Դատարանները ծանրաբեռնված են. ԲԴԽ նախագահը դժգոհել է

Հայաստանի 49 դատարանների շենքերից և նստավայրերից 30-ը գտնվում են արդարադատության նախարարության բալանսում, որոնց մեծ մասն այսօր զբաղեցնում են տարբեր տիպի կազմակերպություններ, և ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ Հայաստանում կան դատարաններ, որոնք նույնիսկ չունեն նիստերի սրահ: Այս մասին այսօր արդարադատության նախարար Արտակ Զեյնալյանին տեղեկացրել է Բարձրագույն դատական խորհրդի ղեկավար Գագիկ Հարությունյանը:

Ըստ Հարությունյանի՝ շատ տարօրինակ վիճակներ կան, որոնք Խորհուրդը պետք է անպայման քննարկի նախարարության հետ: Հիմա որոշ ուղղություններում ուսումնասիրություններ են կատարում, ու ամբողջական փաթեթը պատրաստ լինելուց հետո պատրաստվում են այն ներկայացնել նախարարին: Գագիկ Հարությունյանը «տարօրինակ» ասված վիճակի մի քանի օրինակ է բերել.

«Օրինակ՝ 2013 թվականին հանրապետությունում քննվել է 49 հազար քաղաքացիական գործ, 2017 թվականին՝ 4 տարի հետո՝ 137 հազար: Մեր ուսումնասիրություններից պարզվում է, որ այդ ավելացումներն ունեն, այսպես կոչված, օրենսդրության փոփոխություններով պայմանավորված լուծումներ, որ շատ հաճախ նույնիսկ ոչ դատարանին բնորոշ գործեր բարդվել են դատարանների վրա, և տարբեր այլ պատճառներ»:

Նրա պնդմամբ՝ 2013 թվականին մեկ դատավորի միջին ծանրաբեռնվածությունը եղել է 632, 2017 թվականին՝ 1308 գործ: Մարզերում այդ թիվն ավելի բարձր է՝ 460-ից հասել է մինչև 1656-ի: Նման ծանրաբեռնվածությունը, ըստ Հարությունյանի, չի կարող երաշխավորել ու ապահովել արդյունավետ դատաքննության պայմանները: 

«Սա այն դեպքում, երբ եվրոպական միջինը 100 հազար բնակչի հաշվով 21 դատավոր է, ամենացածրերից մեկը Մոլդովայում՝ 11, Հայաստանում` ընդամենը 8: Եվ գրեթե նույն համամասնությամբ ձևավորվել է դատարանների կազմը, օգնականների ինստիտուտը և այլն»,- նշել է Հարությունյանը:

Արձագանքելով Բարձրագույն դատական խորհրդի ղեկավարի դիտարկումներին՝ արդարադատության նախարար Արտակ Զեյնալյանը նշեց, որ բարձրացված այդ խնդիրները հայտնի են արդարադատության նախարարությանը, ու այդ հարցերի մեծ մասն այսօր ընդգրկված է նախարարության և կառավարության ծրագրերում: 

«Լուծման ուղիներ, նաև միջոցներ ենք փնտրում: Համոզված ենք, որ սոցիալական երաշխիքները նաև պետք է բավարարվեն՝ դատավորների, շենքային պայմանները պետք է բարելավվեն, որոշակիորեն արտադրողականությունը բարձրացնելու նպատակով, նաև էլեկտրոնային արդարադատության համակարգի ներդրումը կնպաստի դրան: Եթե մենք հետևողականորեն ավելացնենք դատավորների քանակը՝ մոտեցնելով օպտիմալին, ապա նաև շենքային պայմանների խնդիրներ ենք ունենալու, և նաև օրենսդրական բազմաթիվ լուծումներ կան, որոնք պետք է բեռնաթափեն դատական համակարգը»,- հայտարարել է նախարարը՝ ավելացնելով նաև, որ Հարությունյանը ներկայացրեց միայն քաղաքացիական գործերը, իրականում նաև դատարանները չափազանց ծանրաբեռնված են վարչական տուգանքներով ու գործերով:

«Հայաստանում տարեկան արտադրվում է շուրջ 2 միլիոն վարչական տուգանքի որոշում, որոնցից բողոքարկվում է ընդամենը 800-ից մեկը: Սա վկայում է այն մասին, որ ապահովված չի դատական կարգով և արտադատական կարգով իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցը, եթե դրանցից ընդամենը 10 տոկոսն էլ բողոքարկվի, ապա ամբողջ համակարգը կոլապսի կենթարկվի»,- նշել է նախարարը՝ պնդելով, որ սա անարդյունավետ կառավարման արդյունք է, ու նախարարությունն այսօր իր առջև դրել է խնդիր լուծել այդ հարցերը: