Մարմաշենի եկեղեցական համալիրում քարաթափումները կանխելու տարբերակը դրենաժային ցանցի կառուցումն է․ Տիգրան Գալստյան

Ե՞րբ ու ի՞նչ ուսումնասիրություններ կսկսվեն Շիրակի մարզի Մարմաշենի վանական համալիրում, որտեղ  քարաթափումները մշտական են, իսկ եկեղեցու պահպանությունը`վտանգված:

Խնդիրը նոր չէ, իսկ  ուսումնասիրություններ, եկեղեցում և հարակից տարածքում եղել են 2015 թվականին: Այս մասին SHANTNEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտնել է մշակույթի փոխնախարար Տիգրան Գալստյանը: Պահլավունի իշխանների տոհմի եկեղեցին գերխոնավացած վիճակում է գրունտային ջրերի բարձր մակարդակի՞, սողանքային գոտո՞ւ, թե՞ տարածքում եղած այգու պատճառով:

Ո՞րն է իրական պատճառը. սա մշտապես դարձել է մասնագետների անհամաձայնությունների, անգամ վեճերի թեմա:

Մարմաշենի վանական համալիրում օրինաչափորեն գարնանն են քարաթափումներն ակտիվանում, վանքն ավելի է խոնավանում:

Վերջին տարիներին անգամ նկատվել են գերխոնավացման երևույթներ, դրանք հասել են մինչև վանական համալիրի գմբեթներին։ Դրա հետևանքն են նաև եկեղեցու պատերին խորացող ճաքերը: Վանքի հոգևոր հովիվը եկեղեցու պահպանության, ռեստավրացիոն ուղղությամբ  քայլեր ձեռնարկելը հրատապ է համարում։

Դեռ անցած տարվա սեպտեմբերին փոխվարչապետը SHANTNEWS.am-ի հետ այս թեմայի շուրջ խոսելիս հայտնել էր, որ  մասնագիտական խումբ կստեղծվի համալիրում ուսումնասիրություններ կատարելու համար, որոնք նախատեսված էին ավարտել 2018-ի վերջին։ Դրանք, սակայն, անցած տարի չմեկնարկեցին, իսկ մեկնարկի նոր ժամկետներ հստակ չի նշում մշակույթի փոխնախարարը: Տիգրան Գալստյանը դրա փոխարեն ներկայացնում է, թե ինչ ուսումնասիրություններ են կատարվել դեռևս 2015-ին ու ինչ եզրակացություն կա, համաձայն որի` խոնավացման պատճառը տարածքի մրգատու այգին է։

Երկրաֆիզիկայի և ինժեներային սեյսմաբանության ինստիտուտի մասնագետների երկու տարի առաջվա ուսումնասիրություններում բացառում էին այգու ազդեցության գործոնը` ասելով թե տարածքն ավելի շատ մթնոլորտային տեղումների պատճառով է խոնավանում։ Որպես ապացույց ներկայացրել են 1890-ականների լուսանկարները, որում պարզ երևում է, որ այգին չկա, բայց եկեղեցին էլի խոնավ է, այսինքն` տարածքն ավելի շատ խոնավանում է ոչ թե այգու, այլ սողանքային գոտու և գրունտային ջրերի մակարդակը բարձր լինելու պատճառով։ Մեկ այլ պատճառ է 2011 թվականին վանքից 100 մետր հեռավորության վրա կառուցված ՀԷԿ-ը` արհեստական լճակով:

ՀԷԿ-ի հնարավոր գործոնը եկեղեցու գերխոնավացման վրա ևս ուսումնասիրվել է: Բնապահպաններն այս մասին բարձրաձայնել են 4 տարի առաջ, որին և ընթացք չի տրվել։ Մշակույթի նախարարի տեղակալն էլ որպես հետևանքները վերացնելու տարբերակ ասում է, որ կա արդեն մշակված տարբերակ` դրենաժային համակարգ կառուցելը:

Դրենաժային ցանց կառուցելու նախագիծ-նախահաշիվն այժմ փոփոխության է ենթակա, նաև կառավարությունը անցած տարվանից ուներ եկեղեցու վերականգման համար հաստատված բյուջե, որի գումարի չափը ևս կփոխվի։ Վերանայումները, ըստ փոխնախարարի, չեն փոխի այս տարի աշխատանքները սկսելու որոշումը։ Վանական համալիրի վերականգնումն ըստ էության  համալիր կառուցապատումներ է ենթադրում:

Խոսքը վերաբերում է դեպի եկեղեցի տանող ճանապարհին, որի երկարությունը 3 կմ է: