Հայաստանի հողերում ԴՏՏ-ի զգալի դոզա կա. կենսաբան

Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր Մարիամ Ավագյանն այսօր հրավիրված մամուլի ասուլիսի ժամանակ անդրադարձել է Հայաստանում առկա թունաքիմիկատների խնդրին.

«Իրենց բացասական ազդեցությամբ կամ իմունային համակարգն ընկճող բացասական ազդեցությամբ հայտնի են պեստիցիդները կամ թունաքիմիկատը, որոնք օգտագործվում են գյուղատնտեսության մեջ: Փորձագիտական հաշվարկով, 1962 թվականից այս կողմ, ուղիղ 40 անգամ մեծացել է թունաքիմիկատների գնման պրոցեսը»,- ասել է Ավագյանը՝ հավելելով, որ գետերում և լճերում կատարած ուսումնասիրության արդյունքում  հայտնաբերել են թույլատրելի խտությունը գերազանցող ԴՏՏ-ի, լինդանի, հեպտաքլորի կոնցենտրացիաներ:

Ըստ կենսաբանական գիտությունների դոկտորի՝  Նուբարաշենի գերեզմանոցում մենք պետք է ունենայինք մոտ 600 տոննա, սակայն ընդամենը 150 տոննա է թաղված: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ տարբեր համայնքներում կան այսպես ասած աղբանոցներ, որտեղ քլորօրգանական թունաքիմիկատների պարկերն ուղղակի հողով են ծածկված:

Մարիամ Ավագյանի խոսքերով`այդ հանգամանքն ուղիղ առնչություն ունի Հայաստանում քաղցկեղի տարածվածության հետ: Խնդրի մասին տեղեկացրել են կառավարությանը՝ առաջարկելով հայտնաբերել նմանատիպ աղբավայրերն ու մաքրել թունաքիմիկատներից: Ըստ Ավագյանի՝ երբ խնդիրը քննարկել են Գյուղատնտեսության նախարարությունում, այնտեղ ասել է, որ եթե դուք եք բարձրացնում հարցը, դուք էլ լուծեք: Հարևան Ադրբեջանում թունաքիմիկատների, այսպես ասած, գերեզմանները գտնում ու մաքրում են:

SHANTNEWS.am-ի հարցին, ի՞նչ ասել է մաքրել, ինչպե՞ս է դա կատարվում և ի՞նչ ծախսերի մասին է խոսքը. Ավագյանը պատասխանել է.

«Իրենք շատ լավ միգրացիայի մեջ են մտնել: 1951 թվականին Գերմանիայի փորձագիտական հաշվարկով 1800 կգ միայն անձրևի ձևով է տեղափոխվել: Այսինքն՝ ինքը միգրացիոն հատկություններով նյութ է: Եթե օգտագործում ենք հողերում, դրանք անձրևաջրերի միջոցով լցվում են գետերը,  գետերի միջոցով լցվում են Սևան: Հավաքելը տեխնոլոգիապես հեշտ չի լինելու, որոշակի մասնագիտական պատրաստվածություն է պետք, բայց մենք հեծանիվ չենք հորինելու, Եվրոպան շարունակում է հայտնաբերել ԴՏՏ-ի  մնացորդները, որովհետև դրանք քամիների և ջրային ռեսուրսների միջոցով կարողանում են շրջապտույտի մեջ մտնել և ապականել աշխարհը»:

Ըստ Մարիամ Ավագյանի` քիմիկատներով լի տարածքներ կան Ջրառատ, Վարդենիկ գյուղերում, Իջևանի մոտակայքում գտնվող մի համայնքում 4 տոննա ԴՏՏ կա: Թե Հայաստանում ընդհանուր առմամբ քանի տոննայի է հասնում, մասնագետը դժվարացել է նշել: Բայց բնակչության մեջ էլ կան այնպիսիք, որ շարունակում են օգտագործել ԴՏՏ-ն: Օրինակ, ըստ կենսաբանական գիտությունների դոկտորի, Շիրակի մարզում հովիվներից մեկն իր ոչխարներին լողացնում է ԴՏՏ-ով: Այդ տեղեկությունն իրենց փոխանցել են հավաստի աղբյուրներից:

«Այն հողատարածքներում, որտեղ խորհրդային տարիներին ԴՏՏ քիչ է օգտագործվել, այնտեղ հիմա բավական բարձր դոզաներ կան: Սա նշանակում է, որ ազգաբնակչությունը օգտագործում է և այսպես ասած թմբերից լցվում են»,- հավելել է Ավագյանը:

Բնապահպան Կարինե Դանիելյանն ասել է, որ այս հարցը ՀԽ քննարկելուց հետո կուղարկեն կառավարություն և հույս ունեն, որ կառավարությունն ուշադրություն կդարձնի: Նախադեպերը կան, երբ դիմել են, և հարցը օդում չի մնացել: