև դրա նպատակը` արդյոք սրբիչը մտահղացվել է որպես զա՞րդ, թե՞ որպես նվեր: Նման կտավների զարդանախշերը շատ տարբեր են՝ կենդանիների, թռչունների կամ մարդկանց տեսքով, ինչպես նաև ծաղկային և երկրաչափական: Ամենատարածված մոտիվը բազմարժեք խորհրդանիշն է, որը ցույց է տալիս երիտասարդ ընտանիքի բնակարանը, ինչպես նաև կյանքի և պտղաբերության աղբյուրը:

19-րդ դարում սրբիչը կորցրեց իր սուրբ նշանակությունը և սկսեց կրել միայն էսթետիկ գործառույթ: Այդ ժամանակ նրանք սկսեցին զարդարել այն տարբեր մակագրություններով՝ ասացվածքներ և նույնիսկ աղոթքի տեքստեր:

«Հաճախ մենք դժվարանում էինք բառերը կարդալ: Հետո հասկացանք, որ բանն այն է, որ արհեստավորները տառերը չէին ընկալում որպես որոշակի նշանակություն ունեցող խորհրդանիշներ: Նրանց համար դրանք պարզապես դեկորատիվ տարրեր էին», – նշել է Ելենա Գոնչարովան: