Վրացական ճգնաժամի արմատները. Սաակաշվիլին և ադրբեջանական հետքերը

Հունիսի 20-ից Վրաստանում սկսված անկարգությունները հասցրին երկու օրվա ընթացքում վերաճել քաղաքական ճգնաժամի:

Հակաիշխանական բողոքի ակցիաներին հունիսի 21-ին միացան Քութայիսի բնակիչները՝ կոչ անելով, որ իրենց հետ փողոց դուրս գան նաև Բաթումի և մյուս շրջանների քաղաքացիները: Ընդդիմությունն արդեն գնահատական է տալիս այս ակցիաներին՝ դրանք անվանելով պայքար արժանապատվության համար, մինչդեռ Ուկրաինայից ընդդիմությանը ոգևորող նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին կոչ է արել փողոցային պայքարի հիմքում դնել օլիգարխների չեզոքացումն ու Ռուսաստանին մերժելը:

«Վրաստանի իշխող կուսակցության ղեկավար Իվանիշվիլին իր ձեռքում է կենտրոնացրել ամբողջ տնտեսությունը: Նա նաև տիրապետում է ռուսական Գազպրոմի ակցիաների մի մասին, իսկ վրացական ընտրությունների ժամանակ անձամբ Վլադիմիր Պուտինը 2 մլրդ դոլար ծախսեց: Այն, որ հիմա մարդիկ ոտքի են կանգնել, կանգնել են Իվանիշվիլիի և Ռուսաստանի դեմ»,-ասել է Սաակաշվիլին գերմանական Deutsche Welle հեռուստաընկերության ռուսական ծառայությանը: Փորձագետների կարծիքով՝ ոչ պատահական: Այդկերպ փորձ է արվում ազդել վրացական ընդդիմության վրա՝ ավելի բորբոքելով կրքերը:

Իրականում վրացական ճգնաժամի արմատներն ավելի խորն են, քան 2 օր առաջ տեղի ունեցած խորհրդարանական բախումները: Նախ 2018-ի հոկտեմբերին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունից հետո ընդդիմության թեկնածու Գրիգոլ Վաշաձեն փողոց հանեց տասնյակ հազարավոր մարդկանց, որոնք դժգոհ էին 2012-ից կառավարող «Վրացական երազանք» կուսակցությունից: Դժգոհության հիմքում սոցիալական դժվարություններն էին, սակայն նախորդ տարի ևս սոցիալականը դարձավ քաղաքական պահանջ: Այն ժամանակ էլ դրսից ակտիվ հայտարարություններ էր անում Միխեիլ Սաակաշվիլին՝ կոչ անելով իշխանությունից հեռացնել Իվանիշվիլիին ու նրա նշանակած պաշտոնյաներին: Իշխանության արձագանքն էր՝ Սաակաշվիլին մեղադրվում է մի շարք քրեական հանցանքների մեջ և փորձում է խուսափել պատասխանատվությունից՝ Վրաստանում անկայունություն հրահրելով: Նախագահ ընտրված Սալոմե Զուրաբիշվիլին կարողացավ հանդարտեցնել բորբոքված կրքերը՝ խոստանալով կադրային փոփոխություններ անել:

Փորձագիտական դաշտը չի շրջանցում նաև Ադրբեջանի հետքերի հնարավորությունը: Վերջին ամիսներին տնտեսական մի շարք խնդիրներ են առաջացել Վրաստանի և Ադրբեջանի միջև: Վրացական իշխանությունը Ադրբեջանին զրկեց գազի մատակարարման մենաշնորհից, իսկ վերջին ամիսներին համառ պայքար է գնում սահմանային Դավիթ Գարեջի վանական համալիրի համար: 6-րդ դարում կառուցված քրիստոնեական համալիրը Ադրբեջանը համարում է իր պատմական ժառանգություն և գրավել է այն: Վրացական կառավարությունը և խորհրդարանը վերջին օրերին կտրուկ հայտարարություններով հանդես եկան Ադրբեջանի դեմ:

Որ տարածաշրջանային այլ ուժերին դուր չի գալիս Վրաստանի և Ռուսաստանի իշխանությունների երկխոսությունը, չեն թաքցնում անգամ նույն այդ ուժերը: Վրացական կառավարությունը գերադասեց գազի մատակարարման բանակցություն վարել Ռուսաստանի հետ՝ որպես այլընտրանք ադրբեջանական մենաշնորհին, նույնկերպ ակտիվացել է ռուս-վրացական առևտրաշրջանառությունը, ինչը Սաակաշվիլիի աջակցությունը վայելող ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի համոզմամբ՝ վտանգավոր է Վրաստանի համար: Հունիսի 20-ին Վրաստանի խորհրդարանում Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովը նախագահող ռուս պատգամավորին առաջարկվել է նստել խորհրդարանի խոսնակի աթոռին՝ նիստը վարելու համար: Դա ընդդիմադիր որոշ վրաց պատգամավորներ համարեցին վիրավորանք իրենց ազգային արժանապատվությանը:

Վրացական ընդդիմության այդ հատվածը պահանջեց, որ ռուս պատգամավորները հեռանան իրենց երկրից` հարևան երկրին մեղադրելով ագրեսիայի մեջ: Հետո բողոքի ակցիաները վերաճեցին անկարգությունների, որոնց անկանխատեսելի հետևանքներից խուսափելու համար Ռուսաստանն իր պատվիրակությանը շտապ կարգով տարհանեց Վրաստանից: Բախումներին ակնատես էր նաև հայկական խորհրդարանական պատվիրակությունը: Հայ պատգամավորներն անգամ ուղիղ կապով հայկական լսարանին ցույց էին տալիս իրադարձությունների զարգացումը:

Այդ ընթացքում Վրաստանում լարվածությունը շարունակում էր աճել: Իշխող կուսակցությունը ստիպված եղավ պաշտոնանկ անել խորհրդարանի խոսնակին, մինչդեռ ցուցարարները պահանջում են այլ բարձրաստիճան պաշտոնանկություններ ևս, նաև վաղաժամ խորհրդարանական ընտրություն: Հունիսի 21-ի գիշերը և օրվա ընթացքում փողոցային բախումները նոր թափ ստացան: Ոստիկանությունը ստիպված եղավ կիրառել արցունքաբեր գազ և ռետինե փամփուշտներ, որոնցից տուժեցին բազմաթիվ քաղաքացիներ, այդ թվում՝ լրագրողներ:

Վրացական ճգնաժամի մասին են խոսում միջազգային առաջատար լրատվամիջոցներն ու վերլուծաբանները՝ հանգուցալուծման բազմաթիվ տարբերակներով, իսկ բախումների առիթ դարձած Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովը հայտարարվել է ձախողված: