Անին` չօգտագործվող զբոսաշրջային պոտենցիալ Շիրակի մարզի համար

Ախուրյան գետի ձախ ափը, որտեղից տեսանելի են Անի պատմական մայրաքաղաքի ավերակները, զբոսաշրջային պոտենցիալ է, որը Շիրակի մարզում չի օգտագործվում: Զբոսաշրջիկների մեծ խմբեր այս տարածք չեն կարող այցելել, քանի որ այն սահմանային գոտում է և հատուկ անցագրային ռեժիմ է գործում:

Անին Շիրակի մարզից ամենալավը երևում է Խարկով գյուղից: Խարկով մուտքի անցագրային ռեժիմը թեթևացնելու հարցն ամիսներ առաջ քննարկվեց: Դեռ գործնական քայլեր չկան, բայց սահմանային գոտում զբոսաշրջային երթուղի ունենալու առաջարկներ կան, համաձայն որոնց` երթուղին անցելու է հայ-թուրքական սահմանին գտնվող մեկ այլ լքված գյուղի տարածքով, որի մասին շատ քիչ տեղեկություններ են հայտնի:

Աբդուլռահման կոչվող գյուղի մասին շատ բան հայտնի չէ: Գյուղի բնակիչներից ոչ մեկը վերաբնակեցումից հետո Շիրակի մարզում չի մնացել: Տներ, անասնագոմեր, վարչական շինություններ, ամեն ինչ թողել են հայ-թուրքական սահմանին ու տեղափոխել այլ մարզ: Լքված գյուղի մասին ստույգ ու ականատեսի տեղեկություններ միայն Խարկովի միակ բնակիչն ունի՝ Վահանդուխտ տատը: Տարիներ առաջ Խարկովն ու Աբդուլռահման հարևան գյուղեր են եղել: Սահմանային ռեժիմի խստացումներից հետո խարկովցիները Բագրավան են տեղափոխվել, աբդուլռահմանցիները՝ Արմավիրի մարզ:

Երկու գյուղերն էլ ժամանակին բերքառատ են համարվել ու հատկապես մեղվապահության համար են նպաստավոր պայմաններ ունեցել: Ախուրյան գետի քարափներին եզակի բույսեր կան, իսկ մեղուները բերք են տալիս միչև հոկտեմբեր ամիսը: Վահանդուխտ տատը պատմում է՝ սահմանային ռեժիմը գյուղերը ինքնամարման տարավ․ բերքատու հողերն ու  տները լքեցին, բնակչությունը պակասեց:

«Անմիջապես Անիի դիմաց էր Աբդուլռահման գյուղը: Այդ գյուղից լրիվ են գնացել ժողովուրդը: Տեղափոխվել են Հոկտեմբերյանի 5-րդ սովխոզ: Լավ, հարուստ գյուղ էր, բավական շատ բնակչությամբ: Մեր գյուղից էլ ՝ Խարկովից ժողովուրդը մեկից չի գնացել, որ ասեմ էս ինչ թվին գնացին, մնացինք մենակ մենք: Հատզհետե գնացին, որին որտեղ ձեռք էր տալիս բնօրրան գտավ: Շատերն էլ երեխաների համար գնացին: Դպրոցում քիչ երեխա կար, ուսուցիչներին չէին վարձատրում: Վերջում մնացին 4 երեխա, ու դպրոցը փակվեց»,- Shantnews-ի հետ զրույցում ասել է Խարկով գյուղի միակ բնակիչ Վահանդուխտ Մելքոնյանը:

Խարկովի նախկին դպրոցի շենքում է գյուղի միակ բնակիչն ապրում: Շիրակի մարզից Անին տեսնելու եկած ամեն մի զբոսաշրջիկ առաջինը Վահանդուխտ տատին է այցելում: Խարկովի 84-ամյա սահմանապահը,  որ խոստացել է գյուղը երբեք չլքել: Անիին ու Վահանդուխտ տատին տեսնելու համար տուրիստական փոքր խմբերի մուտք, համապատասխան անցագրերով, թույլատրելի է: Զբոսաշրջիկների համար կետ կա սահմանային գոտում, որտեղից թույլատրվում է տեսնել Անին: Ոչ թե մեկ կետից պատմական մայրաքաղաքը տեսնել, այլ սահմանային գոտում զբոսաշրջային երթուղի ունենալ: Սա առաջարկություն է, որն արել է «Շիրակ կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահը:

Անիի մայր տաճարը, Գագիկաշենը, Տիգրան Հոնենց եկեղեցին… Անիի հազար ու մի եկեղեցիները Շիրակի մարզից տեսանելի են իրենց ողջ հմայքով: Այս ամենը զբոսաշրջային պոտենցիալ է, որը չի օգտագործվում: «Շիրակ կենտրոնը» մի շարք առաջարկություններ է ներկայացրել, թե որտեղից պետք է սկսել զբոսաշրջային երթուղին:

«15 կմ արգելափակված է և հասանելի չէ: Առավել ևս, եթե տուրիստներ են մտնում, իրենք միայն մի կետից կարող են տեսնել: Այն, ինչ մենք այսօր տեսանք, չեն կարող տեսնել: Դրա համար ոչ միայն տուրիստական կետ պիտի լինի, այլ տուրիստական երթուղի պետք է լինի: Աբդուլռահման գյուղից մինչև Հայկաձոր, մինչև Հովվի եկեղեցի մոտ 25-30 կմ տուրիստական գիծ կարող է լինել: Մանրամասն առաջարկել եմ, եթե չենք կարող միանգամից մեծ ծախսեր անել, գոնե առաջին փուլով պետք է որոշակի ժամեր նշանակվեն, անցակետ բացվի, որ հեշտացվի անցագրային ռեժիմը: Իսկ հարակից գյուղերի բնակիչները, որոնք գյուղատնտեսական աշխատանքներ կատարելու համար անցագրեր ունեն, թույլատրվի իրենց ուղեկցող լինել»,- SHANTNEWS-ի հետ զրույցում  ասել է «Շիրակ կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ Վահան Թումասյանը:

Առաջարկները հավակնոտ են, բայց ոչ անիրականանալի: Առավել ևս, որ քննարկումներ եղան Խարկով գյուղը սահմանային գոտուց դուրս բերելու մասին: Թեև նախատեսված փոփոխությունները դեռ չեն գործում: Իսկ Թուրքիայում հաջորդ տարին հայտարարված է Անիի տարի, ու հարևան երկիրը ամբոջ աշխարհի զբոսաշրջիկներին հրավիրում է հայկական ճարտարապետության գլուխգործոցները տեսնելու: