Ինչու 100 տարի առաջ ԵՊՀ-ն բացվեց Ալեքսանդրապոլում, հետո տեղափոխվեց Երևան

Երևանի պետական համալսարանը նշում է հիմնադրման 100-ամյակը: 1919 թվականի մայիսի 16-ին Հայաստանի Հանրապետության նախարարների խորհուրդը համալսարան հիմելու որոշում է ընդունել, իսկ 1920 թվականի հունվարի 31-ին Ալեքսանդրապոլում՝ Գյումրիում բացվել է Հայաստանի առաջին համալսարանը։ Այսօր առաջին համալսարանի շենքում, նախկին Լենինականի պետական մանկավարժական ինստիտուտում, այժմ Գյումրիի տեխնոլոգիական կենտրոնում տեղի է ունեցել ԵՊՀ գիտական խորհրդի արտագնա նիստը:

Եզակի ճարտարապետությամբ եռահարկ այս շինությունում մինչ 1919 թվականը գործել է Ալեքսանդրապոլի առևտրի  ուսումնարանը։ Այդ տարիներին կառույցն իր տարածքով ու հարմարավետությամբ միակն էր, որտեղ էլ նախարարների խորհուրդը որոշել է տեղակայել Հայաստանի Հանրապետության առաջին համալսարանը։ 1920 թվականի հունվարի 31-ին մեծ հանդիսավորությամբ բացվել է Ալեքպոլի կենտրոնում։

«Պահպանվել է Երվանդ Տեր-Մինասյանի զեկուցագիրը, որը գրվել է 1919 թվականի դեկտեմբերի 5-ին` ուղղված հանրային կրթության նախարարությանը, որտեղ նա ընդգծում է, որ Երևանում չգտնվեցին հարմարավետ շենք – շինություններ, իսկ Ալեքսանդրապոլում և՛ ինքնավար վարչությունը, և՛ ամբողջ հասարակությունը պատրաստակամ է մեզ ընդունել և շենք տրամադրել», – ասում է ԵՊՀ  պատմության ֆակուլտետի դեկան Էդիկ Մինասյանը:

Ալեքպոլում բացված Հայաստանի առաջին համալսարանը պատերազմող երկրի համար պետք է լուծեր տարբեր ոլորտներում կադրեր պատրաստելու հիմնական խնդիրը։ Մինչ այս, բարձրագույն կրթություն ստանալու համար երկրի մտավորականությունը մեկնում էր Պոլիս ու Թբիլիսի: Համալսարանի բացմամբ Հայաստանում բարձրագույն կրթություն ստանալու հնարավորություն տրվեց։

Ալեքպոլի համալսարանում բացվեց պատմալեզվաբանական ֆակուլտետ՝ 265 ուսանողով և 32 դասախոսով: Իսկ դասախոսները հիմնականում հրավիրվեցին դրսից՝ եվրոպական կրթություն ստացած մասնագետներ: Ընդամենը մեկ կիսամյակ է Ալեքպոլում գործել համալսարանը և  տեղափոխվել է Երևան, անվանափոխվել որպես Երևանի պետհամալսարան: Իսկ շենքը շարունակել է ծառայել կրթությանը, հիմնվել է Մ․Նալբանդյանի անվան մանկավարժական ինստիտուտը: Այժմ այն տեխնոլոգիական դարաշրջանի կրթական կենտրոն է: Մեկդարյա պատմության համալսարանն ամենամեծ բուհն է և համարվում է ոչ միայն Հայաստանի, այլև տարածաշրջանի բարձրակարգ ուսումնական հաստատություններրից մեկը:

«Մենք հիմա ունենք 19 ֆակուլտետ, 4 ինստիտուտ, 107 ամբիոն, 10 գիտական կենտրոն, 59 լաբորատորիա: Այսօր մեր ուսանողների թիվը 17 հազար է, ունենք 3500 աշխատող: Տալիս ենք հանրապետության գիտական արդյունքի մեկ երրորդը», – նշում է ԵՊՀ ռեկտոր Արամ Սիմոնյանը

Մայր բուհի ուսանողներն ու դասախոսներն այսօր հոբելյանական միջոցառումների պաշտոնական մեկնարկը տվեցին հենց  Գյումրիում: Եվ Կումայրի արգելոցի պատմական կառույցի`Հայաստանի Հանրապետության առաջին համալսարանի շենքի պատին տեղադրվեց հուշատախտակ:

«Ցուցատախտակի բացման նպատակն այն էր, որ և՛ գյումրեցիները, և՛ անցորդները, և՛ քաղաք եկած հյուրերը տեսնեն, որ այս շենքն ունի պատմական նշանակություն. ԵՊՀ առաջին դասն անցկացվել է հենց այս շենքում»,– նշում է ԵՊՀ ուսանողական կենտրոնի տնօրեն Վահագն Վարագյանը: