Արյուն և հերքում, ձերբակալված դեսպան, Թրամփի պարսկերենը և լեզուն չանարգելու կոչը․ ի՞նչ է Իրանում կատարվում

Ինչո՞ւ են սկսվել հակակառավարական ցույցերը

Իրանում զանգվածային ցույցերն սկսվել են այն բանից հետո, երբ երկրի իշխանություններն ընդունեցին, որ սխալմամբ խոցել են ուկրաինական ուղևորատար ինքնաթիռը՝ 176 զոհի պատճառ դառնալով: Ցուցարարները երկու օր շարունակ հավաքվել են Թեհրանի Ազատության հրապարակում՝ հակակառավարական կոչեր հնչեցնելով և պահանջելով երկրի Գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեիի հրաժարականը: Ցույցեր են կազմակերպվել ոչ միայն մայրաքաղաք Թեհրանում, այլև Շիրազում, Սպահանում, Համեդանում և այլ քաղաքներում:

Tear gas fired at protesters in Tehran's Freedom Square#IranProtests2020 pic.twitter.com/R5iotFKHPX

— Alireza Azami (@Alireza__Azami) January 12, 2020

Ցույցերն ուղեկցվել են բախումներով

Ակցիայի մասնակիցներն անարգել և ոտնատակ են արել ամերիկյան հրթիռակոծությունից զոհված գեներալ Ղասեմ Սոլեյմանիի լուսանկարը, որին ընդամենն օրեր առաջ հարյուր հազարավոր իրանցիներ հարգանքի տուրք էին մատուցում:

ویدیوی پایین آوردن پوستر تروریست #قاسم_سليماني توسط این شیر مرد جوان را هم به عنوان بهترین ویدیوی ۲۲ دی ماه ۹۸ میگذارم
ریتوییت کنید تا زینب و ارزشی ها خوب ببینند#IranProtests2020 pic.twitter.com/EwZ8nc35F8

— cheshm_abi (@chawshin_83) January 12, 2020

Իրավապահների և բողոքի ակցիայի մասնակիցների միջև բախումներ են տեղի ունեցել: Ցուցարարներին ցրելու համար իրավապահներն արցունքաբեր գազ են կիրառել: Ակցիայի մասնակիցների և անվտանգության ուժերի միջև բախումներ են տեղի ունեցել, կատարվել են ձերբակալություններ:

Սոցիալական ցանցերում տարածված տեսանյութերում նաև երևում են նաև արյան հետքեր. արևմտյան որոշ լրատվամիջոցներ հաղորդել են, թե իրավապահները ցուցարարների վրա կրակ են բացել: Սակայն այս տեղեկությունները հերքել է ինչպես Թեհրանի ոստիկանապետը, այնպես էլ իրանական լրատվամիջոցները:

#فوری
خیابان آزادی تهران تقاطع استاد معین
تیراندازی نیروهای امنیتی لباس شخصی به یک خانم باعث مجروح شدن وی شد#IranProtests2020 pic.twitter.com/7lwxLZQYGH

— cheshm_abi (@chawshin_83) January 12, 2020

Իրանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպանի ձերբակալությունը

Հակակառավարական ցույցերի առաջին օրը՝ հունվարի 11-ին, ձերբակալվել էր Իրանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Ռոբ Մաքեյրը: Իրանի իշխանությունները հայտարարել են, որ դեսպանին ձերբակալել են անօրինական հավաքի մասնակցելու պատճառով: Ըստ երկրի արտգործնախարարության՝ երբ ոստիկանությունը տեղեկացրել է, որ ձերբակալված օտարերկրացին Մեծ Բրիտանիայի դեսպանն է, նրան անմիջապես բաց են թողել:

Մինչդեռ դեսպանը հերքել է որևէ ակցիայի իր մասնակցությունը: Չնայած դեսպանին մեկ ժամվա ընթացքում ազատ են արձակել, սակայն տեղի ունեցածը մեծ աղմուկ է բարձրացրել և քննադատության արժանացել:

Այս միջադեպից հետո մի խումբ իշխանամետ ցուցարարներ հավաքվել են Թեհրանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատան առջև՝ պահանջելով փակել այն: Ցուցարարներն այրել են Բրիտանիայի և Իսրայելի դրոշները: Շատերի ձեռքերում եղել են սպանված գեներալ Ղասեմ Սոլեյմանիի լուսանկարները:

Իրանի ցույցերին արձագանքը

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը թվիթերյան մի քանի գրառումներով իր աջակցությունն է հայտնել Իրանի ցուցարարներին: ԱՄՆ նախագահի որոշ գրառումներ եղել են նաև պարսկերեն լեզվով:

«Իրանի ղեկավարներին. մի՛ սպանեք ձեր ցուցարարներին: Հազարավոր մարդիկ արդեն սպանվել կամ բանտարկվել են ձեր կողմից: Աշխարհը հետևում է: Ամենակարևորը՝ ԱՄՆ-ն հետևում է: Կրկին միացրե՛ք ինտերնետը և թո՛ւյլ տվեք, որ լրագրողներն ազատ աշխատեն: Վե՛րջ տվեք ձեր հրաշալի իրանցի ժողովրդին սպանելուն»,- գրել է Թրամփը:

خطاب به رهبران ايران: معترضان خود را نكشيد. هزاران تن تاكنون به دست شما كشته يا زنداني شده اند، و جهان نظاره گر است. مهمتر از ان، ايالات متحده نظاره گر است. اينترنت را دوباره وصل كنيد و به خبرنگاران اجازه دهيد ازادانه حركت كنند! كشتار مردم بزرگ ايران را متوقف كنيد! https://t.co/rzpx3Nfn03

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 12, 2020

Թրամփի այս գրառմանն անդրադարձել է Իրանի արտգործնախարարության խոսնակ Աբբաս Մուսավին:

«Այն ձեռքերն ու լեզուները, որոնք արատավորվել են՝ Իրանի ժողովրդին սպառնալով, ահաբեկելով և նրանց դեմ պատժամիջոցներ սահմանելով, իրավունք չունեն անարգել հնագույն պարսկերեն լեզուն: Ի դեպ, Դուք իսկապե՞ս «կանգնած եք» այն միլիոնավոր իրանցիների կողքին, ում հերոսին սպանեցիք, թե՞ «կանգնած եք նրանց դեմ»,- գրել է Մուսավին:

Hands and tongues smeared with threatening, sanctioning and terrorizing the #Iranian nation, are not entitled to dishonor the ancient #Persian_language.
By the way, are you actually "standing by" millions of Iranians whose hero you just assassinated or "standing against" them?! https://t.co/sfmT0qLXJq pic.twitter.com/6IwJL1uYUh

— Seyed Abbas Mousavi (@SAMOUSAVI9) January 12, 2020

Ավիավթարի հետաքննությունը

Իսկ զանգվածային ցույցերի առիթ դարձած ավիավթարին անդրադարձել է Կանադայի վարչապետ Ջասթին Տրյուդոն՝ խոստանալով արդարադատության հասնել:

«Մենք կշարունակենք աշխատել մեր գործընկերների հետ, որպեսզի լիարժեք, թափանցիկ հետաքննություն իրականացվի: Ես ուզում եմ հավաստիացնել բոլոր ընտանիքներին և բոլոր կանադացիներին, որ մենք չենք հանգստանա, մինչև պատասխաններ չստանանք: Մենք չենք հանգստանա, մինչև արդարադատություն չլինի, և մեղավորները պատասխանատվության չենթարկվեն», հայտարարել է Տրյուդոն:

Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկիի հետ հեռախոսազրույցի ժամանակ Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին հավաստիացրել էր, որ ավիավթարի մեղավորներից ոչ ոք անպատիժ չի մնա:

Ուկրաինայի արտգործնախարար Վադիմ Պրիստայկոն էլ հայտնել է, որ ավիավթարից տուժած երկրներից 5-ի արտգործնախարարները առաջիկա օրերին Լոնդոնում հանդիպում կունենան և կքննարկեն ավիավթարի մեղավորներին արդարադատության ենթարկելու և տուժած ընտանիքներին փոխհատուցում տրամադրելու հարցերը:

Հիշեցնենք, որ Թեհրան-Կիև չվերթն իրականացնող ուկրաինական ինքնաթիռն ավիավթարի էր ենթարկվել հունվարի 8-ին՝ վերելքից րոպեներ անց՝ 176 մարդու կյանք խլելով: Զոհերի շարքում եղել են Իրանի, Կանադայի, Ուկրաինայի, Շվեդիայի, Աֆղանստանի, Գերմանիայի և Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացիներ:

Իրանն ավելի ուշ ընդունել էր, որ ինքնաթիռը սխալմամբ խոցվել էր հակաօդային պաշտպանության համակարգերի կողմից:

Կարդացե´ք նաև «Ի՞նչ է այս պահին հայտնի ԱՄՆ բազաներին Իրանի հարվածների մասին» հոդվածը: