Խաղաղության կարող են հասնել միայն այն ղեկավարները, որոնց վստահում է ժողովուրդը և որը գործում է՝ առաջնորդվելով մարդկանց շահերով. ադրբեջանցի իրավապաշտպան

SHANTNEWS.am-ը բացառիկ հարցազրույց է արել ադրբեջանցի իրավապաշտպան, պատմաբան, Ադրբեջանի «Խաղաղության և ժողովրդավարության ինստիտուտի» տնօրեն Լեյլա Յունուսի հետ: Նրա հետ զրուցել ենք Հայաստանում տեղի ունեցած փոփոխությունների նկատմամբ ադրբեջանցիների արձագանքի, Արցախյան հակամարտության և Ադրբեջանի տնտեսական վիճակի մասին:

Լեյլա Յունուսի հետ հարցազրույցի առաջին մասի հետ կարող եք ծանոթանալ այս հղումով:

– Հնարավո՞ր է՝ Հայաստանում վերջին ամիսներին տեղի ունեցած իրադարձություններն ինչ-որ կերպ ազդեն Ադրբեջանում ներքաղաքական զարգացումների վրա: Դա կարո՞ղ է օրինակ ծառայել ադրբեջանցիների համար:

– Չգիտեմ՝ կազդե՞ն, թե՞ ոչ, բայց այն, որ երկար տարիների ընթացքում առաջին անգամ Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունները դրական գնահատական են ստացել Ադրբեջանում, ակնհայտ փաստ է: Ակտիվիստները, մարդիկ, սովորական քաղաքացիները՝ բոլորը գրում էին, կարծիքներ փոխանակում այն մասին, թե տեսեք, Հայաստանում կարողացել են խաղաղ եղանակով, առանց արյունահեղության փոխել իշխանությունը, և եկել է մի մարդ, որին սատարում են քաղաքացիները, երկրի բնակչությունը: Ադրբեջանում դա շատ դրական գնահատական է ստացել առաջին անգամ վերջին 30 տարիների ընթացքում:

– Ինչպե՞ս եք գնահատում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունն այն մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղը պետք է մասնակցի բանակցություններին:

– Կարծում եմ՝ Ղարաբաղը մաքուր հայկական չէ: Ղարաբաղում ապրել են նաև ադրբեջանցիներ: Նրանք ապրել են այնտեղ երկար ժամանակ: Ցավոք, արդեն 30 տարի է՝ չեն կարողանում տեսնել իրենց տները: Մենք հիմա ներգաղթյալներ ենք, այդ պատճառով էլ հասկանում եմ, թե որքան դժվար է նրանց համար: Այդ պատճառով, երբ խոսքը գնում է Ղարաբաղի մասին, պետք է խոսել Ղարաբաղի հայ-ադրբեջանական համայնքի մասին:

Պետք է խոսել այն մասին, որ ամեն գնով հարկավոր է խաղաղություն փնտրել՝ բանակցություններ, շփումներ: Բայց իմ տեսակետը նաև այն է, որ խաղաղության կարող են հասնել միայն այն ղեկավարները, որոնց վստահում է ժողովուրդը և որը գործում է՝ առաջնորդվելով մարդկանց շահերով:

– Ինչպիսի՞ն է Ադրբեջանի տնտեսական վիճակը, արդյո՞ք այն համապատասխանում է այն երկրի տնտեսական վիճակին, որն ունի նավթի և գազի հարուստ պաշարներ:

– Գիտեք, ես կարծում եմ, որ Ալիևների կլանը, որը ղեկավարում է այդ երկիրը նույնիսկ ոչ թե 1993 թվականից, այլ 1969-ից, երբ Հեյդար Ալիևը դարձավ Ադրբեջանի Կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի առաջին քարտուղարը, օգտագործում էր երկրի ռեսուրսներն իր օգտին: Իսկ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, ընդհանրապես, Ադրբեջանը դարձավ կարծես կիտրոն, որը կլանը քամում է՝ իր շահերից ելնելով: Կլանի կողքին էլ զանազան խմբավորումներ կան: Եթե մենք խոսում ենք օլիգարխների մասին, մեզ մոտ չկան պարզապես օլիգարխներ: Մեզ մոտ օլիգարխն անպայման նախարար է: Դա կարող է լինել տրանսպորտի նախարար, մաքսայինի պետ, ԱԻ նախարար և այլն:

Այդ պատճառով բնակչության կյանքի որակը պայմանավորված չէ նավթի վաճառքից ստացված եկամուտներով, որոնք մտնում են գանձապետարան: Բնակչությունը բավական աղքատ է ապրում, և սխալ կլինի խոսել այն մասին, որ քաղաքացիների բարեկեցությունը լավանում է, օրինակ՝ նավթի գնաճից:

Այդ մասին են վկայում բազմաթիվ ցույցերը, նահանգներում սոցիալական պայթյունները: Փողոց դուրս եկած ակտիվիստները պահանջում էին աշխատավարձի բարձրացում, սոցիալական արտոնություններ, բոլորն էլ ձերբակալվում էին, բանտում են գտնվում: Ներգաղթյալների թիվն էլ ավելանում է՝ հենց այս տնտեսական պատճառներից ելնելով:

Այդ պատճառով, ցավոք, այն, որ Ադրբեջանը նավթով և գազով հարուստ երկիր է, մեզ վրա ավելի շատ բացասաբար է անդրադառնում, քան դրական: Բացասական այն առումով, որ, ինչպես գրել է ֆրանսիական «Լիբերասիոն» թերթը, «Եվրամիություն-Ադրբեջան. բիզնեսը մարդու իրավունքներից կարևոր է», այսինքն՝ եվրոպական քաղաքական գործիչները ցանկանում են նավթ գնել հենց Ադրբեջանից, ոչ թե Ռուսաստանից, և դա էլ մեկն է այն պատճառներից, որ նրանք աջակցում են բռնապետին:

 

Հիշեցնենք, որ Բաքվի ծանր հանցագործությունների դատարանը Լեյլա Յունուսին դատապարտել էր 8,5 տարվա, իսկ Արիֆ Յունուսին՝ 7 տարվա ազատազրկման: Նրանք մեղադրվում էին Հայաստանի օգտին լրտեսություն անելու, ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն ծավալելու ու ֆինանսական խարդախությունների մեջ: Ամուսիններին ու քաղաքացիական հասարակության մյուս կալանավորված անդամներին ազատելու կոչով հանդես էին եկել միջազգային տարբեր կազմակերպություններ ու գործիչներ:

Լեյլա և Արիֆ Յունուսների միակ դուստրը՝ Դինարան, Հոլանդիայում ապաստան էր ստացել 2009 թվականին: Ներկայումս ընտանիքը բնակվում է Ամստերդամում:

Լեյլա ու Արիֆ Յունուսներն ավելի վաղ դիմում էին ներկայացրել դատարան՝ բուժման նպատակով Ադրբեջանից ժամանակավոր հեռանալու թույլտվության ստացման համար: Հայտարարության մեջ նշվել է, որ համաձայն բժշկական փորձաքննության, իրավապաշտպան Լեյլա Յունուսը տառապում է քրոնիկ հեպատիտով, զարկերակային հիպերտենզիայով ու շաքարախտով, ունի մեծ քար լեղապարկում ու սուր ցավեր ստամոքսում: Արիֆ Յունուսը տառապում է 3-րդ աստիճանի զարկերակային հիպերտենզիայով, երկու անգամ կաթված է ստացել: