Արցախյան օրակարգ, միջազգային իրավական գործընթացներ․ զրույց Եղիշե Կիրակոսյանի հետ

Արցախը շարունակում է մնալ հայկական օրակարգի առաջնային թեմաներից մեկը: Միաժամանակ տարբեր գործընթացներ են տեղի ունենում հայ-ադրբեջանական տիրույթում: Այս և միջազգային ընդգրկում ունեցող տարբեր հարցերի շուրջ հեռուստամեկնաբան Քրիստինե Ալագուլյանը զրուցել է  միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանի հետ:

Երեկ խորհրդանշական օր էր Արցախի համար՝ անկախության հռչակման օրը: Հարցին՝ եթե գնահատենք այն ճանապարհը, որ անցել է Արցախն իրավական առումով, ապա ի՞նչ առանձնահատկություններ կառանձնացնեք, այդ ամենն ի՞նչ հնարավորությունների տեղիք է տալիս, Կիրակոսյանը պատասխանեց։

«Արցախի կողմից անցած իրավական ճանապարհը կամ գործընթացները, որոնք նաև հանգեցրել են անկախության հռչակմանը,  ի վերջո, կարծում եմ՝ դա շատ կարևորագույն կարելի է ասել հանգրվան է նաև Արցախի պատմության, նաև հայոց պատմության ժամանակագրության մեջ և դրա մասին, կարծում եմ, պետք է հիշել, որովհետև պայքարը, որը սկիզբ առավ արդեն Խորհրդային Միության փլուզմանը մոտ ժամանակահատվածում, երբ դեռ չէին հռչակվել ո՛չ Հայաստանի անկախությունը, ո՛չ Ադրբեջանի անկախությունը, շեշտում եմ, որովհետև դա նաև կարևորագույն հանգամանքներից մեկն է։ Արցախահայության պայքարը, կարծում եմ՝ շատ լեգիտիմ հիմքերի վրա դրվեց, հենց այդ ժամանակներից սկսած, և ոչ միայն ներքին Խորհրդային Միության օրենսդրության համապատասխան քայլեր ձեռնարկելու, ի սկզբանե եթե կհիշեք, շարժումը սկիզբ էր առել «Միացում» լոզունգով կամ գաղափարով ՝ Հայաստանի հետ միանալու, և այդ փորձը ձախողվեց, Ադրբեջանի կողմից մերժվեց այդ հնարավորությունը, և ի վերջո հանգեցրեց հանրաքվեի անցկացման։ Այստեղ չպետք է մոռանանք, երբ խոսում ենք ինքնորոշման իրավունքի մասին, այն կարգավորվում է միջազգային իրավական նորմերով, և դրանք ունեն հստակ չափանիշներ, հատկապես եթե խոսում ենք այսօրվա, ժամանակակից իրավունքի մասին, որոնց պահպանմամբ հնարավոր է իրականացնել ինքնորոշման իրավունքը տարբեր եղանակներով կամ տարբեր դրսևորումներով, այդ թվում՝ որևէ պետությունից անջատվելու, այլ պետության միանալու կամ անկախություն հռչակելու, անկախ պետականություն կազմավորելու ճանապարհներով։ Եվ եթե մենք նայենք պատմականորեն, զուտ իրավական տեսանկյունից, միջազգային իրավունքում նմանատիպ ինքնորոշման իրավունքի հիմքերը դրվել էին դեռ ՄԱԿ-ի կանոնադրության հիման վրա, մինչև ՄԱԿ-ի ստեղծումը, բնականաբար, մենք ունեցել ենք մի շարք այլ կարևորագույն փաստաթաղթեր, որոնցով սկիզբ է դրվել, այսպես ասած, ինքնորոշման կամ ժողովուրդների իրավահավասարության ինքնորոշման իրավունքին, 20-րդ դարից սկսած՝ զարգացումները դրան էին տանում, և ՄԱԿ-ի հիմնարար փաստաթղթերի ընդունմամբ դա ավելի հստակ ամրագրվեց, որպես ՄԱԿ-ի նպատակ՝ ինքնորոշումը»,- ասաց Եղիշե Կիրակոսյանը։

Երկու օր առաջ տեղի ունեցավ ՀՀ, ԵՄ և Ադրբեջանի առաջնորդների հանդիպումը և դրանում մի քանի կարևոր առանձնահատկություն կար խաղաղության պայմանագրի, սահմանազատման և սահմանագծման թեմաների վերաբերյալ։ Այժմ տեսանելի էր, որ այս հարցում Հայաստանի ու Ադրբեջանի պատկերացումները տարբեր են։ Կիրակոսյանը ներկայացրեց, թե որոնք են հայկական կողմի առաջնահերթությունները։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։