20 տարվա դադարից հետո բացառիկ նշանակության Բենիամինի հնավայրում պեղումներ են․ վերսկսումը պայմանավորված է «Հյուսիս-հարավ»-ի շինարարությամբ

Բենիամինի հնավայրում պեղումներ են: Աշխատանքների վերսկսումը պայմանավորված է «Հյուսիս-հարավ» մայրուղու շինարարությամբ, ըստ նախագծի, ճանապարհի մի հատվածն անցնելու է հնավայրի տարածքով: Բենիամինի հնավայրը զբաղեցնում է մոտ 100 հեկտար տարածք: Ներկայի գյուղը ևս կառուցված է հնավայրի վրա: Տասնամյակներ առաջ իրականացված պեղումների ընթացքում պարզվել է, որ հնավայր-բնակավայրը  բացառիկ նշանակություն ունի՝ իր եզակի ու շատ արժեքավոր գտածոներով։

«Հայաստանի ամենակարևոր և ոչ միայն Հայաստանի, այլ նաև Անդրկովկասի ամենակարևոր հուշարձաններից մեկն է և հիմնավորված կարծիքով, սա արքայապատկան դաստակերտ է, որը եղել է Երվանդունյան ժամանակաշրջանից Շիրակի ադմինիստրատիվ կենտրոնը, որովհետև մենք  այստեղ երկու պալատական շենքեր ունենք պեղված»,- նշում է արշավախմբի ղեկավար Համազասպ Խաչատրյանը։

Բենիամինի հնավայրում վերջին անգամ, 20 տարի առաջ, հնագետները պեղումներ էին կատարել տարածքում իրականացվող մայր ջրատարի կառուցման պատրվակով։ Հիմա նորից պեղումներ են շինարարական մեծ ծրագրի հանգամանքով՝ «Հյուսիս-հարավ» ճանապարհի կառուցումը հասել է այս տարածքին։ Ըստ նախագծի, ճանապարհի մի հատվածն անցնում է  հնավայրով: Մշակութային շերտերը չվնասելու համար որոշվել է մասնագիտական ուսումնասիրություններ կատարել:

Մինչ բուն հնավայրի տարածք հասնելը, արշավախմբը  փորձում է պարզել՝ ճանապարհի լայնացվող հատվածներում կա՞ն արդյոք արժեքավոր մշակութային շերտեր: Ճամփեզրերին փորվում են հետախուզական հորեր, գիտաշխատողներն ու հնագետները ուսումնասիրում են տեղանքի կառուցվածքն ու  բացված հողային շերտերը:

Հետախուզական հորերում որոշ գտածոներ հայտնաբերվել են, ինչն էլ տարածքը ընդլայնելու կամ հողաշերտը խորացնելու առիթ է տվել: Բուն հնավայրի տարածքում արդեն բացվել են մի քանի կացարաններ, որոնք առանձնահատուկ են իրենց պատերի շարվածքով ու մշակված քարերի դիրքով:

«Տեսնում եք՝ ինքը ահագին մեծ քառակուսի է, ահագին մեծ կացարան։ Կենտրոնական մասերում խարիսխներ կան, ենթադրաբար խարիսխներ են, որոնք բացվել են պեղումների ընթացքում։ Սրանց վրա հավանաբար փայտից սյուներ են դրվել, իսկ էդ սյուների վրա ծածկ է կապված եղել»,-բացատրում է Շիրակի երկրագիտական թանգարանի գիտաշխատող Հովհաննես Աղիկյանը։

Թե ինչ նպատակով են օգտագործվել բացված կացարանները, կբացահայտվեն  հայտնաբերված գտածոների ու խեցեղենի ուսումնասիրություններով։ Հնագետները կացարաններից մեկում հայտնաբերել են նաև երկանքի քարի մնացորդներ:

Հնավայրի տարածքից հայտնաբերվել են կենդանական ծագման ոսկորներ ևս։ Ոսկորները կարող են շատ տեղեկություններ փոխանցել տարածքի ու  կացարանների կիրառական նշանակության մասին:

Պեղումները սկսվում են առավոտից ու շարունակվում մինչ երեկո: Հետախուզական հորերի ու բացված կացարանների հողաշերտերի ուսումնասիությունից էլ կախված կլինի  ճանապարհի կառուցման հետագա ընթացքը: Մշակութային արժեքավոր գտածոներ հայտնաբերելու դեպքում հնարավոր են նաև նախագծային որոշ փոփոխություններ:

Հնավայրում պեղումները կավարտվեն օգոստոսին, որից հետո բացված կացարաններն ու հայտնաբերված գտածոները կենթարկվեն մասնագիտական ուսումնասիրությունների: Աշխատանքների ավարտից հետո պեղված տարածքն ամբողջությամբ կչափագրվի ու կփաստաթղթավորվի, կախված ճանապարհի ուղեգծից, հնարավոր է հնավայրի որոշ հատվածներ ենթարկվեն կոնսերվացման: