Խոզի սիրտ մարդկանց համար, հնագույն գալակտիկաներ և «խելացի» նեյրոնային ցանցեր. 2022 թվականի գիտական ​​հայտնագործությունները

Այս տարի մենք կարդացինք փոխպատվաստման ոլորտում առաջընթացի մասին, հիացանք, թե ինչպես է արհեստական ​​ինտելեկտը նկարում նկարները հայտնի նկարիչների ոճով և հիացանք Ջեյմս Ուեբ աստղադիտակի պատկերներով:Ի՞նչու են այս արդյունքները կարևոր։
Այս պահին մոտ 100 հազար մարդ դոնորական օրգանների կարիք ունի։ Երիկամների կարիքն ամենաշատն է, որին հաջորդում են լյարդը և սիրտը: Բայց դրանք անընդհատ պակասում են, և մարդիկ ստիպված են տարիներ շարունակ սպասել:

Անգամ եթե կարելի է օրգան ձեռք բերել, հաճախ դրա որակի հետ կապված խնդիր կա։ Փոխպատվաստումների մեծ մասն իրականացվում է հետմահու նվիրատվության միջոցով: Այս դեպքում օրգանն արդեն կարող է վնասվել (օրինակ՝ տրավմայի կամ իշեմիայի պատճառով, որը առաջացել է արյան շրջանառության կանգից հետո)։
Գիտնականներն ու բժիշկները վաղուց են փորձարկումներ կատարել քսենոտրանսպլանտացիա՝ կենդանիներից օրգանների փոխպատվաստում: Այս նպատակների համար ամենախոստումնալից կենդանիներից մեկը խոզն է։ Խոզերն ունեն կարճ հասունացման շրջան, նրանք կարող են մեծ սերունդ տալ և ֆիզիոլոգիապես մոտ են մարդկանց։

Այսօր խոզի մաշկը հաճախ օգտագործվում է որպես այրվածքների ժամանակավոր փոխարինող մարդու մաշկին: Բայց մինչեւ վերջերս ամբողջ օրգանների խնդիր կար։ Մարդկանց իմունային համակարգը օտար օրգաններին արձագանքում էր սուր մերժումով: 1990-ականներին գիտնականները հայտնաբերեցին, որ  հիմնամակ պատճառը որոշակի ՝ գալակտոզա-ալֆա-1,3-գալակտոզան է 2022 թվականի հունվարի 7-ին Մերիլենդի համալսարանի բժշկական համալսարանի բժիշկներն առաջին անգամ մարդուն փոխպատվաստեցին նույն Revivicor հոտին պատկանող խոզի սիրտը: Ի սկզբանե թիմը պատվաստված օրգանի հետ կապված խնդիրներ չի հայտնաբերել, և հիվանդը վերականգնվում է: Սակայն երկու ամիս անց տղամարդն անսպասելիորեն մահացել է։ Սա հակասություններ է առաջացրել քսենոտրանսպլանտացիայի անվտանգության շուրջ:
Գիտնականները չեն կարողացել հայտնաբերել ֆիզիկական կամ կենսաքիմիական հետքեր, որոնք ցույց են տալիս, որ իմունային համակարգը մերժել է փոխպատվաստված սիրտը: Սակայն ավելի ուշ նրանք սրտի սրտի ռիթմերի անոմալիաներ են հայտնաբերել, որոնք վիրահատության ժամանակ վրիպել են գիտնականների ուշադրությունից։ Նման անոմալիաները, ըստ մասնագետների, վկայում են սրտի ներսում էլեկտրական ազդանշանների փոխանցման համար պատասխանատու բջջային համակարգերի անսարքությունների մասին։Չնայած տխուր արդյունքին, վիրահատությունը ցույց տվեց կարևոր արդյունք՝ գիտնականներին հաջողվեց շրջանցել արգելքը՝ իմունային համակարգի սուր ռեակցիայի տեսքով։ Երկարաժամկետ օրգանների համատեղելիության հետ կապված խնդիրները մնում են չլուծված: Ինչո՞վ են պայմանավորված ձախողումները՝ դոնորի հիվանդության հետևանքները: Խոզի հյուսվածքի վարակներ, վիրահատության ընթացքում սխալներ, սխալներ և չհաշվառված գործոններ գեների խմբագրման ժամանակ: Գիտնականները դեռ պետք է դա հասկանան:

Անցյալ տարվա դեկտեմբերին տիեզերք արձակվեց ամենամեծ և ամենահզոր ուղեծրային աստղադիտակը։ ՆԱՍԱ-ի ղեկավարներից Ջեյմս Ուեբի անունով աստղադիտարանը թույլ է տալիս լուսանկարել ինֆրակարմիր տիրույթում։ Երկրի վրա նման ալիքները ամբողջությամբ կլանված են մթնոլորտի կողմից: Բայց այս սպեկտրում տիեզերական փոշին, որը ծածկում է հեռավոր օբյեկտները, դառնում է թափանցիկ, ինչը նշանակում է, որ մոլորակները, աստղերն ու գալակտիկաները կարելի է շատ ավելի պարզ տեսնել:
Աստղադիտակի աշխատանքի հետ կապված բազմաթիվ ակնկալիքներ կային, առաջին հերթին տիեզերքի վաղ պատմության ուսումնասիրության հետ կապված: Ամենավաղ աստղերի և գալակտիկաների լույսը կարող է հասնել մեզ, բայց այն հնարավոր չէ տեսնել օպտիկական աստղադիտակներով: Տիեզերքի ընդարձակման հետ մեկտեղ առարկաները հեռանում են միմյանցից: Ամենահեռավոր աստղերի և գալակտիկաների համար դա նշանակում է, որ նրանց ճառագայթումը տեղափոխվում է IR տիրույթ: Հենց այստեղ է գալիս «Ջեյմս Ուեբը», որը կարող է տեսնել Տիեզերքը այնպես, ինչպես այն եղել է ծնվելուց ընդամենը 250 միլիոն տարի առաջ:

Այս տարվա նոյեմբերին աստղադիտակը Երկիր ուղարկեց նկարներ, որոնք ֆիքսել էին հայտնի ամենահին գալակտիկաներից երկուսը: Նրանք ձևավորվել են Մեծ պայթյունից 350 միլիոն և 450 միլիոն տարի անց: Աստղադիտակը նաև ցույց տվեց մեր Արեգակնային համակարգի առարկաների ավելի սուր պատկերը, օրինակ՝ Նեպտունի թույլ փոշու օղակները: Դա թույլ կտա աստղագետներին ավելի լավ ուսումնասիրել մոլորակների կառուցվածքն ու ձևավորումը:

Այս տարի շատերը գնահատել են գեներատիվ նեյրոնային ցանցերի հնարավորությունները: Օրինակ, Midjourney նեյրոնային ցանցը սովորել է նկարազարդումներ նկարել, որոնք կրկնում են հայտնի նկարիչների ոճը, «ավարտում» հայտնի նկարները և նույնիսկ տարբեր նկարազարդումներ միավորում մեկում: Այս ամենը օգտատիրոջ խնդրանքով է՝ գրված պարզ լեզվով։

Բայց սա միակ հիմնական արդյունքը չէ։ Արհեստական ​​ինտելեկտի (AI) հետազոտական ​​լաբորատորիայի փորձնական չաթբոտը OpenAI-ը պատրաստ է առաջ անցնել լայնորեն օգտագործվող վեբ որոնման համակարգերից, ինչպիսին է Google-ը: Դա պայմանավորված է նրանով, որ նա ավելի բնական է շփվում մարդկանց հետ՝ բացատրելով հասկացությունները և պատասխանելով պարզ ու պարզ նախադասություններով։
Չաթ-բոտը նույնիսկ գաղափարներ է առաջարկում զրոյից, ներառյալ ամանորյա նվերների գաղափարները, բլոգի թեմաները և արձակուրդային ծրագրերը: Սա չի նշանակում, որ համակարգիչն այսօր կկարողանա փոխարինել ստեղծագործ մասնագետներին։ Նրա առաջարկները հիմնված են ինտերնետից վերցված տվյալների վրա, ուստի արդյունքները հաճախ ունենում են երկրորդական և տարօրինակ երանգ, դրանք պարունակում են ծիծաղելի սխալներ և տրամաբանական անհամապատասխանություններ (ի վերջո, ծրագիրը չի մտածում մարդու պես, այլ միայն պատճենում է): Բայց ո՞վ գիտի, թե ինչպես են նեյրոնային ցանցերը այս ուղղությամբ առաջադիմելու ևս մեկ տարի հետո: