Ջրաձորում վաղբրոնզեդարյան ամրոց-բնակավայր է հայտնաբերվել

Շիրակի երկրագիտական թանգարանի և Գերմանիայի Հալլեի համալսարանի հայ-գերմանական համատեղ արշավախումբը պեղումներ է կատարում Շիրակի մարզի Ջրաձոր գյուղում, որտեղ հայտնաբերվել է ամրոց-բնակավայր։ Այն թվագրվում է վաղ բրոնզե դարին։ Հնավայրը բացահայտում է շուրջ 3000 տարվա վաղեմության սովորույթներն ու ծեսերը, ինչպես նաև ռազմական գործի հմտությունները, որոնք ունեցել են տեղանքի բնակիչները։ Սրանով էլ պայմանավորված է բնակավայրերի ամրաշինական կառուցվածքը։ Հազարամյակներ առաջ Շիրակի մարզի տարածքում բնակություն են հաստատել բարձրադիր հատվածներում՝ թշնամիներից պաշտպանվելու նպատակով։

Ջրաձորի այս հատվածը կոչվում է Մեծ բերդ ամրոց։ Այն 1820 մետր բարձրության վրա է։ Այստեղից տեսանելի է Ախուրյանի կիրճը իր ողջ հմայքով։ Բայց հազարամյակներ առաջ գեղեցիկ տեսարանը չէ, որ որոշիչ է եղել տեղաբնակների համար բնակավայրի ընտրության հարցում։ Այս բարձունքից երևում են գյուղի բոլոր 4 կողմերը, այսինքն` բարձունքը բնակատեղի է դարձել պաշտպանական նպատակներով։

Իսկ հարձակումներ ամրոց բնակավայրի վրա եղել են։ Այս մասին վկայող հնագիտական նյութեր են հայտնաբերվել։ Հնավայրը համարվում է ուրարտական ժամանակաշրջանի հուշարձան։ Հենց ուրարտացիներն էլ եղել են պարբերաբար այս բնակավայր արշավողները։

«Պարզվեց, որ ուրարտական ժամանակաշրջանում ամրոցը ենթարկվել է ուրարտացիների հարձակումներին: Դա փաստող հնագիտական բազմաթիվ նյութեր ունենք: Ամրոցից ներս կացարանների պատերին հայտնաբերվել են ուրարտական նետասլաքներ: Նաև ունենք գրառում, որ ուրարտացիների գրոհն անհաջողությամբ է պսակվել: Ուրարտացիները նահանջել են` տեղում թողնելով զենքեր, գոտիներ, կենցաղային իրեր և այլն»,- SHANTNEWS.am-ի հետ զրույցում ասել է Ջրաձորի հնագիտական արշավախմբի ղեկավար Լարիսա Եգանյանը:

Ամրոց-բնակավայրի ներսում գտնվող կացարաններում, ինչպես նաև ամրոցի սահմաններից դուրս հայտնաբերված կառույցում բազմաթիվ կարասներ են հայտնաբերվել:

Հնագետները ենթադրում են, որ ուրարտացիներից պաշտպանվելու համար անգամ կարասներն են օգտագործվել։ Դրանք, սննդամթերքով լցված, նետել են թշնամու ուղղությամբ։ Ամրոց-բնակավայրի սահմաններից դուրս հայտնաբերված կառույցը, ըստ նախնական ուսումնասիրության, ծիսական նշանակություն է ունեցել։ Այստեղ կավե մեծ անոթները ծառայել են զոհաբերություններ կատարելու համար։

Ուսումնասիրություններից հետո հնագետները նաև ամրոց-բնակավայրի և ծիսական կառույցի ժամանակագրական կապն են պարզելու։ Ամրոցի կառուցման մեկ առանձնահատկություն չափագրման ընթացքում են հայտնաբերել։ Ամրոց-բնակավայր կառուցելու համար հազարամյակներ առաջ բնությունն է օգնել, օգտագործել են ժայռերը։

Ջրաձորի հուշարձանը բազմաշերտ է։ Հնագետները պարզել են, որ տեղանքը բնակեցված է եղել մինչև միջնադար։ Առայժմ հայտնաբերված չէ դամբարանադաշտը։

Այն ենթադրաբար բարձունքի լանջերին պետք է լինի։ Ջրաձորի պեղումները համարվում են նախնական ուսումնասիրություններ։ Շատ հարցերի պատասխաններ հնագետները ակնկալում են ստանալ հաջորդ տարիների պեղումների արդյունքում։