Վատիկանի գաղտնիքները. Սուրբ աթոռում ի՞նչ են թաքցնում Հոլոքոստի մասին

Կորոնավիրուսի ֆոնին կարծես անտեսվել է կարևորագույն մի իրադարձություն՝ մարտի 2-ից Վատիկանը բացել է Երկրորդ  համաշխարհային պատերազմին վերաբերող արխիվները: Մինչ այժմ դրանք գաղտնի էին պահվում, քանի որ հիմնավոր կասկածներ կային, որ Պիոս 12-րդ պապը «աչք է փակել» Հոլոքոստի սարսափների վրա:

Ի դեպ, Պապը, որին հաճախ անվանում են «Հիտլերի Պապ», մինչ գահակալությունը եղել է Գերմանիայում պապական նունցիա՝ եկեղեցական-դիվանագիտական ներկայացուցիչ՝ Էուջենիո Պաչելի անունով, որն ականատես է եղել նացիստների իշխանության գալուն։ Բազմաթիվ պատմաբաններ վստահ են, որ նա իմացել է նացիստների վայրագություների մասին, սակայն «աչք է փակել», ոչինչ չի ձեռնարկել:

Վատիկանը, սակայն, պնդում է՝  Պիոս 12-րդն արել է ամեն ինչ՝  հրեաների կոտորածը դադարեցնելու  համար:

Պատմական ճշմարտությունը բացահայտելու համար էլ Հռոմի պապ Ֆրանցիկոսը հայտարարեց.

«Ես  որոշել եմ բացել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին վերաբերող արխիվները: Եկեղեցին չի վախենում պատմությունից»:

Եվ ահա, ավելի քան 16 միլիոն էջից բաղկացած, տասնյակ լեզուներով գրված, ավելի քան 120 բաժին ունեցող պատմական արխիվները հայտնվել են աշխարհի 200 պատմաբանների տրամադրության տակ: Պատմական արխիվի ուսումնասիրությանը մասնակցել ցանկացող պատմաբանների հազարավոր հայտերից խստագույն չափանիշներով ընտրվել են 200-ը: Ավելի քան 2 տասնամյակ կպահանջվի այս փաստաթղթերն ամբողջությամբ ուսումնասիրելու համար:

Վարկածներ կան, թե հենց Վատիկանում են պահվում նացիստական Գերմանիայի հսկայական արխիվն ու նացիստական էլիտայի անհամար հարստությունը:

«Սուրբ լինելու համար պետք է լինել անվախ, իսկ Պիոս 12-րդը եղել է վախկոտ: Նա ատում էր կոմունիզմն ավելի շատ, քան ֆաշիզմը, Վատիկանն այդ ժամանակ սարսափում էր ոչ թե ֆաշիզմից ու Հիտլերից, այլ կոմունիզմից ու Խորհրդային Միությունից: Պապի կենսագրության ամենաաղաղակող փաստն այն է, որ նա իմացել է Հռոմից հրեաների վտարման մասին և ոչ մի քայլ չի ձեռնարկել»,- ասել է պատմաբան, Լա Սաիլենացայի համալսարանի պրոֆեսոր Ամադեո Օստի  Գուերացցին:

Պատմաբանները վստահ են, որ Պիոս 12-րդը դեռ 1933 թվականին է իմացել, որ նացիստական Գերմանիան սկսել է հրեաների հալածանքները, բայց ոչ մի քայլ չի ձեռնարկել, ավելին, Վատիկանի արխիվների գաղտնի արկղերում է պահվում Ադոլֆ Հիտլերի ընդունելություների վերջին մատյանը, որտեղ վերջին գրառումը կատարվել է 1945 թվականի ապրիլի 20-ին: Բունկերում այդ օրը Հիտլերին այցելել են նաև Վատիկանի ներկայացուցիչներ:

Իտալիայում բնակվող հրեաների կոտորածների մասին առաջին տեղեկություններն ի հայտ են եկել 1943 թվականին: Հոկտեմբերին Վատիկանը պաշտոնապես  թույլատրում է  կաթոլիկ եկեղեցու սպասավորներին  փրկել հրեաներին: Ցավոք, միայն 400 հրեա է կարողանում փրկվել եկեղեցու սպասավորների ջանքերով: Նրանք թաքնվում են Վատիկանում, ևս 8000-ը՝ մենաստաններում, բայց հրապարակային դատապարտել  Հիտլերի գործողությունները Պիոս 12-րդը չի համարձակվում: Իտալիայում բնակվող հարյուր հազարավոր հրեաներ գնդակահարվում են կամ ուղարկվում համակենտրոնացման ճամբարներ:

Ըստ  էության, Պիոս 12-ը չի օժանդակել Հիտլերին, սակայն չի էլ դատապարտել, ինչի համար էլ պատմաբանները  ճշմարտությունն են փնտրում: Մի խումբ պատմաբաններ համոզված են, որ Պիոս 12-րդին բաժին է ընկել գահակալման բարդ ժամանակաշրջան և նա ստիպված է եղել դիվանագիտորեն մոտենալ այդ ամենին:

Ի դեպ, 2009 թվականին Հռոմի պապ Բենեդիկտոսը հավանություն էր տվել Կաթոլիկ միաբանության առաջարկին՝  սրբադասել Պիոս 12-րդին, սակայն գործընթացը 2014 թվականին կասեցվել է Ֆրանցիսկոս  պապի կողմից՝  հաշվի առնելով Պիոս պապի ոչ միանշանակ դերակատարումը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին: