Վրաց-ադրբեջանական տարածքային վեճերը մի քանի հարյուրամյակների պատմություն ունեն: Սակայն դրանք նոր հնչեղություն ստացան ԽՍՀՄ միության փլուզումից հետո: Ներկայիս վրաց-ադրբեջանական 446 կմ երկարությամբ ընդհանուր սահմանը պետությունները ժառանգել են 1921-22թթ․-ից, երբ Նարիմանովի, Ստալինի և Օրջոնիկիձեի միջամտությամբ արհեստականորեն Ադրբեջանին կցվեցին վրացական պատմական Սաինգիլո (Հերեթի) շրջանը՝ կիսամահմեդականացված վրացիներով, և Գարեջի հովիտը` վրացական միջնադարյան համանուն վանական համալիրով:

Ադրբեջանն իրեն համարում է Գարեջի հովտում երբևէ գոյություն ունեցած Կովկասյան Ալբնիա պետության իրավահաջորդը՝ համապատասխան հավակնություններով: Գործը հասել էր նրան, որ 2012թ․ Ադրբեջանը վանքը կիսող սահմանագծի ողջ երկայնքով սահմանապահ զորք էր տեղակայել՝ արգելելով վրացի վանականների ու ուխտավորների մուտքը աղոթատեղի: NATO-ի հարթակում հարցի քննարկումից հետո միայն թույլատրվեց վրացի հոգևորականների ու ուխտավորների մուտքը վանք: Ի դեպ, բլրի վրա կառուցված Գարեջիի վանքն աշխարհում միակ վանական համալիրն է, որով անցնում է երկու պետությունների սահմանագիծը:

Ադրբեջանն ու Վրաստանը  ընդհանուր սահմանների սահմանագծման աշխատանքները սկսել էին 1995 թվականին: Ներկա դրությամբ սահմանագծված է հանրապետությունների ընդհանուր սահմանի միայն 66 տոկոսը: Սահմանի մյուս 34 տոկոսը շարունակում է մնալ վիճելի տարածք: Դրանք են՝ վերոհիշյալ Սաինգիլոյի շրջանը և Դավիթ Գարեջիի համալիրը:

Ավելին, Վրաստանի գործընկեր ու դաշնակից Ադրբեջանը մեծ հավակնություններ ունի Վրաստանի ադրբեջանաբնակ Քվեմո Քարթլիի նկատմամբ, իսկ Թուրքիան լուռ անեքսիա է իրականացնում Աջարիայում:

Հետխորհրդային ժամանակներից հետո իրավիճակներ են փոխվել: Այսօր Վրաստանն իր ապագան տեսնում է ԵՄ-ում և Հյուսիսատլանտյան դաշինքում: Սակայն Վրաստանը  քաջ գիտակցում է, որ մի կողմից՝ ներկա սահմաններով ՆԱՏՕ-ին հնարավոր անդամակցության դեպքում վերջնականապես կկորցնի իր պատմական տարածքները, մյուս կողմից՝ Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կանոնադրությունն է արգելում տարածքային խնդիրներ ունեցող պետությունների անդամակցությունն իր կազմ: Մինչդեռ Վրաստանը չլուծված խնդիրներ ունի թե՛ Ադրբեջանի, և թե՛ Աբխազիայի ու Հարավային Օսիայի հետ:

Թերևս հենց այս հանգամանքով էր պայմանավորված Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի՝ Ֆրանսիայից հետո Ադրբեջան կատարած պաշտոնական այցը, և մինչև տարեվերջ երկու երկրների միջև սահմանային խնդիրների կարգավորման որոշման մասին հայտարարությունը:

Հետաքրքիր է, որ վանքը միակ վրացական տարածքը չէ, որի նկատմամբ Ադրբեջանը տարածքային հավակնություններ ունի: Տարիներ առաջ ադրբեջանական մաքսավորներն, ամենայն հավանականությամբ, ոչ ինքնակամ, Կարմիր կամուրջ կոչված վրաց-ադրբեջանական սահմանը տեղաշարժել էին Վրաստանի խորքերը:

Այն, որ երկրների հավակնությունները պատմական տարածքների նկատմամբ անզիջում են՝ վկայում է նաև տարիներ առաջ Եվրոպա լիգայի շրջանակներում տեղի ունեցած Վրաստանի «Դինամո» և Ադրբեջանի «Գաբալա» ֆուտբոլային թիմերի միջև տեղի ունեցած միջադեպը: Գաբա-Հաբալա է կոչվել Կովկասյան Ալբանիայի մայրաքաղաքը, որի ժառանգորդներն են իրենց համարում ադրբեջանցիները, հետևապես՝  նաև Գարեջի հովիտը վանական համալիրով:

Ֆուտբոլային հանդիպման ժամանակ վրացի ազգայնականները ծեծել էին ադրբեջանցի երկրպագուներին: Տրիբունաների վրա կախել էին սադրիչ բովանդակությամբ պաստառներ՝ Ադրբեջանի 2 շրջանները Վրաստանին պատկանելության մասին գրառումներով. «Մենք հիշում ենք Զաքաթալան, Կախին․ 1921 թ․»:

Ավելին՝ վրացական արմատական «Ուլտրաս» խմբավորման անդամները ոտնատակ էին արել Ադրբեջանի պետական դրոշը:

Վրաց-ադրբեջանական սահմանային խնդիրներն այսքանով  չեն ավարտվում: Կա սահմանային չբարձրաձայնվող մեկ այլ խնդիր՝ կապված Ղարաբաղյան պատերազմի հետ:

1991թ․ Ադրբեջանը, մտավախություն ունենալով, որ Հայաստանը կարող է Վրաստանի ադրբեջանաբնակ Մառնեուլի շրջանի կողմից իր դեմ բացել երկրորդ ճակատը, հազար հակատանկային և հակահետևակային ականներով 100 մետր շառավղով ականապատել էր Վրաստանի հետ ունեցած  7 կմ երկարությամբ ընդհանուր սահմանը:

2016 թ․ Ադրբեջանն ականազերծել էր իր տարածքները, սակայն առ այսօր արգելում է վրացական կողմին ականազերծել սեփական տարածքները:

Նույն 2016 թ․-ին, երբ Վրաստանը թույլատրել էր բրիտանական բարեգործական HALO Trust ընկերությանն ականազերծման նպատակով ուսումնասիրել ականապատ տարածքները, ադրբեջանական զինված ուժերը մարտական պատրաստության էին բերել տանկերն ու ծանր հրետանին՝ ստիպելով խմբին հեռանալ:

Այդ մասին ժամանակին հաղորդում էր տարածել Eurasianet.org կայքը: Աղբյուրի հավաստմամբ՝ ականապատ տարածքներն այսօր զբաղեցնում են 2.2  քառակուսի կմ տարածք: Դրանց ականազերծումը կտևի երեք տարի և կպահանջվի 3 միլիոն դոլար: Երբ այն կյանքի կկոչվի, հայտնի չէ:

Մինչ այդ,  Մառնեուլի շրջանի ականապատ տարածքներում, որոնք շատ մոտ են արոտավայրերին, շարունակում են զոհվել ու հաշմանդանություն ձեռք բերել տասնյակ մարդիկ, որոնց թիվն արդեն գերազանցել է մի քանի հարյուրը, որոնք, ի դեպ, ազգությամբ ադրբեջանցիներ են: