30 տարի առաջ՝ ժ.11:41 րոպեին, Հայաստանի հյուսիսային շրջաններում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ

1988թ. դեկտեմբերի 7-ին՝ 11 անց 41 րոպեին,  Հայաստանի հյուսիսային շրջաններում տեղի ունեցավ ավերիչ երկրաշարժ: Հետագայում այն կոչվեց Սպիտակի երկրաշարժ: Սպիտակի երկրաշարժը պատկանում է ամբողջական ցիկլի երկրաշարժերին, այսինքն՝ նախացնցումներ, հիմնական ցնցում, հետցնցում: Երկրաշարժն ընդգրկել է երկրի տարածքի մոտ 40 տոկոսը, տուժել են 21 քաղաք և շրջան, 342 գյուղ: Փլատակներից դուրս է բերվել 45 հազար մարդ, 120 հազարը տարհանվել է: Զոհեր շատ են եղել հատկապես Գյումրիում և Սպիտակում: Կարծիք կա, որ զոհերի այդքան մեծ թվի պատճառ են դարձել «Մարդասպան շենքերը»: Դրանք Լենինականի 111 սերիայի կարկասային 9 հարկանի շենքերն են: Այդ շենքերի 94 տոկոսը քանդվել է ցնցումների հետևանքով:

1988 թվականի աղետը տարածաշրջանին պատճառել է մոտ 14 մլրդ դոլարի նյութական  կորուստ: Ավերվել է 170 արդյունաբերական ձեռնարկություն՝ 1.9 մլրդ դոլարի համախառն արտադրանքով:

Կազմակերպված փրկարարական աշխատանքները ակտիվ թափով իրականացվեցին աղետից միայն 2-3 օր հետո, քանի որ երկրաշարժը հանկարծակիի էր բերել բոլորին: Առկա էր փորձի և տարրական գիտելիքների պակաս: Հայաստանին օգնության եկան այլ երկրների փրկարարական ուժեր և տարբեր կազմակերպություններ:

Մասնավորապես՝ Վրաստանից, Ռուսաստանից, Ուկրաինայից, Ղազախստանից Հայաստան ժամանեցին բազմաթիվ փրկարարներ, շինարարներ։ Նրանք բերում էին սննդամթերք, բժշկական սարքավորումներ, դեղորայք, վրաններ, շինարարական տեխնիկա:

Բազմաթիվ պետություններ ու կազմակերպություններ աղետի գոտում կառուցեցին բնակելի թաղամասեր, հիվանդանոցներ, դպրոցներ։ 1989 թվականին իտալացիները Սպիտակում կառուցեցին Իտալական գյուղ: Գյումրիում թաղամաս կառուցեցին նաև ավստրիացիները:

Գյումրիում շահագործման հանձնվեց անգլիացիների կառուցած դպրոցը, որի բացմանը մասնակցեց Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Մարգարետ Թետչերը: Նորվեգացիներն էլ ժամանակակից հիվանդանոց կառուցեցին, որը կրում է մեծ հայասեր Ֆրիտյոֆ Նանսենի անունը։

Այդ ծանր օրերին հայրենակիցներին օգնության ձեռք մեկնեց նաև Սփյուռքը: 1988 թվականի երկրաշարժից հետո օգնության հասավ նաև Շառլ Ազնավուրի հիմնադրած «Ազնավուրը Հայաստանին» բարեգործական հիմնադրամը: Այն մշտապես աջակցություն է ցուցաբերել երկրաշարժից տուժածներին:

1993-ին հիմնադրամը գրասենյակ է բացել Երևանում: Երկրաշարժի օրը՝ նույն գիշերը, Ազնավուրը Ժորժ Գարվարենցի հետ գրեց Pour toi Armenie երգը՝ համախմբելով արտիստների Ֆրանսիայից, Ամերիկայից և Իտալիայից: Ամբողջ աշխարհին ազդադարարեց պատուհասած աղետի մասին: