ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՏՏ

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի 2023 թ. մարտի 1-ի N 313-Ա/2 հրամանով հաստատվել է գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման շրջանակում փորձարարական մշակումների նախագծերի (experimental development projects) հայտերի ընտրության մրցույթով (2022 թ. հոկտեմբերի 17-ի N 1896-Ա/2 հրաման) ֆինանսավորման երաշխավորված նախագծերի ցանկը: Մրցույթին մասնակցելու համար ՀՀ ԿԳՄՍՆ գիտության կոմիտե է ներկայացվել 11 հայտ, ֆինանսավորման է երաշխավորվել 6-ը: […]

Հարավային Ուրալի պետական ​​համալսարանի հնագետներն ուսումնասիրել են Սարմատական ​​քոչվորների իգական թաղումները, որոնք թվագրվում են վաղ երկաթի դարից (մ.թ.ա. 5-րդից մինչև 3-րդ դար), դրանցում հայտնաբերվել են զենքեր, հայտնում է Իզվեստիան: Գիտնականները եկել են այն եզրակացության, որ, ամենայն հավանականությամբ, թաղված կանայք գիտեին, թե ինչպես վարվել դրանց  հետ, օգտագործել այն մարտերում և կարող էին լինել այն Ամազոնիայի մարտիկների […]

UNSW Սիդնեյի ավստրալացի փորձագետների բազմաբնույթ թիմը ստեղծել է ռոբոտ-թև՝ անմիջապես մարմնի ներսում գտնվող օրգանների վրա կենսանյութերով 3D տպելու համար : Նորարարական տեխնոլոգիան թույլ կտա նվազագույն ինվազիվ հյուսվածքների մեծացում վնասված օրգանների վրա, ինչպիսիք են ստամոքսի կամ հաստ աղիքի պատերը: Աշխատանքի արդյունքները հրապարակվել են Advanced Science ամսագրում։ Նոր F3DB-ը հիմնված է գործող 3D տպիչի վրա՝ արդիականացված աշխատանքի […]

Աստղագետները հայտնել են երկու նոր գազային հսկաների՝ TOI-3984A b և TOI-5293A b հայտնաբերման մասին, որոնք ունեն շատ կարճ ուղեծրային ժամանակաշրջաններ: Բացահայտումը մանրամասն նկարագրված է arXiv preprint repository-ում հրապարակված հոդվածում: Էկզոմոլորակները հայտնաբերվել են NASA-ի Transiting Exoplanet Survey Satellite-ի կողմից (TESS), որը հետևում է տարանցիկ իրադարձություններին՝ հետազոտելով մոտ 200,000 ամենապայծառ աստղերը Արեգակի մոտ: Տարանցում է տեղի ունենում, […]

Տոմսկի պետական ​​կառավարման համակարգերի և ռադիոէլեկտրոնիկայի համալսարանի (TUSUR) գիտնականները մշակում են ոչ կոնտակտային սենսորներ՝ ստենտի վիճակը վերահսկելու և ստենտավորումից հետո անոթներում արյան հոսքի պարամետրերը հավաքելու համար: Մշակման հեղինակները կարծում են, որ այն կնվազեցնի հետվիրահատական ​​բարդությունների ռիսկը։ TUSUR Priority 2030 ծրագրի գրասենյակը հայտնել է, որ սա աշխարհում առաջին նման տեսակի մոնիտորինգի համակարգն է: Ինչպես նշել է […]

Ողնուղեղի էլեկտրական խթանումը ակնթարթորեն վերականգնում է ինսուլտ ստացած մարդկանց ձեռքերը կառավարելու որոշ կարողություն, BBC -ի փոխանցմամբ՝ ասում են ամերիկացի հետազոտողները։ Պիտսբուրգից Հիզեր Ռենդուլիկը, որի մոտ քարանձավային անգիոմա էր ախտորոշվել /արյան անոթների անոմալիա/, ինը տարվա ընթացքում առաջին անգամ կարողացել է ինքնուրույն կտրել և ուտել սթեյք: «Ոչ ոք չէր սպասում, որ դա այդքան արագ կաշխատի»,- ասել է […]

Ամերիկացի գիտնականները զգալի տարբերություններ են հայտնաբերել տղաների և աղջիկների ուղեղի կառուցվածքում նրանց մեծանալու ընթացքում: Այս մասին հայտնում է ՏԱՍՍ-ը։ Հետազոտության անցկացմանը մասնակցել է 9-10 տարեկան 8,9 հազար երեխա։ Նրանց ծնողներին խնդրել են երեխաներին պարբերաբար բերել ՄՌՏ սարքով ուղեղի հետազոտության։ Գիտնականներին հետաքրքրում էր ուղեղում գորշ և սպիտակ նյութի կառուցվածքի փոփոխությունը, ինչպես նաև այդ փոփոխությունների՝ սեռով պայմանավորված տարբերությունները: […]

Ice Universe հեղինակավոր ինսայդերը հրապարակել է iPhone 15 ProMax-ի մանրամասն ռենդերները՝ նախկինում արտահոսած CAD ֆայլի հիման վրա։ Այս պատկերներից կարելի է հասկանալ, որ iPhone 15 Pro Max-ը տարբերվելու է նախորդից չափերով. այն ավելի փոքր կլինի ինչպես բարձրությամբ, այնպես էլ լայնությամբ: Ընդ որում, նորույթը 0,4 մմ-ով ավելի հաստ կլինի iPhone 14 Pro Max-ից։ Exclusive：iPhone 15 Pro […]

Օգտվելով ինքնաթիռի ռեժիմի գործառույթից՝ կարող եք երկարացնել սմարթֆոնի շահագործման ժամանակը և պաշտպանել ձեր անձնական տվյալները: Այս մասին Փրայմ գործակալությանը հայտնել է T1 Group-ի տեղեկատվական անվտանգության իրավասության կենտրոնի տնօրեն Վիկտոր Գուլեւիչը։ Երբ ինքնաթիռի ռեժիմը միացված է, շարժական սարքը էներգիա չի օգտագործում բջջային ցանց որոնելու համար և երկար ժամանակ չի սպառվում: Նույն պարզ ձևով դուք կարող եք […]

Cable բրիտանական վերլուծական ռեսուրսի զեկույցում նշվում է, որ 1 ԳԲ շարժական ինտերնետի միջին արժեքով Վրաստանը 2022 թվականին 233 երկրների մեջ 77-րդ տեղում է, հայտնում է Ալիք մեդիան։ Զեկույցի համաձայն, 2022 թվականին Վրաստանում 1 ԳԲ շարժական ինտերնետի միջին գինը կազմել է 3,04 լարի, որը հետազոտության պահին կազմել է 1,03 դոլար (2022 թվականի հուլիսի փոխարժեքով): Նշենք, որ […]

Apple-ը պատենտավորել է խելացի ժամացույցների գործվածքային ժապավեն, որը կարող է փոխել գույնը: Այս մասին հայտնում է Apple Insider պորտալը։ Ժապավենն ունի էլեկտրաքրոմային ծածկույթ, որը թույլ է տալիս բառացիորեն փոխել գույնը՝ կախված իրավիճակից: Այսպիսով, օգտատերը կկարողանա «կարգավորել» ժապավենը, որպեսզի համապատասխանի իր տրամադրությանը կամ զգեստապահարանի գունային սխեմային: Ընդհանուր առմամբ, Apple-ը տրամադրում է մի քանի սցենար, որոնցում ժապավենը […]

Չինաստանում` Յուեյանգ քաղաքային թաղամասում գտնվող պալատում, պեղումների ժամանակ հնագետները հայտնաբերել են 2400 տարվա վաղեմության ցողունային զուգարան, գրում է China Daily-ն։ Գիտնականները չեն գտել կառույցի վերին հատվածը, ուստի պարզ չէ, թե ինչպես է օգտագործվել զուգարանը՝ պառկա՞ծ, թե՞ նստատեղ է հատկացվել։ Զուգարանը ինքնին փակ էր, իսկ խողովակը տանում էր դեպի շենքից դուրս գտնվող փոսը։ Ամենայն հավանականությամբ, ծառաները […]

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտը լույս է ընծայել «Բայազետի բարբառի բառարան» աշխատանքը, որի հեղինակն է ինստիտուտի տնօրեն, բանասիրական գիտությունների դոկտոր Վիկտոր Կատվալյանը: «Բայազետի բարբառի բառարան» աշխատանքով հանրությանն առաջին անգամ ներկայացվում է Բայազետի բարբառի բառապաշարը: Բառարանն ընդգրկում է բարբառի բառային շուրջ 8000 միավոր, որոնց մի մասը հավաքվել է նաև Գավառի տարածաշրջանի բնակավայրերում […]

Հեռավոր Արևելքի դաշնային համալսարանի (FEFU) բժշկական կենտրոնում գտնվող Motorika ընկերության մասնագետները Skoltech-ի գործընկերների հետ միասին մշակում են ոտքի զգայուն պրոթեզ, հայտնում է «Известия»-ն։ Զարգացման ընթացքում հիվանդի ոտքի և ողնուղեղի մեջ տեղադրվել են էլեկտրոդներ, որոնց միջոցով ոտնաթաթի արհեստական ​​անալոգի վրա տեղադրված սենսորների ազդանշանները փոխանցվել են մարդու նյարդային համակարգին։ «Մեր մշակումը լուծում է անդամահատված մարդկանց միանգամից երկու […]

Facebook և Instagram սոցիալական ցանցերի օգտատերերի համար կներդրվի վճարովի բաժանորդագրություն, որը թույլ կտա ստուգել իրենց հաշիվները։ Բաժանորդագրության մեկնարկի մասին հայտարարել է Meta-ի ղեկավար Մարկ Ցուկերբերգը։ «Այս շաբաթ մենք սկսում ենք գործարկել Meta Verified գործառույթը, բաժանորդային ծառայություն, որը թույլ կտա ձեզ հաստատել ձեր հաշիվը կառավարության կողմից տրված ID-ով, ստանալ կապույտ նշան, լրացուցիչ պաշտպանություն ձեր անձը կեղծող […]

Արաբական Միացյալ Էմիրությունների մայրաքաղաք Աբու Դաբիի ազգային ցուցահանդեսների կենտրոնում (ADNEC) մեկնարկել է «ԱՅԴԵՔՍ 2023» (IDEX 2023) պաշտպանական տեխնոլոգիաների 16-րդ միջազգային ցուցահանդեսը: Հայկական 18 ընկերություններ «Հայաստան» միասնական տաղավարի ներքո ներկայացնում են տեղեկատվական, պաշտպանական և ռազմական նշանակության տեխնոլոգիաների, ինժեներական լուծումների ուղղությամբ Հայաստանի վերջին ձեռքբերումներն ու ներուժը: Ցուցադրված են ոչ միայն պատրաստի արտադրանքներ, այլ նաև նորարարական նախագծեր: Պաշտոնական այցի շրջանակներում […]

OnePlus-ը հրապարակել է նոր OnePlus 11 Concept սմարթֆոնի թիզերները, որոնց ամբողջական շնորհանդեսը տեղի կունենա Mobile World Congress 2023 (MWC) տեխնոլոգիական ցուցահանդեսի շրջանակներում։ Այս մասին հայտնում է Engadget հրատարակությունը։ Հրապարակված պատկերներում սմարթֆոն է, որի հետնամասը զարդարված է նեոնային գծերով։ Հետևի լույսը շրջանակում է տեսախցիկների կլոր բլոկը: Պարզ չէ՝ նեոնային գծերը միայն դեկորատիվ ֆունկցիա՞ կունենան, թե՞ այլ […]

ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Ռոբերտ Խաչատրյանը մասնակցել է Միջազգային պաշտպանական համաժողովի (IDC) բացմանը Արաբական Միացյալ Էմիրություններ կատարած աշխատանքային այցի շրջանակում՝ ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Ռոբերտ Խաչատրյանը մասնակցել է «ԱՅԴԵՔՍ ԵՎ ՆԱՎԴԵՔՍ 2023» (IDEX&NAVDEX) ցուցահանդեսի շրջանակներում անցկացվող միջազգային պաշտպանական համաժողովի բացմանը: Միջոցառմանը բացման խոսքով հանդես է եկել ԱՄԷ պաշտպանության հարցերով պետնախարարը: Համաժողովի ընթացքում ոլորտի […]

 Ամերիկացի գիտնականները բացատրել են, թե ինչպես են առաջացել սնուցող նյութերը, որոնք անհրաժեշտ էին Երկիր մոլորակի վրա առաջին կենդանի օրգանիզմների առաջացման համար։ Science ամսագրում հրապարակված հոդվածի համաձայն Երկրի վրա առաջացել են բարձր ջերմաստիճան ունեցող հեղուկներ, որոնք թափանցել են երկրակեղև և հիդրոթերմալ սնուցող աղբյուրներ։ Հեղուկն իրենից ներկայացրել է հեշտ տեղափոխվող նյութ, որը կազմել է մագմայի և ստորերկրյա […]

Երկրաբանները պարզել են, որ վերջերս Երկրի թիկնոցի և միջուկի միջև բացահայտված սեյսմիկ անոմալիաները բացատրվում են սրանով, որ այս հատվածում պարբերաբար «սիլիկոնային ձյուն» է տեղում։ Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են Nature ամսագրում։ Արդյունքները հրապարակել է Արիզոնայի համալսարանի մամուլի ծառայությունը։ «Եթե Երկրի միջուկի արտաքին շերտերում առկա է ջրածին և սիլիցիում, ապա ներսում կարող են առաջանալ «սիլիկոնային ձյան» մասնիկներ։ […]

Գենետիկորեն մուտացված խոզերի դոնորական օրգանների աճեցման պրոցեսը գիտության զարգացման տեսանկյունից հետաքրքիր է, բայց բժշկական պրակտիկայի  տեսանկյունից ոչ հեռանկարային է թանկ և երկարատև լինելու, ինչպես նաև ոչ հուսալի արդյունք ունենալու պատճառով։ Ավելի մեծ հեռանկար կարող է ունենալ օրգանների 3D մոդելավորումը։ Այս մասին «Газете.Ru»-ին ասել է բժշկական գիտությունների դոկտոր Իրինա Ժուրավլյովան։ « Դա ոչ հեռանկարային ուղղություն է։ […]

Օքսֆորդի, Լիդսի և Բրիստոլի համալսարանների գիտնականները լուծել են 200-ամյա առեղծվածն այն մասին, թե ինչու է կենդանի օրգանիզմների տեսակների քանակն ամենաշատը հասարակածի մոտ և ինչու է այն նվազում դեպի բևեռային շրջաններ: Հետազոտության արդյունքները հրապարակված են Nature ամսագրում։ Ինչպես ծովային, այնպես էլ ցամաքային էկոհամակարգերում հայտնի է, որ կենդանիները, բույսերը և միաբջիջ օրգանիզմներն ունեն լայնական կենսաբազմազանության գրադիենտ՝ գագաթնակետով […]

Մի քանի տարում Երկրի պտույտի արագության անոմալ աճի պատճառով տարվա տեւողությունը մեկ վայրկյանով կպակասի։ Այս մասին հինգշաբթի՝ փետրվարի 16-ին, ՌԻԱ Նովոստիին հայտնել է Ֆիզիկական, տեխնիկական և ռադիոտեխնիկական չափումների համառուսաստանյան գիտահետազոտական ​​ինստիտուտի (VNIIFTRI) առաջադեմ հետազոտությունների և ժամանակի ու հաճախականության չափման բաժնի գլխավոր գիտաշխատող Վիտալի Պալչիկովը։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում Երկիրը կատարում […]

YouTube-ի գործադիր տնօրեն Սյուզան Վոյչիկին որոշել է հեռանալ իր պաշտոնից։ Այս մասին նա հայտնել է իր բլոգում։ «Այսօր (…) ես որոշեցի հեռանալ YouTube-ի ղեկավարի իմ պաշտոնից և սկսել նոր էջ, որը կկենտրոնանա իմ ընտանիքի, առողջության և անձնական նախագծերի վրա», – ասել է Վոյչիկին: Ծառայության նոր ղեկավարը կլինի Նիլ Մոհանը, ով զբաղեցրել է արտադրանքի տնօրենի պաշտոնը։ […]

Մարդկությունը տիեզերական սպառնալիքի դեմ պաշտպանական համակարգ կստեղծի, որը կարող է 21-րդ դարում ոչնչացնել վտանգավոր հրե գունդը, ՌԻԱ Նովոստիին ասել է աստղագետ, ՌԴ Գիտությունների ակադեմիայի Տիեզերական հետազոտությունների ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Օլեգ Ուգոլնիկովը։ Տասը տարի առաջ՝ 2013 թվականի փետրվարի 15-ին, Չելյաբինսկի մարզում երկնաքար է ընկել։ Պայթյունի ալիքը տապալել է ավելի քան 7 հազար շենքերի պատուհանները, ավելի քան […]

Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետները նշել են, որ բաց Wi-Fi թեժ կետերին միանալը կարող է վտանգավոր լինել օգտատերերի համար։ Մանրամասներ այն մասին, թե ինչ սպառնալիքներ է ներկայացնում անվճար Wi-Fi-ի հետ կապը և ինչպես պաշտպանվել նման ցանցերից օգտվելիս, բացահայտել է «Իզվեստիան»: Փորձագետները կարծում են, որ բաց ցանցերի միջոցով փոխանցվող տվյալները ավելի հեշտ է գաղտնալսել և գաղտնազերծել, այն կարող […]

Skoltech-ի գիտնականները հայտնաբերել են կորոնավիրուսային մուտացիաների առաջացման նախկինում անհայտ մեխանիզմ, որի միջոցով կարող են առաջանալ SARS-CoV-2-ի նոր վտանգավոր շտամներ։ Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ COVID-19-ի հարուցիչը, հարմարվելով անձի անձեռնմխելիությանը, կարողանում է փոփոխություններ ձեռք բերել, որոնք թույլ են տալիս նրան խուսափել մարդու T-լիմֆոցիտներից (իմունային բջիջների տեսակ): Իմունային համակարգը պայքարում է վարակի դեմ՝ արտադրելով հակամարմիններ և T-լիմֆոցիտներ: […]

Կրասնոդարում աստղագետը կարողացել է լուսանկարել 800 մետրանոց աստղակերպը, որը, ինչպես տեղեկացրել էինք, մոտենում է Երկրին։ Այս մասին հայտնում է Կիրառական մաթեմատիկայի ինստիտուտի (KIAM & ISON) օպտիկական աստղադիտակների միջազգային ցանցի Telegram ալիքը։ Փորձագետները հետևում են բավականին մեծ աստղակերպին՝ դրա չափը մոտ 800 մ է: Փետրվարի 16-ին աստղակերպը Երկրին կմոտենա մինչև 4,6 միլիոն կմ: Նշվում է, որ […]

Starlink արբանյակային կապի ցանցը հանդիսանում է Ուկրաինայի տարածքում հաղորդակցության հիմքը, սակայն այն չպետք է նոր համաշխարհային պատերազմի մեկնարկի պատճառ հանդիսանա։ Այս դիրքորոշումը փետրվարի 13-ին հայտնել է Starlink-ի սեփականատեր SpaceX-ի ղեկավար, գործարար Իլոն Մասկը Twitter-ի իր միկրոբլոգում։ «Starlink-ը Ուկրաինայի հաղորդակցության ողնաշարն է, հատկապես առաջնագծում, որտեղ գրեթե ողջ ինտերնետ կապը ոչնչացված է: Բայց մենք թույլ չենք տա […]

Փենսիլվանիայի Տեղեկատվական գիտության և տեխնոլոգիաների քոլեջի գիտնականները մշակել են արհեստական ​​ինտելեկտի վրա աշխատող արտակարգ իրավիճակների կանչի գործիք, որը կարողացել է 12%-ով նվազեցնել Քենիայում հղի կանանց առաջին օգնության ժամանակը: Այս մասին հայտնում է համալսարանի կայքը։ Քենիայում մայրական և մանկական մահերի մոտավորապես մեկ երրորդը պայմանավորված է նրանով, որ հղի կանայք ժամանակին բժշկական օգնություն չեն ստանում: Գործիքը, որը […]