12:20 13.07.2019
«SOS » Սևան նախաձեռնության անդամները հուլիսի 13-ին բաց նամակ են հղել ՀՀ կառավարությանը՝ հորդորելով անհապաղ քայլեր ձեռնարկել՝ լիճը վերջնական ճահճացումից փրկելու համար:
Նամակում նախաձեռնության անդամները խնդրի լուծման իրենց տարբերակներն են ներկայացրել:
Նախաձեռնությանը միացել են տարբեր գիտնականներ, հասարակական գործիչներ ու բնապահպան քաղաքացիներ՝ Հայաստանից ու սփյուռքից: Դիմումը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.
««SOS Սևան» նախաձեռնության բաց նամակը ՀՀ վարչապետին
Հարգելի՛ ՀՀ վարչապետ և ՀՀ կառավարության անդամներ,
«SOS Սևան» նախաձեռնությունն առաջարկում է ՀՀ կառավարությանը միջոցառումներ իրականացնել Սևանի փրկության համար: Նախաձեռնության կազմում են` գիտնականներ, հասարակական գործիչներ, Գեղարքունիքի մարզի ակտիվ քաղաքացիներ, սփյուռքի ներկայացուցիչներ, ովքեր հավաքագրել են փաստեր, գիտական հետազոտությունների արդյունքներ, ուսումնասիրություններ, պետական և անկախ փորձագետների կողմից ստացված մոնիթորինգային տվյալների վերլուծություններ:
Ի մի բերելով այս ամենը` նախաձեռնությունը դիմում է ՀՀ կառավարությանը, որպեսզի այն իր ամբողջ կազմով պատասխանատվություն ստանձնի Սևանա լճի փրկության համար:
Ամեն տարի ՀՀ կառավարությունն ընդունում է որոշման նախագիծ «Սևանա լճի էկոհամակարգերի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման, բնականոն զարգացման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ծրագիրը հաստատելու մասին» և հետագայում Ազգային Ժողովն ընդունում է այն: Սակայն, դիտարկելով Սևանա լճի ներկայիս վիճակը, փաստում ենք, որ օրենքի պահանջները թերի են իրականացվում:
Ներկայումս պատասխանատվությունը կրում է ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը, որն իր հերթին այդ պատասխանատվության կրող է տեսնում նաև այլ պետական մարմինների` ՀՀ առողջապահության նախարարությանը, Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնին և այլն: Հաշվի առնելով, որ Սևանա լճի խնդիրները բազմազան են և պահանջում են և մասնագիտական, և քաղաքական լուծումներ, պարզ է դառնում, որ մեկ կամ մի քանի պետական կազմակերպություն կարող է միայն մասնակի խնդիրների համար լուծում գտնել` չպատկերացնելով ամբողջական ծավալը և չունենալով համապատասխան լծակներ այդ լուծումները կյանքի կոչելու համար:
ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը կենտրոնացել է հետևյալ խնդիրների վրա.
• Սևանա լճի հարակից հատվածներում առկա տասնյակ բնակավայրերից կեղտաջրերի մուտքը լիճ
• Սևանի ափամերձ տարածքներում գործող սպասարկման և ժամանցի օբյեկտներից կեղտաջրերի մուտքը լիճ
• Գյուղատնտեսությունը և անասնապահությունը
• Ցանցավանդակային ձկնաբուծությունից ֆոսֆորի և ազոտի մուտքը լիճ
• Ջրածածկ և ափամերձ անտառաշերտից օրգանական նյութերի մուտքը լիճ
• Բարձր ջերմաստիճանը և կլիմայական փոփոխությունները
• Տեղումների սակավությունը
• Քամիների ինտենսիվությունը, որի պատճառով ապրիլ ամսին նորմայից մոտ երկու անգամ բարձր էր գոլորշիացումը:
Այս խնդիրների լուծման նպատակով նախարարությունն առաջարկում է համապատասխան գործողություններ:
Նշելով այս խնդիրների լուծման կարևորությունը` «SOS Սևան» նախաձեռնությունն առանձնացնում է առաջնային լուծում պահանջող խնդիր` Սևանա լճի մակարդակի բարձրացումը: Խնդրի լուծումը պահանջում է բազմաթիվ լծակների կիրառում: Բարձրացմանը խանգարում են հետևյալ կարևոր հանգամանքները.
1. Սևանա լճի շուրջը կա 1905 մ նիշից ցածր գտնվող թվով 4729 հաշվարկված շինություն, որոնք Սևանա լճի ջրի մակարդակի բարձրացման պարագայում կմնան ջրի տակ:
2. Պետական նշանակության ճանապարհները, էլեկտրահաղորդման գծերը և այլն, նույնպես կարող են ջրածածկվել: Մինչ օրս կառավարությունը չի առաջարկել ենթակառուցվածքների տեղափոխման միջոցառումների ծրագիր:
3. Սևան-Հրազդան հիդրոկասկադի բիզնես-շահը Սևանա լճի ջրառի հաշվին:
4. Ոռոգման համակարգի խիստ անբավարար վիճակը Սևան-Հրազդան ջրատարում և Արարատյան դաշտում: Արարատյան արտեզյան ավազանի ջրային ռեսուրսների շարունակվող գերշահագործում, ինչը հանգեցրել է Սևանա լճից հավելյալ ջրառների:
5. Որոտան-Արփա թունելի չշահագործումը, Արփա-Սևան թունելով Սևանա լիճ մտնող ջրի պակասը:
Անհրաժեշտ է.
• կատարել Սևանա լճին սպառնացող վտանգների համալիր գնահատում
• բարձրացնել Սևանա լճի ջրի մակարդակը հիպոլիմնիոնի պաշտպանիչ շերտի ձևավորման համար
• Սևանա լճի ափերը արագ նախապատրաստել Սևանա լճի մակարդակի բարձրացման համար
• վերանայել Սևանա լճի մակարդակի բարձրացման նիշը` սահմանելով 1903,5 մ-ից ավելի բարձր նիշ` վերահաշվարկելով Սևանա լճի ջրային բալանսը
• ապահովել Սևանա լճի ջրառի առցանց հանրային վերահսկողություն:
Մինչև ջրի մակարդակի բարձրացման խնդիրն իր պատշաճ լուծումը չստանա, հաշվի առնելով բոլոր նշված հանգամանքները, բոլոր մնացած, գուցե հրատապ միջոցառումները կրում են միջանկյալ բնույթ:
Մյուս գլխավոր խնդիրը Սևանա լճի ջրի որակն է: «Շրջակա միջավայրի մոնիտորինգի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տվյալները բավարար չեն ջրի որակին գնահատականներ տալու և կոնկրետ լուծումներ կամ տեխնոլոգիաներ գտնելու ուղղությամբ:
Անհրաժեշտ է.
• պարզել, թե ով, որտեղից և ինչով է աղտոտում Սևանը` մշակելու Սևանա լճի մաքրման միջոցառումների կարգ
• Սևանա լճում կիրառել նոր տեխնոլոգիաներ լճի մաքրման համար, ինչի համար անհրաժեշտ է մշակել նոր նորմեր և ստանդարտներ, այդ թվում` կապտականաչ ջրիմուռների կողմից արտադրվող թունավոր միկրոցիստինի համար:
Որպես ֆինանսական աղբյուր` Սևանա լճի փրկությանն ուղղված միջոցառումների իրականացման համար օգտագործել 2017 և 2018 թթ. Սևանա լճից իրականացված հավելյալ ջրառի արդյունքում էլեկտրաէներգիայի վաճառքից գոյացած գումարները:
Պարոն վարչապետ, դիմում ենք Ձեզ, որպեսզի ուղիղ եթերով հայտարարեք Սևանա լճի ափամերձ տարածքների և լիճ թափվող գետերի, Սևանա լճի մաքրման ֆլեշմոբ` կառավարության և պետական այլ կառույցների մասնակցությամբ և ֆլեշմոբի ծրագրի կազմակերպումը հանձնարարել ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությանը` հրապարակային դարձնելով արդյունքները:
«SOS Սևան» նախաձեռնություն
«ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ, Ինգա Զարաֆյան, Վիկտորյա Բուռնազյան, Ռոզա Ջուլհակյան, Կրիստինա Տեր-Մաթևոսյան
«Հանուն կայուն մարդկային զագացման ասոցիացիա» ՀԿ, Կարինե Դանիելյան
էկոլոգիական հասարակական դաշինք, Սիլվա Ադամյան
«Խազեր» էկոլոգամշակութային ՀԿ, Ամալյա Համբարձումյան, Արամ Գաբրիելյան, Մարզպետունի Քամալյան
«Կանաչ Հայաստան» ՀԿ, Հայկ Գրիգորյան, Թեհմինե Ենոքյան
«ԻԿՈՄՈՍ-Հայաստան» ՀԿ, Գագիկ Սուխուդյան
«Բլեջան» ՀԿ, Լիանա Ասոյան
Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ ՀԿ, Անահիտ Գևորգյան
«Տարածքային զարգացման և հետազոտությունների կենտրոն» ՀԿ, Սաթիկ Բադեյան
«Հայաստանի անտառներ» ՀԿ, Նազելի Վարդանյան
ԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի և Կենդանաբանության Հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի Հիդրոէկոլոգիայի բաժնի վարիչ ԵՊՀ Էկոլոգիայի և բնության պահպանության ամբիոնի դոցենտ Լուսինե Համբարյան
Էդվարդ Արզումանյան, էներգետիկ փորձագետ
«Մասնագիտական կրթության բարեփոխումներ» ՀԿ, Սամվել Պիպոյան
«Կովկասի տարածաշրջանային բնապահպանական կենտրոն»-ի փորձագետ Դշխուհի Սահակյան
«Ուրբան» կայուն զարգացման հիմնադրամ, Հայաստան Ստեփանյան
«Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» ՀԿ, Ելենա Մանվելյան, Քնարիկ Գրիգորյան
«Դալմա-Սոնա» հիմնադրամ, Ռուզաննա Ղազարյան
«Բոսոֆիա» ՀԿ, Գևորգ Պետրոսյան
«Հասարակական պաշտպանների միություն», Արամ Գրիգորյան
Լիլիթ Հովհանիսյան
«Կենսաբազմազանության և լանդշաֆտների պահպանության միավորում» ՀԿ, Տատիանա Դանիելյան
Սիրինե Կոսյան
Տիգրան Սեկոյան, էներգետիկ Փորձագետ
«Գլոբալ ջրային համագործակցություն» ՀԿ, Լիանա Մարգարյան
Լևոն Գալստյան, Հայկական բնապահպանական ճակատ
00:00 21.05.2024
Տիգրան Բարսեղյանը ստացել է լավագույն ռմբարկուի մրցանակը23:06 20.05.2024
Լոպետեգին կգլխավորի Լոնդոնի «Վեսթ Հեմը»22:38 20.05.2024
Փրկարարները ջրատարից դուրս են բերել քաղաքացու դի22:32 20.05.2024
Դե Ձերբին աշխատանքի ոչ մի առաջարկ չի ստացել22:11 20.05.2024
Բախվել են էլեկտրաքարշը և բեռնատարը. տուժածներ չկան21:55 20.05.2024
Ֆրանսիական «Բրեստն» առաջին անգամ կխաղա ՉԼ-ում21:33 20.05.2024
Մայիսի 13-19-ի ագրոօդերևութաբանական տեղեկատվությունը21:11 20.05.2024
Մայիսի 21-ին Երևանի և մարզերի որոշ հասցեներում լույս չի լինի20:46 20.05.2024
Ուկրաինացի անվանի բասկետբոլիստին զորակոչել են բանակ19:55 20.05.2024
Դենիս Գլուշակովը հայտարարել է «Ուրարտուից» հեռանալու մասին19:19 20.05.2024
«Ինտերը» ստացավ Ա սերիայի չեմպիոնական տիտղոսը18:26 20.05.2024
Գուտերեշը ցավակցություն է հայտնել Իրանի ժողովրդին և կառավարությանը18:14 20.05.2024
Խորհրդարան է այցելել ԱՄՆ պետքարտուղարի փոխտեղակալ Բրենդոն Յոդերը18:06 20.05.2024
Տիգրան Բարսեղյանը` Սլովակիայի առաջնության խորհրդանշական հավաքականում17:58 20.05.2024
Թուրքիայում ասել են, որ Ռայիսիի ուղղաթիռը ոչ մի ազդանշան չի տվել16:56 20.05.2024
Էրլինգ Հոլանդը՝ Պրեմիեր լիգայի լավագույն ռմբարկու16:03 20.05.2024
Սիրիայում սուգ են հայտարարել Իրանի նախագահի զոհվելու կապակցությամբ15:56 20.05.2024
ԱԹՍ-ի միջոցով փաթեթ է ներնետվել «Սևան» քրեակատարողական հիմնարկ15:42 20.05.2024
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը ցավակցագիր է հղել Իրանի հոգևոր առաջնորդին15:36 20.05.2024
Պղնձե փաթույթները գողացել և վաճառել էր15:23 20.05.2024
Ալեքսանդր Զվերևը՝ Հռոմի «Մասթերս» ATP-1000 մրցաշարի հաղթող15:00 20.05.2024
Իրանը չի փոխի երկրների հետ աշխատելու ծրագրերը․ դեսպան14:50 20.05.2024
«Ռոման» 10 հոգով հաղթել է «Ջենոային»14:43 20.05.2024
ԵՄ-ն ցավակցություն է հայտնել Իրանի նախագահի մահվան կապակցությամբ14:28 20.05.2024
«Մանչեսթեր Սիթին» չորրորդ անգամ անընդմեջ դարձավ Անգլիայի չեմպիոն14:16 20.05.2024
30-ամյա երիտասարդի մոտ ատրճանակ է հայտնաբերվել14:06 20.05.2024
«Բավարիայի» ղեկավարությունը մտադիր չէ բանակցել Զիդանի հետ13:26 20.05.2024
Իրանի ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար է նշանակվել23:27 20.05.2024
Ո՞վ կարող է դառնալ Իրանի հաջորդ նախագահԻրանի նախագահին տեղափոխող ուղղաթիռի ողբերգական պատահարից հետո Իրանում 50 օրվա ընթացքում կանցկավեն նոր ընտրություններ: Ի՞նչ արժե սպասել ապագա ընտրություններից: Թեմային «Հորիզոնի» տաղավարում անդրադարձել է Արտյոմ Երկանյանը։ «Ի տարբերություն ԱՄՆ-ի, ուր սահմանադրության համաձայն, նախագահի մահվան դեպքում փոխնախագահն իշխում է մինչև նախատեսված ժամկետի վերջ, Իրանում անցկացվում են նոր ընտրություններ 50 օրվա ընթացքում: Բայց այժմ Իրանում քննարկում են՝ […] ...
23:13 20.05.2024
ԶՈՒ-ում անցկացված ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությանը ներգրավված ստորաբաժանումներում ամփոփվել են կատարված աշխատանքներըԶինված ուժերում անցկացված ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությանը ներգրավված ստորաբաժանումներում մայիսի 20-ին ամփոփվել են կատարված աշխատանքները, նախանշվել ինչպես դրական արձանագրումները, այնպես էլ ի հայտ եկած որոշակի թերությունները, որոնց շտկման ուղղությամբ ձեռնարկվել են անհրաժեշտ քայլեր։ Ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժության ընթացքում ներդաշնակվել են զորատեսակների և դրանց ստորաբաժանումների գործողությունները, խաղարկվել իրական պայմաններին մոտեցված մարտավարական մի շարք դրվագներ։ Հիշեցնենք, որ ռազմավարական հրամանատարաշտաբային […] ...
22:55 20.05.2024
Իրանի նախագահի ուղղաթիռի կործանումը ահաբեկչությո՞ւն, թե՞ դժբախտ պատահար. զրույց իրանագետի հետԻրանի նախագահի ուղղաթիռի կործանման, բարձրաստիճան պաշտոնյաների զոհվելու և Իրանում ստեղծված իրավիճակի շուրջ հարցերին «Հեռանկար»-ի տաղավարում անդրադարձել է իրանագետ Գարիկ Միսակյանը: ...
19:46 20.05.2024
Արարատ Միրզոյանը հանդիպում է ունեցել Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության գլխավոր տնօրենի հետՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հանդիպում է ունեցել Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ԱԷՄԳ) գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Մարիանո Գրոսսիի հետ: Հանդիպումը կայացել է նախարարի՝ Վիեննա աշխատանքային այցի շրջանակներում։ Հանդիպման ընթացքում զրուցակիցները գոհունակությամբ արձանագրել են Հայաստանի և ԱԷՄԳ միջև ձևավորված արդյունավետ համագործակցությունն ու ակտիվ դինամիկան, որին նպաստում են նաև պարբերական բարձրաստիճան այցերն ու հանդիպումները։ Քննակվել են Հայաստան-ԱԷՄԳ […] ...
19:35 20.05.2024
Երևանի Կապույտ մզկիթի նիստերի դահլիճում տեղի կունենա հոգեհանգստի արարողությունԵրևանի Կապույտ մզկիթի նիստերի դահլիճում մայիսի 23-ին՝ հինգշաբթի օրը, ժամը 18:30-ին տեղի կունենա հոգեհանգստյան արարողություն՝ ի հիշատակ Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահ Այաթոլլա Սեյեդ Էբրահիմ Ռայիսիի և նրան ուղեկցող պատվիրակության անդամների։ Այս մասին հայտնում են Հայաստանում Իրանի դեսպանության մշակույթի կենտրոնից, նշելով, որ բոլոր ցանկացողները կարող են այցելել Կապույտ մզկիթ՝ հարգանքի տուրք մատուցելու նահատակներին։ ...
19:12 20.05.2024
Լրատվամիջոցները նշել են Իրանի նախագահին տեղափոխող ուղղաթիռի կործանման պատճառըԻրանի նախագահ Էբրահիմ Ռայիսիին տեղափոխող ուղղաթիռի կործանման պատճառը տեխնիկական անսարքությունն է եղել, հայտնում է IRNA գործակալությունը, փոխանցում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն: «Ռայիսին նահատակվել է կիրակի օրը (2024 թվականի մայիսի 19-ին) ուղղաթիռի տեխնիկական անսարքության պատճառով տեղի ունեցած ուղղաթիռի վթարի հետևանքով»,- նշվում է հրապարակման մեջ: Իրանի նախագահին տեղափոխող ուղղաթիռը կործանվել է մայիսի 19-ին՝ Իրանի Արևելյան Ադրբեջանի նահանգում։ Ուղղաթիռում […] ...