Այս ԱԺ-ն շատ հստակ ապացուցեց, որ պիտի ցրվի. Հայկ Բալանյան

Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու մասին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը միանշանակ չընկալվեց քաղաքական և քաղաքագիտական շրջանակներում: Արդյո՞ք հնարավոր կլինի մինչև տարեվերջ արտահերթ ընտրությունների կազմակերպումը, դա կլինի անցնո՞ւմ, թե՞ հնարավոր չի լինի խուսափել բախումներից: Այս և մի շարք այլ հարցերի շուրջ SHANTNEWS.am-ը զրուցել է քաղաքագետ Հայկ Բալանյանի հետ:

– Պարո՛ն Բալանյան, կխնդրեի Ձեր գնահատականը երեկվանից ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ. խորհրդարանական երեք ուժերը, կարծեք, ամեն կերպ տրամադրված են հետաձգել արտահերթ ընտրությունների անցկացումը, վարչապետն արդեն հստակ ժամկետ նշեց: Կողմերից որևէ մեկը տրամադրված չէ զիջման: Ի վերջո, կկայանա՞ն արտահերթ ընտրությունները:

– Ես կարծում եմ` ՀՀԿ-ն այս օրինագծով ոչ թե ուզում էր հետաձգել ընտրությունը, այլ փակեր հրաժարականի դեպքում ԱԺ-ն լուծարելու ու նոր ընտրություններ նշանակելու ճանապարհը` ստեղծելով իրավական հիմքեր, որի միջոցով նույն մայիսին կամ այլ ժամկետում կսադրվեր քաղաքական երկարատև ճգնաժամ ու անլուծելի իրավիճակ, որտեղ իրենց հաշվարկով իրենք կփորձեին վերախաղարկել 2018թ. ապրիլին տարած քաղաքական պարտությունը:

Բայց գլխավոր նպատակը դա չէր: Այս օրինագծին մասնակից դարձնելով ԲՀԿ-ին ու ՀՅԴ-ին` նախաձեռնողը հաշվարկել էր, որ եթե ՔՊ-ն, Նիկոլ Փաշինյանը չարձագանքեին, մարսեին այս օրինագիծը, ապա այդ անցկացված հարվածը լավ հիմք կլիներ հին ընկերների նոր, հերթական՝ ՀՀԿ-ԲՀԿ-ՀՅԴ կոալիցիայի կայացման և հետագա դանդաղ քայքայիչ ռազմավարության համար:

Եթե ՔՊ-ն, Նիկոլ Փաշինյանը կոշտ արձագանքեին, ինչը և տեղի ունեցավ, ապա այս առճակատումը լիովին կքանդեր իշխանական կոալիցիան, ու ՀՅԴ-ԲՀԿ-ն վերջնականապես կպոկեր ՔՊ-ից, կդարձներ իրար թշնամի, ու նույն ԲՀԿ-ն կատարված սխալի պատասխանատվության վախից արդեն հետդարձի ու հաշտեցման ճանապարհ իշխանության հետ չէր ունենալու: Հաշվարկը ճիշտ դուրս եկավ:

Իմ կարծիքով` ՀՀԿ-ի գլխավոր նպատակը հենց ՔՊ-ի մեկուսացումն էր ու առճակատման խորացումը այլ քաղաքական ուժերի հետ:

ԲՀԿ-ն, երևի, ահագին զարմացած է Փաշինյանի ռեակցիայից, երևի իրենց թվում էր, թե կարելի է պահպանել նախարարներ ու մարզպետներ ու գործել ՔՊ ռազմավարության դեմ: Հիմա կանգնել են լուրջ խնդրի առաջ:

Իսկ արտահերթ ընտրություններ կլինեն: Այդ պատգամավորները շատ լավ գիտեն, թե որ քրեական գործերով են անցնելու, ու ասենք նույն Արմեն Աշոտյանը ու Լևոն Մկրտչյանը պիտի կարողանան հիմնավորել, թե ինչպես են պայթած ԲՈՒՀ-երը ԿԳՆ ատեստացիա անցել:

– Վարչապետը հայտարարում է, թե խորհրդարանական ուժերի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերել, որ իր հրաժարականից հետո նրանք վարչապետի թեկնածու չեն առաջադրի: Այդ ուժերը, սակայն, միաձայն հայտարարում են, որ որևէ պայմանավորվածություն չկա: Կարելի՞ է ենթադրել, որ ամեն դեպքում իրադարձությունները կզարգանան այլ կերպ, հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ այդ ուժերը մեկ միասնական թեկնածուով հանդես գան:

– Անպայման կփորձեն անել հնարավորը, կորցնելու շատ բան ունեն: Եվ եթե իշխանությունը նույնպիսի վերաբերմունք ցուցաբերի, ինչպես եղավ նույն Ռոբերտ Քոչարյանի դատավորի պարագայում, կլինեն վատ սցենարներ: Իշխանության վճռականությունից է կախած` կգնա՞ մեր երկիրը նոր փորձությունների, թե՞ կունենանք անցնցում քաղաքական վերափոխում: Չկա այլևս ընտրություն` թավշյա կամ ոչ թավշյա, կա ընտրություն` արագ, անցնցում գործընթացի ու երկար, պրոբլեմային, փողոցային ակցիաներով, ներվային ու ճգնաժամային պայքարի միջև:

– Արտահերթ ընտրությունների անցկացումը վաղաժամ համարողներն իբրև փաստարկ բերում են այն, որ արտախորհրդարանական ուժերը ժամանակ չեն ունենա պատշաճ կերպով դրան պատրաստվելու: Որքանո՞վ է արդարացված այս տեսակետը:

– Այդ տեսակետն արդարացված է մասամբ, սակայն ես կարծում եմ, որ նոր ուժերը, հեղափոխական և արատավոր քրեաօլիգարխիկ համակարգի հետ կապ չունեցող նոր կառույցները դեռ կայանում են, և նույնիսկ մայիսին պատրաստ չեն լինի: Կարծում եմ, եթե խոսքն իսկապես նոր որակի ուժերի մասին է, ապա այդ ուժերը պատրաստ կլինեն մի երկու տարի հետո, ուստի այս ընտրությունների հետաձգումը ձեռք է տալու ոչ այնքան արտախորհրդարանական ուժերին, որքան արդեն իսկ ԱԺ-ում ներկայացված նախկիններին:

– Այս ամենի կողքին արտախորհրդարանական որոշ ուժեր հայտարարում են արտահերթ ընտրությունների անցկացման նպատակահարմարության և դրանց մասնակցելու ցանկության մասին: Կմիավորվե՞ն արդյոք նրանք վարչապետի հետ, կդառնա՞ն «հակահեղափոխությանը» հակազդող բևեռ:

– Երեկվա իրադարձությունները, որոնք ես մեկնաբանեցի խոսակցության սկզբում, փակում են այդ ճանապարհը: ՀՅԴ-ն հետ է կանչել իր նախարարներին ու մարզպետներին գործադիրից, իսկ ԲՀԿ-ի ներկայացուցիչներին Ն.Փաշինյանն ինքն է հանել: Այս լարված մթնոլորտում նման համագործակցության մասին խոսելն անիմաստ է:
ՀՅԴ-ի մասով հաստատ, իսկ ԲՀԿ-ի մասով դժվար պատկերացնելի է, չնայած և ոչ բացառված, եթե ԲՀԿ-ն ընկալի, թե ինչ գին վճարեց առաջինը լինելու ու ավելին ստանալու համար:

– Ժողովուրդն ի՞նչ դերակատարություն կարող է ունենալ. հանրային ճնշմանը դիմելու անհրաժեշտություն կլինի՞ արդյոք: Կարո՞ղ են լինել բախումներ: Գնդակը կարծեք թե նախագահի դաշտում է: Ո՞րը պետք է լինի այն ռացիոնալ որոշումը, որով կարելի է գոնե մեղմել այս իրավիճակը:

– Ժողովուրդն այս գործընթացում ունի գլխավոր դեր, ու առանց հանրային ճնշման այդ քաղաքական թիմը երկիրը վերածում է սեփական «դուքանի», զուտ թալանի առարկայի, պատրաստ է յուրաքանչյուր հանցագործության՝ հանուն անձնական հարստացման:

Բախումներ ես չեմ կանխատեսում. Ն. Փաշինյանի շնորհիվ, կարծում եմ, նման երևույթներից կխուսափենք, չնայած որոշ անձինք երևի նման բախումներ շատ կուզենային տեսնել:

Իսկ նախագահն իսկապես պիտի ուղղակի չստորագրի այս օրենքը, եթե ուզում է մեղմել առճակատումը ու աջակցել մեկ հիմնարար քայլի՝ վաղաժամկետ ընտրություններին: Այս ԱԺ-ն չի համապատասխանում և երբեք չի համապատասխանել մեր ժողովրդի քվեին: Այդ հիմնարար, խորքային հակասությունը պիտի վերացվի:

Ի վերջո, նոր ԱԺ-ում լինելու է 1/3 ընդդիմություն, իսկ իշխող ուժը պիտի ստանձնի ամբողջական պատասխանատվությունն իր կառավարման համար: Ամեն ինչ շատ պարզ է. պիտի լինեն նոր ընտրություններ ու ԱԺ: Այս կազմը որ մնա, երկիրը պարբերաբար ընկնելու է ցնցումների մեջ, ու անընդհատ լինելու է պայքար ԱԺ-ի ու կառավարության միջև, նորմալ աշխատանք ո՛չ Կառավարությունում, ո՛չ ԱԺ-ում չի լինի, դոփելու ենք տեղում: Այս ԱԺ-ն շատ հստակ ապացուցեց, որ իսկապես պիտի ցրվի, այն ոչ մի կասկած այլևս չի թողել: