Գյումրիի Սուրբ Արսենի ռուս ուղղափառ եկեղեցու վերականգնման համար հայ-ռուսական ծրագիր է ներկայացվել

Գյումրիի Կազաչի պոստ թաղամասում գտնվող Սուրբ Արսենի եկեղեցին վերակառուցելու հայ-ռուսական համատեղ ծրագիր է ներկայացվել: Առաջարկն արել է Հայաստանի ԿԳՄՍ նախարարությունը, իսկ ռուսական կողմը նախապատրաստական աշխատանքները հանձնարարել է Գյումրիում Ռուսաստանի գիտության և մշակույթի կենտրոնին:

Կազաչի պոստ թաղամասի եկեղեցին կառուցվել է 1900-ականների սկզբին և ծառայել է Ալեքսանդրապոլի ռուս զինվորականներին: Մի քանի տարի առաջ եկեղեցու պահպանության մասնակի աշխատանքներ են կատարվել:

Գյումրիի ծայրամասային թաղամասում գտնվող եկեղեցին լքված է, տարածքը՝ ամայի: Սուրբ Արսենին Հայաստանում գտնվող ռուս ուղղափառ ամենամեծ եկեղեցին է: Թաղամասը Կազաչի պոստ է անվանվել, քանի որ 1800-ականների վերջին ու 1900-ականների սկզբին այստեղ են տեղակայվել կազակական զորքեր, իսկ եկեղեցին կառուցվել է նրանց համար՝  հետևակային զորքերի 153 գնդի պատվերով։ Հատուկ զինվորականների համար եկեղեցական ծեսեր ու պսակադրություններ են կատարվել:

Գյումրիում Ռուսաստանի գիտության և մշակույթի կենտրոնին է հանձնարարված եկեղեցու հիմնանորոգման նախապատրաստական աշխատանքները։ Նախ՝ էսքիզներն են կազմվում: Եկեղեցին և տարածքում գտնվող մի քանի բնակելիներ, որոնք կառուցվել են ցարական ժամանակաշրջանում, հատուկ պահպանվող կառույցներ են, հետևաբար պետք է հիմնանորոգվեն նախկին տեսքով: Էսքիզների կազմումը սկսելուց առաջ մասնագետները արխիվային լուսանկարներն են ուսումնասիրել:

Սուրբ Արսենի եկեղեցու ամենահին պահպանված լուսանկարն արվել է 1915 թվականից հետո, լուսանկարում եկեղեցու բակում Արևմտյան Հայաստանից տեղահանված ու Ալեքպոլի որբանոցներում օթևանած որբերն են: Ըստ պահպանված տեղեկությունների, եկեղեցին ունեցել է 2 հիմնական գմբեթ, որոնցից մեկը  կոնաձև է՝ բնորոշ հայկական ճարտարապետությանը:

1930-ականներին եկեղեցու գմբեթները քանդել են։ Շինությունը սկսել են օգտագործել որպես որբերի կացարան:

«Սա միջկառավարական ծրագրերի հետ է կապված և բավականին բարդ պրոցեսներ է անցնում, հատկապես դիվանագիտական խողովակներով: Դա վերաբերում է նամակների փոխանցմանը, ծրագրերի ճշգրտմանը: Հիմա բավականին աշխատանք կատարվել է այդ ուղղությամբ: Ծրագրին կմասնակցի հայկական կողմը,  կմասնակցի մասնավոր սեկտորը, որը գումարային ներդրումներ կկատարի հյուրանոցային ֆոնդը կառուցելու համար և, իհարկե, կլինեն կառավարական միջոցներ»,- Shantnews-ին ասել է Գյումրիում Ռուսաստանի գիտության և մշակույթի կենտրոնի տնօրեն Հարություն Համբարձումյանը:

Ծրագրով նախատեսվում է եկեղեցու վերականգնում, տարածքում այգու, կազակական ոճով հյուրատների կառուցում: Այսինքն՝  ծրագիրը բացի հայ-ռուսական համատեղ նախաձեռնություն լինելուց, նաև ունի կոմերցիոն բաղադրիչ և ենթադրվում է նաև մասնավոր սեկտորի մասնակցություն:

Դեռ հստակ հաշվարկներ չկան, թե ինչ կարժենա եկեղեցու վերականգնումը: Նախահաշվային աշխատանքները տարվելու են ծրագրի հաստատումից հետո: Գյումրիի քաղաքապետարանը հիմա տարածքի ենթակայության հարցերն է ճշգրտում:

«Եկեղեցին ՀՀ ՊՆ  ենթակայության տարածքում է, բայց դեռևս տարածքները մի քիչ ճշգրտելու կարիք կա: Նույն տարածքում նաև համայնքապատկան հատվածներ կան, և անհրաժեշտության դեպքում կարող ենք դրանք հատկացնել: Այս ծրագրի հաջող արդյունքի դեպքում, ռուսական կողմը մտադիր է հարակից տարածքում նաև կադետական դպրոց կառուցել»,- Shantnews-ին ասել է Գյումրիի գլխավոր ճարտարապետ Հենրիկ Գասպարյանը:

Մինչ ծրագրի մեկնարկը, մուտքը  եկեղեցի կողմնակի անձանց համար փակվել է՝ պահպանության նպատակներով: Պահպանության աշխատանքները, որպես այդպիսին, մեկնարկել էին 2010 թվականին, երբ եկեղեցու տանիքը նորոգվեց, դռներ ու պատուհաններ տեղադրվեցին: