31 07 2025

$

383.82
4.77
€

439.01

+29.09 ^oC

Հայ գիտնականը, ում անունով տարր կա Մենդելեևի պարբերական աղյուսակում. անդրադարձ Starmus VI Armenia փառատոնի շրջանակում

ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՏՏ

16:23 06.08.2022

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունը Starmus VI Armenia փառատոնի շրջանակում անդրադարձել է հայ գիտնականին, ում անունով տարր կա Մենդելեևի պարբերական աղյուսակում․ խոսքը Յուրի Հովհաննիսյանի մասին է:

Փառատոնի ֆեյսբուքյան էջում ներկայացված են գիտնականի ձեռքբերումները, ասվում է, որ Հովհաննիսյանը ֆիզիկոս է, ֆիզմաթ գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր ու նա լուրջ աշխատանքներ ունի կատարած փորձարարական միջուկային ֆիզիկայի ոլորտում, մասնավորապես՝ գերծանր քիմիական տարրերի վերաբերյալ․․․

Ուրեմն տեսեք, պարբերական աղյուսակում բոլոր այն տարրերը, որոնց ատոմական կարգաթիվը (ատոմում պրոտոնների թիվը) մեծ է 92-ից, դասվում են տրանսուրանային (Ուրանի ատոմական կարգաթիվը 92-ն է) տարրերի շարքին, իսկ 100-ից մեծ ատոմական կարգաթիվ ունեցող տարրերին արդեն անվանում են գերծանր։ Հենց այսպիսի տարրերի սինթեզման բազմաթիվ փորձեր են իրականացվել Հովհաննիսյանի գլխավորությամբ, ու նա համահեղինակ է հանդիսանում գերծանր տարրերի (104-108) արհեստական սինթեզի բնագավառում կատարված 11 հայտնագործության:

Բայց Հովհաննիսյանը, ամեն դեպքում, ամենալայն շրջանակներին հայտնի է այն բանով, որ իր անունով տարր կա պարբերական աղյուսակում՝ օգանեսոնը (լատիներեն՝ Oganesson, Og)՝ 118 ատոմական կարգաթվով, այսինքն՝ պարբերական աղյուսակում 118-րդն է։ Միջանկյալ ասենք, որ բնության մեջ հանդիպում են առաջին 94 տարրերը, իսկ դրանից հետո եկողները (այդ թվում՝ օգանեսոնը) ստացվում են միայն արհեստական ճանապարհով՝ լաբորատորիաներում:

Ինչո՞ւ տարրը անվանակոչվեց հենց Հովհաննիսյանի անունով, ու ինչո՞ւ գործ ունի տարրի վերջում «on» մասնիկը․․․

Նախ, 2015 թվականի դեկտեմբերի վերջին Տեսական և կիրառական քիմիայի միջազգային միությունը (IUPAC) մամուլի հաղորդագրություն տարածեց, որ հաստատվել են Մենդելեևի պարբերական աղյուսակի 4 նոր տարրերի բացահայտումը․․․ այդ տարրերի ատոմական կարգաթվերն են՝ 113-ը, 115-ը, 117-ը և, իհարկե, 118-ը։ Հետագայում արդեն՝ 2016 թվականի հունիսին, IUPAC-ը պաշտոնապես հայտարարեց 4 նոր տարրերի անվանումները՝ Nihonium (Նիհոնը Ճապոնիա բառի ճապոներեն արտասանություններից մեկն է), Moscovium, Tennessine և Oganesson: Ըստ նոր տարրերի անվանակոչման ավանդույթի՝ կան մի քանի տարբերակներ, որոնցից մեկը հայտնի տարրերը անվանակոչել է գիտնականների պատվին։ Ու հենց այսպես էլ պարբերական աղյուսակի 118-րդ տարրը ստացել է իր Oganesson անվանումը։ Այն առաջարկել են Դուբնի միջուկային հետազոտությունների միավորված ինստիտուտի (Ռուսաստան) և Լոուրենսի անվան լիվերմորյան ազգային լաբորատորիայի (ԱՄՆ) գիտնականները, ովքեր էլ հենց ստացել են այդ տարրը։ Իսկ, ինչ վերաբերվում է վերջին «on»-ին, ապա այն նույնպես ավելացել է ավանդույթի ուժով… Բանն այն է, որ 1-16 խմբին պատկանող տարրերի վերջում գրվում է «ium», 17-րդ խմբին պատկանող տարրերի վերջում «ine», իսկ 18-րդ խմբին պատկանող տարրերի վերջում «on»… ու հենց այսպես էլ ստացվել է oganesson:

Նշենք նաև, որ Հովհաննիսյանը Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ է, թղթակից անդամ, ակադեմիկոս, Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ, ինչպես նաև Սերբիայի գիտության և գեղարվեստի ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ:

2017 թվականին գործողության մեջ է դրվել Հովհաննիսյանին նվիրված նամականիշ՝ 40 հազար հատ տպաքանակով։ 2018-ին գիտնականին շնորհվել է Հայաստանի քաղաքացիություն, ինչպես նաև Հայաստանում մարվել է նրան նվիրված հատուկ ծրար, որի վրա պատկերված է oganesson-ը։

Հայ ֆիզիկոսը նաև պարգևատրվել է մի շարք մրցանակներով, այդ թվում` Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանով:

Բաժանորդագրվեք SHANTNEWS.am-ին Telegram-ում

Բոլոր լուրերը

23:59 31.07.2025
Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի տարբեր հասցեներում բարեկարգվում են մայթերը, բակերն ու խաղահրապարակները

Կապակցված լուրեր

23:59 31.07.2025

Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի տարբեր հասցեներում բարեկարգվում են մայթերը, բակերն ու խաղահրապարակները

Երևանը պետք է լինի մարդկանց համար հարմարավետ և հասանելի քաղաք: Այս մասին Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը: «Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանի տարբեր հասցեներում շինարարական աշխատանքներ են. բարեկարգվում են մայթերը, բակերն ու խաղահրապարակները՝ ստեղծելով անվտանգ ու խնամված տարածքներ բոլորի համար»,- գրել է նա: Մանրամասները՝ տեսանյութում: ...

23:53 31.07.2025

Հրդեհի ահազանգ Ջիվանու փողոցում (թարմացված)

Հուլիսի 31-ին, ժամը 17:04-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի Ջիվանու փողոցում գտնվող տներից մեկում հրդեհ է բռնկվել․ անհրաժեշտ է փրկարարների օգնությունը: Դեպքի վայր են մեկնել ՆԳՆ ՓԾ Երևան քաղաքի փրկարարական վարչության հրշեջ-փրկարարական ջոկատներից չորս մարտական հաշվարկ, Հրդեհաշիջման և փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման բաժնի և բժշկական ապահովման հերթապահ, Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոնի […] ...

23:48 31.07.2025

Բջնիում հրդեհ է բռնկվել «Mercedes»-ում․ վարորդն ու գյուղացիները մարել են կրակը

Հուլիսի 31-ին, արտակարգ դեպք է տեղի ունեցել Կոտայքի մարզում։ Ժամը 19:30-ի սահմաններում Կոտայքի մարզի բնակիչ 40-ամյա Արմեն Ղ.-ն իր վարած «Mercedes» մակնիշի ավտոմեքենայով, Բջնի բնակավայրի վարչական տարածքում ընթանալիս, նկատել է, որ ավտոմեքենայի առջևի հատվածից կրակ է դուրս գալիս։ Ինչպես հայտնում է shamshyan.com-ը, վարորդը ճիշտ է կողմնորոշվում, կայանում է ավտոմեքենան, հասցնում է փաստաթղթերը դուրս հանել ավտոմեքենայից, […] ...

23:39 31.07.2025

Նախագահն այցելել է Իրան-Հայաստան բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման գծի ենթակայան

Սյունիքի մարզ կատարած այցի շրջանակում Հանրապետության նախագահ Վահագն Խաչատուրյանն այցելել է Նորավան բնակավայրի մոտակայքում գտնվող Իրան-Հայաստան 400 կվ լարման էլեկտրահաղորդման օդային գծի ենթակայան։ Նախագահը տեղում դիտարկել է իրականացված աշխատանքներն ու հետաքրքրվել ենթակայանի շահագործման մոտավոր ժամկետների և աշխատանքների ընդհանուր ծավալի վերաբերյալ։ ...

23:32 31.07.2025

ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ համատեղ ձեռնարկում ենք արդյունավետ քայլեր՝ ապահով թվային միջավայր ստեղծելու մեր երեխաների համար. ԲՏԱ նախարար

ԲՏԱ նախարար Մխիթար Հայրապետյանը Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է, որ այսօր ընդունել է ՀՀ-ում ՅՈւՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցիչներին՝ Քրիսթինե Վայգանդի գլխավորությամբ: «Հանդիպման ընթացքում խոսել ենք առցանց միջավայրում անչափահասների անվտանգության և իրավունքների պաշտպանության ուղղությամբ տարվող աշխատանքների մասին, մասնավորապես, անդրադարձ է կատարվել երեխաների առցանց անվտանգության ճանապարհային քարտեզին։ Շնորհակալություն եմ հայտնել ՅՈւՆԻՍԵՖ-ին համագործակցության համար, որի հետ համատեղ ձեռնարկում ենք արդյունավետ […] ...

23:19 31.07.2025

Երկրաշարժ Մարտունի քաղաքից 6 կմ հյուսիս-արևմուտք

Հուլիսի 31-ին, ժամը 22։26-ին (Գրինվիչի ժամանակով` ժամը 18։26-ին) ՆԳՆ Սեյսմիկ պաշտպանության տարածքային ծառայության սեյսմոլոգիական ցանցի կողմից գրանցվել է հյուսիսային լայնության 40.18⁰ և արևելյան երկայնության 45.25⁰ աշխարհագրական կոորդինատներով՝ Հայաստան՝ Գեղարքունիքի մարզի Մարտունի քաղաքից 6 կմ հյուսիս-արևմուտք, օջախի 10 կմ խորությամբ, 2․5 մագնիտուդով երկրաշարժ։ Էպիկենտրոնային գոտում ստորգետնյա ցնցման ուժգնությունը կազմել է 3 բալ: Երկրաշարժը զգացվել է Գեղարքունիքի […] ...

Մենք սոց. ցանցերում

Հետևեք մեզ սոց․ ցանցերում

Հորիզոն լրատվական

Մեր կայքում տեղ գտած հրապարակումների հեղինակային իրավունքը պատկանում է բացառապես shantnews.am-ի խմբագրությանը։ Այլ ԶԼՄ-ներում սույն կայքի հրապարակումներից որևէ մեկը ամբողջական վերահրապարակելու համար անհրաժեշտ է խմբագրության համաձայնությունը: Լրատվամիջոցները կարող են shantnews.am-ից մեջբերումներ վերահրապարակել միմիայն հատվածաբար` պարտադիր օգտագործելով հիպերհղում:

Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են
Կայքէջի նյութերի վերարտադրումը, բեռնումը, տարածումը ցանկացած միջոցներով արգելվում է առանց "ՇԱՆԹ ՀԸ" պաշտոնական համաձայնության։.