ԵՊՀ-ն 100 տարեկան է. հայտնի և անհայտ փաստեր Մայր բուհի մասին

Երևանի պետական համալսարանը գոյության 100 տարիների ընթացքում տասնյակ սերունդներ է կրթել ու դաստիարակել:

SHANTNEWS.am-ը ԵՊՀ-ի հիմնադրման 100-ամյակի առիթով առանձնացրել է ամենահետաքրքիր հայտնի կամ անհայտ իրողությունները բուհի պատմությունից:

Եվ այսպես, 1919թ. մայիսի 16-ին ՀՀ նախարարների խորհուրդը որոշում է համալսարան հիմնել: Երևանում համալսարանի համար շենքային պայմաններ չկային, նախարարիների խորհուրդը որոշում ընդունեց համալսարանը տեղափոխել Ալեքսանդրապոլ: 1920թ. հունվարի 30-ին այն բացվում է Ալեքսանդրապոլի Առևտրային դպրոցի շենքում, Երևան է տեղափոխվել 1920թ. դեկտեմբերին:

Մայր բուհը կոչվել է Երևանի ժողովրդական համալսարան, միայն 1923 հոկտեմբերից է անվանվել ԵՊՀ

ԵՊՀ-ում տարբեր տարիների աշխատել ու դասախոսություններով են հանդես եկել հայտնի պրոֆեսորներ, գրողներ, գիտնականներ: Նրանցից են Մանուկ Աբեղյանը, Հրաչյա Աճառյանը, Հարություն Ան-Ժուրը, Սերգեյ Համբարձումյանը, Պարույր Սևակը, Վիկտոր Համբարձումյանը, Գրիգոր Արեշյանը, Հովսեփ Օրբելին, Լեոն, Նիկողայոս Ադոնցը, Ալեքսանդր Թամանյանը, Հակոբ Մանանդյանը,  Աշխարհաբեկ Քալանթարը, Ստեփան Մալխասյանցը, Արտյոմ Ալիխանյանը, Արտաշես Շահինյանը, Մխիթար Ջրբաշյանը, Նորայր Քոչարյանը և այլք:

Ի դեպ, Պարույր Սևակին գիտական խորհուրդը միանգամից է շնորհել բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան: Նույնը տեղի է ունեցել Սերգեյ Մերգելյանի հետ, որը 1949թ.  Մոսկվայում թեկնածուական թեզ էր պաշտպանում. նրան միանգամից շնորհվել է ֆիզմաթ գիտությունների դոկտորի աստիճան:

ԵՊՀ-ն հիմնադրման օրվանից ունեցել է 22 ռեկտոր, առաջինը եղել է Յուրի Ղամբարյանը, նրան հաջորդել են Հակոբ Մանանդյանը, Դավիթ Զավրյանը, Հակոբ Հովհաննիսյանը, Տիգրան Մուշեղյանը, Վռամ Կոստանյանը, Միքայել Ենգիբարյանը, Հենրի Գաբրիելյանը, Անուշավան Արզումանյանը, Նորայր Դաբաղյանը, Կամսար Առաքելյանը, Գարեգին Պետրոսյանը, Հրաչյա Բունիաթյանը,  Հովհաննես Պողոսյանը, Գագիկ Դավթյանը, Հրանտ Բատիկյանը, Մկրտիչ Ներսիսյանը, Սերգեյ Համբարձումյանը, Նորայր Առաքելյանը, Ռադիկ Մարտիրոսյանը, Արամ Սիմոնյանը:

Բուհը կրել է դարաշրջանի պատմական իրադարձությունների հետքերը

1937 թվականի հունվարի 17-ին ռեկտոր նշանակված Միքայել Ենգիբարյանը ընդամենը երեք ամիս անց ազատվում է աշխատանքից։ Նույն թվականի դեկտեմբերի 28-ին ՀԽՍՀ գերագույն դատարանի հատուկ կոլեգիայի որոշմամբ, որպես «ժողովրդի թշնամի», դատապարտում է գնդակահարության, որն ի կատար է ածվել հենց նույն օրը։ ՀԽՍՀ դատախազությունը 1955 թվականի սեպտեմբերի 22-ին կարճել է Մ. Ենգիբարյանի գործը և արդարացրել նրան:

1949-1957թթ. ռեկտոր Գարեգին Պետրոսյանի օրինակով բազմաթիվ ուսանողներ մասնակցում են Հայրենական մեծ պատերազնմին, ԵՊՀ ուսանողներն ու դասախոսական կազմը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել նաև Արցախյան պատերազմին:

Առաջին գունավոր հեռուստացույցի հեղինակ Հովհաննես Ադամյանը 1925-ին առաջին անգամ ԵՊՀ պրոֆեսորադասախոսական կազմի և ուսանողների առջև փորձարկում է իր իսկ պատրաստած ապարատը 

1925թ. հունիսին ԵՊՀ է այցելում նորվեգացի բևեռախույզ Ֆրիտյոֆ Նանսենը, նրան շնորհվում է համալսարանի առաջին պատվավոր դոկտորի կոչումը: