Հակակոռուպցիոն դատարաններ, էլեկտրոնային արդարադատություն․ ինչ բարեփոխումներ են նախատեսվում

Հայաստանում առաջին անգամ ընդունվել է վարչապետի 2021 թ. որոշմամբ հաստատված՝ նոր մեթոդական հրահանգին համապատասխան մշակված և հստակ չափելի գործողությունների ծրագիր ունեցող ռազմավարություն: Դատական և իրավական բարեփոխումների 2022-2026 թթ. ռազմավարությունը նախանշում է արդարադատության ոլորտի մարմինների գործունեության և դատաիրավական ոլորտում իրականացվելիք բարեփոխումների ուղղությունները առաջիկա 5 տարիների համար:

Արդարադատության նախարարության կողմից վերջին վեց ամիսների ընթացքում մշակված ռազմավարության նախագիծը քննարկվել է միջազգային և ոլորտային հասարակական կազմակերպությունների, շահագրգիռ պետական և այլ մարմինների հետ, կազմակերպվել են բազմաթիվ հանրային քննարկումներ՝ ուղղված տարբեր ռազմավարական նպատակների ուղղություններին և դրանցից բխող միջոցառումներին:
Ռազմավարությամբ անդրադարձ է կատարվել ոչ միայն նախորդ դատաիրավական ռազմավարությամբ նախատեսված և չկատարված կամ մասնակի կատարված գործողություններին, այլև նախատեսվել են բովանդակային նոր ռազմավարական ուղղություններ ու գործողություններ:
Արդյունքում նախատեսվել է թվով 12 ռազմավարական նպատակ և 38 ռազմավարական ուղղություն: Առանձնացվել են ռազմավարական հետևյալ նպատակները.

1. «Էլեկտրոնային արդարադատություն» միասնական կառավարման համակարգի ստեղծում և տվյալների էլեկտրոնային բազաների մատչելիության ապահովում ու արդիականացում
2. Անցումային արդարադատության գործիքների կիրառում՝ փաստահավաք գործունեության միջոցով մարդու իրավունքների համակարգային խախտումների բացահայտմամբ
3. Ժողովրդավարական ինստիտուտների զարգացում
4. Դատական համակարգի բարեփոխումների շարունակականության ապահովում
5. Քրեաիրավական ոլորտի բարեփոխումներ
6. Քաղաքացիական և քաղաքացիական դատավարության օրենսդրության բարեփոխումներ
7. Վարչական և վարչական դատավարության օրենսդրության բարեփոխումներ
8. Սնանկության ոլորտի բարեփոխումներ
9. Վեճերի լուծման այլընտրանքային եղանակների զարգացում
10. Իրավաբանական օգնության ոլորտի բարեփոխումներ
11. Հարկադիր կատարման համակարգի բարեփոխումներ
12. Ռազմավարական այլ ուղղություններ:

Ռազմավարության նպատակն ուղղված է արդարադատության ոլորտին առնչակից մարմինների ինստիտուցիոնալ և գործնական խնդիրների լուծմանը, դատարանների բեռնաթափմանը՝ իրավական նոր գործիքների կիրառման և նոր կառույցների գործարկման շնորհիվ: Այս համատեքստում կարևորվել են էլեկտրոնային դատարանների միասնական հարթակի ներդրումը, նոր արբիտրաժային կենտրոնի գործարկումը, զուգահեռաբար նաև՝ փոքր հայցապահանջներով գործերի արտադատական կարգով լուծման իրավական նոր կառուցակարգերի ներդրումը, որոնք հատկապես կնպաստեն դատարանների ծանրաբեռնվածության թոթափմանը` հանդիսանալով արդարադատության ոլորտի առաջիկա 5 տարիների բարեփոխումների իրականացման արդյունավետ հարթակ և հիմք:

Որպես հաջորդ քայլ, կառավարությունը՝ հանրային ներգրավվածության և երկխոսության պայմաններում ձեռնամուխ է լինելու արդարադատության ոլորտի և դատական իշխանության բարեփոխումների համար հիմնաքարային նշանակություն ունեցող Դատական և իրավական բարեփոխումների 2022-2026 թթ. ռազմավարության գործողությունների ծրագրի պատշաճ իրականացմանը՝ հիմնվելով թափանցիկության և հաշվետվողականության սկզբունքների վրա, որպես վերջնանպատակ ունենալով բարեփոխված արդարադատության համակարգի տեսլական: