Ստուգումներ «Արթիկ» ՔԿՀ-ում. արձանագրված խախտումների մեծ մասը վերացվել է տեղում

Շարունակվում են ՀՀ դատախազության կողմից ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներում սկսված՝ կալանավորված անձանց և դատապարտյալների հիմնական իրավունքների իրացման, պատժի կրման կարգի և պայմանների պահպանման վիճակի ստուգումները: Այդ շրջանակում հերթական ստուգումները ՀՀ գլխավոր դատախազության պատիժների և հարկադրանքի այլ միջոցների կիրառման օրինականության նկատմամբ հսկողության վարչության և Շիրակի մարզի դատախազության կողմից իրականացվել են ՀՀ ԱՆ «Արթիկ» ՔԿՀ-ում:

Ստուգման ընթացքում արձանագրվել են որոշ խախտումներ, որոնց վերացման ուղղությամբ տրվել են համապատասխան հանձնարարություններ: Մասնավորապես՝ պարզվել է, որ ՔԿՀ-ում տարածված է խցերում բնակվող անձանց քնելատեղերի՝ առանց համապատասխան թույլտվության վարագուրապատումը, ինչը  ՔԿՀ-ի ծառայողներին զրկում է արդյունավետ կատարել խցերում իրավիճակի, տեղաշարժերի դիտարկման պարտականությունը: Մի շարք խցերում և կացարաններում առկա են եղել ներքին կանոնակարգով չթույլատրված սպասքի միջոցներ, կենդանիներ, սենյակային բույսեր:

Փոխարենը՝ պատժախցերը և կարանտինային բաժանմունքում առկա խցերն ապահովված չեն եղել կենցաղավարման անհրաժեշտ մի քանի պարագաներով: Իսկ ՔԿՀ-ի բաց և կիսաբաց ուղղիչ հիմնարկներում, ներքին կանոնակարգի պահանջների խախտմամբ, դատապարտյալների համար հասանելի վայրում տեղադրված չեն եղել փոստարկղեր:

Խախտումներ են արձանագրվել պատիժը լրիվ կրելով ազատված դատապարտյալներին նախկին բնակության վայրում հաշվառելու ուղղությամբ սահմանված կարգով միջոցներ ձեռնարկելու, բժշկական գաղտնիք պարունակող փաստաթղթերի անձեռնմխելիության ապահովման, զբոսանքի դուրս եկած անձանց ժամանակացույցերի սահմանման, առանձին դեպքում՝ կալանավորված անձանց և դատապարտյալների՝ տարբեր աշխատանքներում ներգրավման պայմանների, ինչպես նաև այդ աշխատանքների կատարման և որակի նկատմամբ վերահսկողության, դատապարտյալների ինքնագործ միավորումների կազմավորման և գործունեության ընթացակարգերի, ՔԿՀ-ում պահվող անձանց կողմից հեռախոսազանգերի պատշաճ արձանագրման հետ:

Հատուկ ուշադրություն է դարձվել «Արթիկ» ՔԿՀ-ում  սանիտարահիգիենիկ կանոնների պահպանմանը: Այս ոլորտի խախտումները կապված են եղել սանիտարահիգիենիկ կանոնների պահպանման հերթապահության սահմանման և դրա նկատմամբ վերահսկողության հետ: Պարզվել է, որ ՔԿՀ-ում պահվող անձանց տարեկան առնվազն մեկ անգամ բուժկանխարգելիչ հետազոտություններ իրականացնելու վերաբերյալ համապատասխան ժամանակացույց առկա չէ, և ՔԿՀ-ում պահվող անձինք, ըստ էության, տարեկան առնվազն մեկ անգամ բուժկանխարգելիչ հետազոտություններ չեն անցել:

Ստուգման առարկա են դարձել նաև դատապարտյալների ուղղման համար նախատեսված աշխատանքների իրականացման, բացասական վարքագծի հակումներ ունեցող դատապարտյալների հաշվառման գործընթացները: Պարզվել է, որ հիմնական խնդիրներ կապված են եղել ուղղիչ հիմնարկ տեղաբաշխված դատապարտյալների հետ նախնական փուլում ուղղման աշխատանքների համար նախատեսված պայմանների պահպանման, պատժի սկզբից որպես փախուստի հակում ունեցող հաշվառված անձանց այդ կարգավիճակից հանելու գործընթացի պատշաճ կազմակերպման հետ: Բացի դրանից՝ առանձին դաժանությամբ կամ բռնությամբ հանցագործություն կատարած առանձին դատապարտյալներ չեն հաշվառվել որպես ագրեսիվության, կոնֆլիկտայնության հակում ունեցողներ, ինչը հնարավորություն կտար նրանց հետ համապատասխան սոցիալ-հոգեբանական աշխատանքներ տանել:

Արձանագրված բոլոր խախտումները մանրամասն քննարկվել են ՔԿՀ վարչակազմի ղեկավարության հետ: Դրանց մեծ մասը վերացվել է հենց ստուգման ընթացքում, իսկ մյուսները, որոնց վերացման համար որոշակի ժամանակ է պահանջվում, ՔԿՀ-ի վարչակազմը պարտավորվել է իրականացնել սեղմ ժամկետներում և արդյունքների մասին հայտնել ՀՀ դատախազությանը:

Ստուգման ընթացքում ՀՀ գլխավոր դատախազության պատիժների և հարկադրանքի այլ միջոցների կիրառման օրինականության նկատմամբ հսկողության վարչության պետը և ՀՀ Շիրակի մարզի դատախազն այցելել են ՔԿՀ-ի բոլոր խցերը և կացարանները, զրուցել դրանցում պահվող բոլոր անձանց հետ: Ցմահ դատապարտյալի հետ դատախազների առանձնազրույցի արդյունքում ՔԿՀ-ի վարչակազմի կողմից օպերատիվ կերպով լուծվել է նրա հնամաշ և շարքից դուրս եկած անվասայլակը նորով փոխարինելու հարցը: Շրջայցի շրջանակում կազմակերպվել է նաև «Արթիկ» ՔԿՀ-ում պահվող՝ հացադուլ հայտարարած երկու անձանց ընդունելություն: Նրանց հորդորել են դուրս գալ հացադուլից և իրենց շահերը պաշտպանել օրենքով սահմանված միջոցներով:

Բացի վերոնշյալը, ՀՀ ԱՆ «Արթիկ» քրեակատարողական հիմնարկին առնչվող առանձին հարցերի շրջանակներում ավելի վաղ Շիրակի մարզի դատախազության կողմից կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում ի հայտ էին բերվել մի քանի այլ խնդիրներ: Դրանց լուծման անհրաժեշտությամբ պայմանավորված՝ մարզի դատախազի կողմից միջնորդագրեր են հղվել ՀՀ արդարադատության  փոխնախարարին և ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետին:

Մասնավորապես պարզվել է, որ մի դատապարտյալի նկատմամբ համաներման ակտը կիրառվել է ուշացումով՝ օրենքով սահմանված ժամկետից հետո: Բացի դրանից՝ արձանագրվել են տեխնիկատնտեսական սպասարկման աշխատանքներում չընդգրկված դատապարտյալի՝ ՔԿՀ մասնաշենքերի միջև ազատ տեղաշարժի, ինչպես նաև ՔԿՀ համապատասխան ծառայողների կողմից հանձնուքների պարունակության ոչ պատշաճ ստուգման դեպքեր:

Իսկ մեկ քրեական գործի նյութերի ուսումնասիրությամբ էլ պարզվել է, որ առկա են փաստական տվյալներ ԱՆ «Արթիկ» ՔԿՀ-ում պահվող կալանավորված անձի կողմից մոլախաղով զբաղվելու, տևական ժամանակ բջջային հեռախոսներ պահելու և շահագործելու մասին: Պարզվել է, որ վերջինս, ի թիվս այլոց, այդ հեռախոսներով կապ է հաստատել նաև դրսում գտնվող մեկ անձի հետ և սպառնալիքներ ու հայհոյանքներ հնչեցնելով գումարներ պահանջել:

Մարզի դատախազը ՀՀ արդարադատության փոխնախարարին և ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության պետին ուղղված միջնորդագրերով առաջարկել է գործուն միջոցներ ձեռնարկել նշված խախտումների և բացթողումների պատճառները պարզելու և վերացնելու, ինչպես նաև դրանց համար մեղավոր՝ իրենց աշխատանքում թերացած ՔՀԿ ծառայողներին կարգապահական ներգործության ենթարկելու ուղղությամբ: