Քրեականացումը՝ որպես պայքար ատելության խոսքի տարածման դեմ. քննարկում են մասնագետներն ու քաղաքական գործիչները

Ատելության խոսքը խնդիր է ոչ միայն Հայաստանի համար: Սոցիալական մեդիաների առաջացումը և աշխարհի բնակչության մեծ մասի ցանց մտնելը բերել է ատելության խոսքի աճի: Տրամաբանական է, որովհետև ասպարեզ են դուրս եկել անկիրթ և անդաստիարակ մարդիկ, որ մինչ այդ չունեին հանրային խոսքի հնարավորություն: Այսօր` հունիսի 3-ին, առցանց ասուլիսի ժամանակ անդրադառնալով Հայաստանում ատելության խոսքի տարածմանը, ասաց մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը:

Ատելության խոսքը կամ դրա քարոզն այսօր չի կարգավորվում օրենսդրությամբ, ուստի սոցիալական մեդիայում, որտեղ այսօր ատելության խոսքը մեծ չափերի է հասնում, ապահովագրված է պատժից:

Ազգային ժողովի մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի հանձնաժողովի շրջանակում ատելության խոսքի դեմ պայքարին ուղղված ՀՀ օրենսդրության բարեփոխման շուրջ քննարկումների նպատակով աշխատանքային խումբ է ստեղծվել, որը գործելու է մինչև տարեվերջ: Աշխատանքային խումբը պետք է առաջարկի ատելության խոսքի դեմ օրենսդրական պայքարի գործուն մեխանիզմներ, թեպետ կարծիքներն այստեղ կիսվում են` ատելության խոսքի քրեականացումը կարո՞ղ է պայքարել այդ երևույթի դեմ, թե՞ դա բավարար չէ: Թեմայի շուրջ քննարկմանը մասնակցել են մեդիափորձագետներ ու քաղաքական գործիչներ:

«Օրենսդրական լուծումները թույլ են տալիս ինչ-որ լուծում ստանալ, բայց հիմնական լուծում չեն: Զրոյացնել այդ ատելության խոսքը հնարավոր չէ: Պետք է ողջամիտ նվազեցման գնանք, չլինենք ուտոպիստ ու պատկերացնենք, որ բոլորը իրար հետ կխոսեն «շնորհակալություն», «արդյոք», «ահավասիկ» բառերով, չիˊ լինելու այդպես: Պետք է նաև տարբերենք այդ խոսքը: Ատելության խոսքն այն չէ, որ մի «քխ» բառ է ասում մի ֆեյք էջ, որն իրենից բան չի ներկայացնում, ատելության խոսքը ավելի շուտ վերաբերում է հանրային անձերին: Այն մարդիկ, որոնք ինչ-որ չափով օրինակ են հասարակության մյուս հատվածի համար, իրենք են այդ խոսքի ձևավորողը՝ խոսք տարածելով կամ  համարելով կյանքի նորմա: Դրա դեմ է պետք է պայքարել»,- ասաց Սամվել Մարտիրոսյանը:

Նա նաև նշեց, որ այդ օրենքը չպետք է վերաբերվի ամեն մի տնային տնտեսուհու, ով «Ֆեյսբուքում» թույն ու թարախ է տարածում:

«Կան սոցիալական ցանցեր, որոնք պետք է մոտիվացիա ունենան կարգավորելու: Լինելով տեխնիկական ընկերություն, ինժեներական հսկայական պոտենցիալ ունեցող, պետք է կարգավորումներ գտնեն և այստեղ հանգում ենք այն դիլեմային, որ այդ սոցցանցերը շահագրգիռ չեն մոդերացիա անելու: Նրանք շահագրգռություն չունեն մաքրելու հերյուրանքը, ատելության խոսքը, որովհետև սոցցանցի ալգորիթմը այնպես է աշխատում, որ ինչքան շատ մեկնաբանություն, հակադիր մտքեր լինեն, ինչքան շատ նոր մարդիկ գրավեն, մասնակցեն քննարկմանը, այդքան ազդեցությունը բարձրանում է, իսկ երբ ցանկացած մարդ իր տարածքում փորձում է կոռեկտ քննարկում կազմակերպել, նրա ազդեցությունը ընկնում է: Այստեղ է, որ կա անելիք»,- ասաց լրագրող, բլոգեր, ՏՏ և մեդիա ոլորտի խորհրդատու Արթուր Պապյանը:

Նա նաև նշեց, որ գուցե տարբեր երկրներ պետք է համախմբվեն, որ սոցիալական ցանցերը իրենց ալգորիթմերում ավելի շատ տեղ հատկացնեն որակյալ կոնտենտին:

«Ատելության խոսքը պետք է քրեականացնել, բայց ինքը ունի կոնկրետ չափանիշներ, ինչը ենթադրում է, որ այն պետք է լինի հրապարակային, պետք է լինեն ուղղված կոնկրետ խոցելի խմբերի, կոնկրետ խոցելի հատկանիշներով: Մեր խնդիրն այն է, որ մարդու արժանապատվությունը պաշտպանված լինի: Պարզ է, որ պաշտոնյան ավելի պաշտպանված է, քան հասարակ քաղաքացին: Սրա հետ մեկտեղ, օրենսդրական կարգավորումները մեծ մասամբ պետք է բերեն մշակույթային ու կրթական փոփոխության»,- նշեց ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության անդամ Սոս Ավետիսյանը:

Եվրոպական մի շարք պետություններում ատելության խոսքը քրեականացված է: Օրինակ՝ Բելգիայում, Դանիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Իռլանդիայում և մի շարք այլ պետություններում, ատելության, բռնության ու խտրականության խոսքը համարվում են քրեական հանցագործություններ:

Մանրամասները՝ տեսանյութում: