Չկարողացա իմ գրքերում նկարագրել Հայոց ցեղասպանության բոլոր դաժանությունները. թուրք գրող

Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնում օրերս տեղի ունեցավ Հայոց ցեղասպանության թեմայով բազմաթիվ գրքերի հեղինակ, թուրք Քեմալ Յալչընի «Վերջին ցանկությունս. պոլսահայ Բրենդա Ժամկոչյան-Բաշարի հիշատակին» գրքի շնորհանդեսը:

Քեմալ Յալչընը 35 գիրք է գրել՝ նկարագրելով ոչ միայն Հայոց ցեղասպանության դաժանությունները, այլև դրանից հետո Արևմտյան Հայաստանում ապրող հայերի վիճակը: Shantnews.am–ի հետ թուրք մտավորականը խոսել է թուրքական հանրության մեջ արմատացած կարծրատիպերի, հայերի նկատմամբ ներարկվող ատելության մասին:

«Ես դպրոցում, համալսարանում, ընդհանրապես, Թուրքիայում ապրած տարիներին ոչինչ չգիտեի հայերի մասին: Միակ բանը, որ մեզ սովորեցնում էին, այն էր, որ հայերը դավաճան են և մեզ թիկունքից հարվածել են: Երբ ստիպված եղա որպես քաղաքական փախստական տեղափոխվել Գերմանիա, միայն այդ ժամանակ իմ մաշկի վրա զգացի, թե ինչ է նշանակում, երբ մարդ չի կարողանում կիրառել իր մայրենի լեզուն, հասկացա նաև այն բոլոր խնդիրները, որոնց առնչվում են ազգային փոքրամասնությունը Թուրքիայում և սկսեցի հետաքրքրություն ցուցաբերել Հայկական հարցի նկատմամբ, ուսումնասիրություններ կատարել: 1990-ից ես ուսումնասիրում եմ Հայոց ցեղասպանության փաստերը»,- ասաց Քեմալ Յալչընը:

Առաջին հայը, ում հետ ծանոթացել է նա, Մելինե Դարբինյան անունով մի կին է եղել, որը Գերմանիայում Յալչընի թուրքերենի ուսուցչուհին էր: Հենց նա է եղել պատճառը, որ թուրք գիտնականն ու գրողը շատ բան իմանա Հայկական հարցի, Հայոց ցեղասպանության մասին:

«Այնուհետև ծանոթացա Գերմանիայի թեմի նախկին առաջնորդ Գարեգին Բեկչյանի հետ, որը ինձ շատ հարցերում օգնեց: 1998-ից սկսեցի շրջել Թուրքիայի արևելյան այն շրջաններում, որտեղ եղել է Հայոց ցեղասպանությունը: Ծանոթացա և զրուցեցի այն հայ կանանց հետ, որոնք ստիպված են եղել կրոնափոխվել կամ ամուսնանալ քրդերի և թուրքերի հետ: Ես տեսել եմ ցեղասպանության կենդանի վկաներին, նրանցից շատ տեղեկություններ ստացա: Շատ բան չկարողացա փոխանցել իմ ընթերցողին, քանի որ պատմությունները սարսափելի էին: Նաև կային մարդիկ, որոնք ասում էին՝ մենք քեզ պատմում ենք, բայց ոչինչ չպետք է հրապարակես, կային մարդիկ, որոնք հատվածաբար էին ներկայացնում, կային նաև մարդիկ, որոնք պատրաստ էին ամբողջ իրականությունը, իրենց հետ կատարված դաժանությունները ներկայացնել:

Հատկապես չեմ ներկայացրել հայ կանանց և երեխաների հետ տեղի ունեցած իրողությունները: Չկարողացա նկարագրել դրանք: 35 գիրք եմ գրել ցեղասպանության թեմայով, ընդհանուր առմամբ՝ 5000 էջ, սակայն այդ 5000 էջը հայերի ապրած դժբախտությունների մի քանի կաթիլն է ընդամենը ներկայացնում:

Ես հաճախ չեմ ուզում փողոց դուրս գալ որպես թուրք, որի նախնիները ցեղասպանություն են արել: Ես ուզում եմ փողոց դուրս գալ որպես մարդ, որը կարողանում է առերեսվել իր անցյալի հետ: Արարատը ոչ թե մեզ բաժանող, այլ միացնող լեռ է, և պետք է նկատի ունենանք, որ Արարատի մյուս կողմում ևս շատ մարդիկ, որոնք մտածում են Հայաստանի մասին, ուզում են, որ Հայաստանը երջանիկ լինի»:

Քեմալ Յալչընը տարբեր ժամանակներում քաղաքական հետապնդումներ է ենթարկվել թուրքական իշխանության կողմից: Այժմ նա բնակվում է Գերմանիայում և ակտիվորեն մասնակցում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման աշխատանքներին: