Արդյո՞ք չկա հակասություն Գևորգ Կոստանյանի գրած ուղեցույցի և պաշտոնավարման շրջանի միջև

ՀՀ քննչական կոմիտեում այսօր ներկայացվել է այն ուղեցույցը, որը վերաբերում  է քրեական գործերով խափանման միջոց կիրառելու հիմքերին, խափանման միջոց կիրառելու կարգին, կալանավորման, կալանքի տակ պահելու ժամկետին:

Ուղեցույցում ընդգրկվել են Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի՝ ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունքի համատեքստում խափանման միջոց կալանավորման վերաբերյալ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի արտահայտած դիրքորոշումների, Հայաստանի Հանրապետության վերաբերյալ կայացված վճիռների սեղմագրերը, ինչպես նաև ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի` 2007-2017 թվականների ընթացքում կայացրած բոլոր, ըստ էության, որոշումների սեղմագրերը, որոնք վերաբերում են Հայաստանի Հանրապետության Քրեական դատավարության օրենսգրքի 135-138-րդ հոդվածներով ամրագրված խափանման միջոց կիրառելու հիմքերին, խափանման միջոց կիրառելու կարգին, կալանավորմանը և կալանքի տակ պահելու ժամկետին:

Շնորհանդեսից հետո լրագրողները հարցեր են ուղղել ՀՀ նախկին գլխավոր  դատախազ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Գևորգ Կոստանյանին, որը ուղեցույցի համահեղինակներից է:

Լրագրողները հիշեցրել են Կոստանյանին, որ կալանքը համատարած կիրառվել է նաև նրա՝ հանրապետության գլխավոր դատախազ եղած ժամանակ: Հիմա ուղեցույցում կարևորվում է ծայրահեղ դեպքում կիրառելու հանգամանքը. մի՞թե չկա հակասություն: Կոստանյանն արձագանքել է.

«Ո´չ, որովհետև խնդիրն այն է, որ Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքը, կալանքի կիրառման հարցերով, անընդհատ փոփոխվում, զարգանում է: Եթե հիմա իրավակիրառ պրակտիկայում կիրառվեն, ընդունենք 2006 կամ 2007 թվականի Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքի դրույթները, դա կարող է ամբողջությամբ արտացոլված չլիներ 2016 թվականի նկատմամբ: Ինչո՞ւ, որովհետև նախադեպը փոփոխվում է: Օրինակ` 2016 թվականին Եվրոպական դատարանը մի որոշում կայացրեց Մոլդովայի վերաբերյալ գործով, որով հստակ սահմանեց մի քանի չափանիշ, որոնք կիրառելի չէին 2008 կամ 2010 կամ  2014 թվականին, բայց 2016 թվականից, եթե դա դու չկիրառես, ունենալու ես համատարած խախտման փաստեր»:

Ըստ Գևորգ Կոստանյանի՝ եթե, օրինակ, նախկինում հիմնավոր կասկածը բավարար էր անձին կալանավորելու համար, 2016 թվականին, նախադեպի փոփոխության արդյունքում, միայն հիմնավոր կասկածով անձին կալանավորելը կդիտվի ի սկզբանե ապօրինի: Իրավապահ մարմինները պետք է կարողանան որ միայն վկայակոչել, այլև փաստարկված հիմնավորել, որ անձը կարող է թաքնվել քննությունից, կարող է անօրինական ազդեցություն գործադրել դատավարության մասնակիցների նկատմամբ կամ այլ հանցանք կատարել:

«Հիմա Եվրոպական դատարանն իր նախադեպերով սահմանում է, որ յուրաքանչյուր նշված դեպքում, եթե անձին կալանավորում ես, միայն այդ հիմքերի թվարկումը ոչ միայն բավարար չէ, այլև դու դրանցից յուրաքանչյուրը պետք է հստակ հիմնավորես փաստական տվյալներով` ոչ թե միայն վկայակոչել, որ անձը կարող է թաքնվել կամ խոչընդոտել, կամ այլ հանցանքներ կատարել»,- հավելել է Կոստանյանն ու նաև նշել, որ հակասություն փնտրելն անշնորհակալ գործ է:

Նրա խոսքերով` իրավունքը զարգանում և փոփոխվում է: Պետք է զարգացող իրավական կարգավորումները բերել այնպիսի հարթության վրա, որ քննիչները կարողանան հիմնավոր կերպով դիրքորոշում ներկայացնել: