Թուրքիան չգիտի, թե իրականում հայերն իրենցից ինչ են պահանջում. թուրք վերլուծաբանի հարցազրույցը SHANTNEWS.am-ին

ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևի ընդունման և հետագա զարգացումների մասին SHANTNEWS.am-ը զրուցել է Ռազմավարական հեռանկարային ինստիտուտի թուրք վերլուծաբան Մեհմեթ Ֆաթիհ Օզթարսուի հետ:

– ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատն ընդունեց Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձև: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս քայլը:

– Այս նախաձեռնությունն անմիջապես հաջորդեց Թուրքիայի կողմից Հյուսիսային Սիրիայում անցկացվող «Խաղաղության ակունք» գործողությանը: Քանի որ Թրամփը մտադրություն ուներ մեծ արձագանք ցուցաբերել Թուրքիայի տարածաշրջանային քաղաքականությանը, դա սպասելի քայլ էր իր կողմից: Մյուս կողմից, մենք կարող ենք ասել, որ սա ԱՄՆ-ում հայկական լոբբիի հաջողությունն է, ինչպես որ վերջին տարիներին տարածաշրջանում քաղաքական զարգացումների և մի շարք այլ պատճառների հետևանքով ուժը կորցրած թուրքական լոբբիի ձախողումը: Ավելին, Թուրքիան կորցրել է հրեական լոբբիի աջակցությունը, որը մի քանի տասնամյակ աջակցել է Թուրքիային: Հետևաբար, Թուրքիան պետք է որոշ դասեր քաղի այս ամենից:

Հայաստանը յուրահատուկ արժեք է՝ հաշվի առնելով նրա ունեցած պատմական ողբերգությունները: Բայց ներկայիս քայլով սփյուռքը այս իրավիճակը դիտարկում է որպես քաղաքական հաղթանակ Թուրքիայի նկատմամբ: Այս մոտեցումը օգտակար չէ թուրքերի և հայերի միջև առկա խնդիրների լուծման համար:

– Ի՞նչ դեր կարող է այն խաղալ թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում:

– Բնականաբար, այս գործոնը բացասական դեր կխաղա ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի միջև հարաբերություններում, բայց մենք պետք է նկատենք, որ ամերիկյան արտաքին քաղաքականությունը միշտ պետք է ընդունի Թուրքիային որպես դաշնակից տարածաշրջանում, որն ունի էական աշխարհաքաղաքական նշանակություն: Բացի այդ, ՆԱՏՕ-ի անդամ այս երկու երկրները տեղյակ են, որ անհրաժեշտ են միմյանց: Թրամփի վարչակազմը վերջին տարիներին անհաջող քաղաքականություն տարավ, և Անկարան չկարողացավ հաշվարկել երկկողմ հարաբերություններում տեղի ունեցող փոփոխությունները: Այսօր, թեպետ այդ ճանաչումը բացասական դեր ունի, վաղը՝ Թրամփի նախագահության ժամկետի ավարտի հետ, ամեն ինչ կարող է փոխվել: Չեմ կարծում, որ ճանաչման այս հարցը կվնասի երկկողմ հարաբերություններին: Սա վերաբերում է միայն Թուրքիային և հայերին: Ինչպես գիտեք, մի շարք երկրներ ճանաչել են ցեղասպանությունը, բայց դա չի ազդում հարաբերությունների վրա:

– Հնարավո՞ր է՝ սա ինչ-որ կերպ ստիպի Թուրքիային հրաժարվել իր որդեգրած ժխտողական քաղաքականությունից: 

– Եթե մենք վերլուծենք Թուրքիայի առաջընթացը և մշակութային ծածկագրերը, կարող ենք ասել, որ երկրի դիրքորոշումը երբեք չի փոխվի, քանի որ կա Հայոց ցեղասպանության ճանաչման նախապայման: Այո´, «Մեծ Եղեռնը» Օբամայի կառավարման ժամանակ հայտնվեց որպես այլընտրանք և ավելի ֆունկցիոնալ դարձավ, քան ցեղասպանությունը, բայց, այնուամենայնիվ, կան որոշ անհասկանալի կետեր: Օրինակ՝ Թուրքիան չգիտի, թե իրականում հայերն իրենցից ինչ են պահանջում: Նմանապես, նրանք չգիտեն, թե Սփյուռքն ինչ է ուզում իրենցից: Այս դեպքում անհրաժեշտություն է առաջանում կողմերի միջև երրորդ կողմերի մասնակցությամբ երկխոսություն սկսել, որպեսզի հարցը քննարկվի և ավարտին հասցվի: Հայերը կարող են աշխատել հանուն համաշխարհային ճանաչման, բայց դա չի կարող դրական կամ բացասական արդյունք ստեղծել Թուրքիայի համար: Ապագան փոխելու համար անհրաժեշտ են նոր քայլեր՝ հաշվի առնելով անցյալը: