Գյումրիում 40-50 տարվա վաղեմության ոսկրերի հսկա կույտեր են հայտնաբերվել – ShantNews – Շանթ Հեռուստաընկերություն – Լուրեր – Shant TV Online
TIME
Ամսաթիվ
16 06 2025
  • $
    383.23
  • RUBLE
    4.82
  • 440.91
WEATHER
+14.09 oC

Գյումրիում 40-50 տարվա վաղեմության ոսկրերի հսկա կույտեր են հայտնաբերվել

10:04 04.07.2019

Նախկին ու լքված գործարանների տարածքները, պարզվում է, միայն իրենց մասնաշենքերի ու գույքի պահպանության խնդիրներով չեն գլխացավանք բնակավայրերի համար: Այն, ինչ հայտաբերեցինք Գյումրիի մսի կոմբինատի կիսաքանդ ու չվերահսկվող տարածքում, անհավատալի էր թաղամասի բնակիչների ու բնապահպանների համար:
Արդեն 30 տարի է՝ մսի կոմբինատը չի աշխատում, բայց գործարանի տարածքում մնում են սպանդի ենթարկված կենդանիների մեծ քանակության ոսկրեր։ Հսկայական կույտերով ոսկրերը որքանո՞վ են վտանգավոր շրջակա միջավայրի համար, առավել ևս, որ հարևանությամբ տներ են կան: Մասնագիտական բացատրություններից պարզ  է դառնում, որ կենդանական ոսկրերը տասնամյակներով  պահպանում են վնասակարությունը:
Կենդանիների ոսկրերը կարծրացած վիճակում բնության մեջ կարող են պահպանվել  հարյուրամյակներով ու հազարամյակներով: Գյումրու ամենահին՝ Մսի կոմբինատ թաղամասում հայտնաբերված և երկրագիտական թանգարանում պահվող մամոնտի ոսկրերը վկայում են այդ մասին։
Այդ գտածոն պատմագիտության ու հնագիտության մեջ արժեքավոր է, ինչը որպես ուսումնասիրության նյութ անհամեմատելի է այն ամենի հետ, ինչը հայտաբերվեց նույն մսի կոմբինատի տարածքում: 30 տարի անց արտադրական թափոնների՝ խոշոր ու մանր եղջերավորների  ոսկրերի հսկայական կույտերը տարածվում են մի քանի մետրերով:
«Սա, կարելի է ասել, բացօթյա անասնագերեզմանոց է, որն անթույլատրելի է, այսինքն՝ աշխարհի ոչ մի երկրում, ոչ մի նորմատիվներով չի կարելի կենդանիների ոսկորները, մնացորդները բացօթյա թողնել, որովհետև դա մի քանի տեսակետից վտանգավոր է», – ասում է բնապահպան Գևորգ Պետրոսյանը։
«Նշանակում է՝ մեր քաղաքում էկոլոգիական աղետ է այնքանով, որ բաց երկնքի տակ օրգանական նյութերի քայքայում, փտում է տեղի ունենում արդեն 30-40 տարի», – պարզաբանում է կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Անահիտ Գրիգորյանը։

Այն, ինչ տեսան նախկին կոմբիտանի տարածքում, զարմացրեց մասնագետներին: Երբևէ չէին էլ մտածել կամ պատկերացնել, որ կարող է 30 տարի չաշխատող գործարանի կիսաքանդ մասնաշենքերի հարևանությամբ դեռ կենդանիների ոսկրեր լցված լինեն: Սա, ըստ նրանց, լուրջ վտանգ է շրջակայքի համար: Մասնագիտորեն գնահատելով՝ նշում են՝ տասնամյակներ անց էլ  կենդանիների մնացորդները շարունակում են իրենց մեջ պարունակել վտանգավոր նյութեր, որոնք արտանետվում են մթնոլորտ:

Իսկ կոմբինատի տարածքը բաց է բառի բուն իմաստով: Մարդկանց, այդ թվում երեխաների մուտքն ու ելքն ազատ է, որևէ արգելող կամ զգուշացնող ցուցանակ չկա, մասնաշենքերին պահակություն անող՝ ևս:

«Այստեղ կարող են մուտացիայի ենթարկված ինչ-որ բաներ լինել, կարող են փոխանցել որոշակի հիվանդություններ, որովհետև տարածքը բաց է, էստեղ հաստատ առնետներ էլ կան, շներն էլ են մտնում ու կարող են վիրուսներ տարածել», – մեկնաբանել է կենդանաբան Անգին Գրիգորյանը։

Այս կոմբինատի համար էլ թաղամասը նույն անունն է ստացել: Մսի կոմբինատ թաղամասում ապրում են հիմնականում նախկին գործարանի աշխատողները: Պատմում են, որ կենդանիների ոսկրերի վերամշակման արտադրամասեր են ունեցել, որտեղ դրանք վերամշակել են ու ստացել նոր արտադրատեսակներ:

«Հատուկ ցեխ կար, ուտիլի ցեխն էր, այրումով կվերամշակեին, կդարձնեին անասնակեր, նաև կոճակ ու սանր կստանային»,- ասում է մսի կոմբինատի նախկին աշխատողներից մեկը։
«Ունեինք գեղարվեստական ցեխ, էդ ոսկորներից շատ լավ գեղարվեստական իրեր ու արձանիկներ կսարքեին»,- հիշում է թաղամասի բնակիչներից մեկը։
Իսկ այն օրերին, երբ այդ թափոնների վերամշակում էր կատարվում, ոչ միայն իրենց, նաև հարևան թաղամասերում, տհաճ հոտ էր տարածվում: Հետագայում կառուցվել է զտման կայան։
«Գարշահոտությունը տարածվում էր ոչ միայն մսի կոմբինատում, այլև ամբողջ Ստրոմաշինա թաղամասում, հասնում էր մինչև երկաթգծի կայարան, մարդիկ այս թաղամասում խուսափում էին տուն գնելուց»,- հիշում է Անահիտ Գրիգորյանը։
Ըստ կենսաբանների՝ ոսկրերի կույտերը, եթե շերտային ուսումնասիրությունների ենթարկվեն, ապա դրանցում այսօր էլ կհայտնաբերվեն  վտանգավոր մանրէներ: Արտաքին շերտը, ըստ մասնագետների, այդքան վտանգ չի ներկայացնում, ինչը չի կարելի ասել միջին շերտի մասին:
«Կույտը, տեսնում եք, ինչքան մեծ է, հետևաբար՝ եթե նույնիսկ վերևից ջերմային ճառագայթների ազդեցության տակ ինչ-որ քայքայում գնա, ներսում՝ ավելի խորը շերտում անպայման նեխում է տեղի ունենում»,- ասում է կենսաբան Անահիտ Գրիգորյանը։
Մսի և պահածոների կոմբինատը լուծարումից հետո մի քանի սեփականատեր է ունեցել, բայց ոչ մեկն արտադրական թափոնների խնդիրը  չի լուծել: Իբր անտեսանելի ու աչքից հեռու վայրում կուտակված ոսկրերը, եթե չեն էլ հեռացվել, մաքրվել տարածքից, ապա պետք է գոնե  ծածկվեին հողաշերտով:
«Այս ամենն իրենից ներկայացնում է որոշակի հումք, որոշակի արժեք, և պետք է ասել, որ սրանից կարելի է եկամուտ ստանալ, շատ լավ ֆոսֆորական պարարտանյութ կստացվի, որը ՀՀ-ում չկա»,- ասում է բնապահպան Գևորգ Պետրոսյանը։

Թեև սա, ըստ մասնագետների, լավագույն լուծումը չի կարող լինել: Բնապահպաններն ահազանգում են, որ ավելի քան 30 տարի մնացած այս կույտերը  վիրուսային հիվանդությունների տարածման օջախ կարող են դառնալ:

Բոլոր լուրերը

Կապակցված լուրեր

ԵՄ-ն կոչ է արել թույլ չտալ Իրանին միջուկային զենք ձեռք բերել

23:59 15.06.2025

ԵՄ-ն կոչ է արել թույլ չտալ Իրանին միջուկային զենք ձեռք բերել

ԵՄ արտաքին գործերի նախարար Կայա Կալասը հայտարարել է ԵՄ դիրքորոշումը, որ Իրանին չպետք է թույլատրվի ձեռք բերել միջուկային զենք: «ԵՄ-ն ուշադիր հետևում է Մերձավոր Արևելքում տիրող իրավիճակին և իր խորը մտահոգությունն է հայտնում վտանգավոր սրման վերաբերյալ, որը սպառնում է անկայունացնել ամբողջ Մերձավոր Արևելքը։ ԵՄ-ն միշտ հստակ է եղել, որ Իրանին չպետք է թույլատրվի ձեռք բերել […] ...

Իսրայելը հարվածել է Իրանի արտաքին գործերի նախարարության շենքերից մեկին

23:30 15.06.2025

Իսրայելը հարվածել է Իրանի արտաքին գործերի նախարարության շենքերից մեկին

Իսրայելը հարվածել է Իրանի արտաքին գործերի նախարարության շենքերից մեկին, վիրավորվել են մի քանի քաղաքացիական անձինք, այդ թվում՝ դիվանագետներ, հայտարարել է Իրանի արտաքին գործերի փոխնախարար Սաիդ Խատիբզադեն։ «Իսրայելի ռեժիմը դաժան հարձակում է գործել Իրանի արտաքին գործերի նախարարության շենքերից մեկի վրա, որը գտնվում է Թեհրանում։ Այս հարձակման հետևանքով վիրավորվել են մի քանի քաղաքացիական անձինք, այդ թվում՝ իմ […] ...

Գատուզոն դարձել է Իտալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչը

23:15 15.06.2025

Գատուզոն դարձել է Իտալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչը

2006 թվականի աշխարհի չեմպիոն Ջենարո Գատուզոն նշանակվել է Իտալիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ: Այս մասին հայտնել է ազգային հավաքականի մամուլի ծառայությունը: Ավելի վաղ Լուչիանո Սպալետին հայտարարել է Իտալիայի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզչի պաշտոնից հեռանալու մասին, որը նա գլխավորում էր 2023 թվականից։ «Գատուզոն իտալական ֆուտբոլի խորհրդանիշ է, ազգային հավաքականի համազգեստը նրա համար երկրորդ մաշկի պես […] ...

Իրանի զինված ուժերը կոչ են արել իսրայելցիներին լքել կարևորագույն ենթակառուցվածքային օբյեկտների տարածքները

23:06 15.06.2025

Իրանի զինված ուժերը կոչ են արել իսրայելցիներին լքել կարևորագույն ենթակառուցվածքային օբյեկտների տարածքները

Իրանի զինված ուժերի խոսնակը հայտարարություն է տարածել՝ կոչ անելով իսրայելցիներին լքել կարևորագույն ենթակառուցվածքային օբյեկտների մոտ գտնվող տարածքները: «Հարվածները կուղղվեն կարևորագույն օբյեկտներին, այդ թվում՝ ռազմական և անվտանգության կենտրոններին, որոշումների կայացման կենտրոններին և հրամանատարների շտաբներին», – ընդգծել է նա Իրանի պետական ​​հեռուստատեսության եթերում։ Նշվել է, որ ստորգետնյա ապաստարանները չեն կարող համարվել հրեական պետության բնակչության համար անվտանգ վայր։ […] ...

Նեթանյահուն հայտնել է, որ ԱՄՆ-ն օգնում է Իսրայելին հետ մղել Իրանի հարձակումները

22:55 15.06.2025

Նեթանյահուն հայտնել է, որ ԱՄՆ-ն օգնում է Իսրայելին հետ մղել Իրանի հարձակումները

Միացյալ Նահանգներն օգնում է իսրայելական ուժերին՝ հետ մղելու Իրանի կողմից հրեական պետության դեմ ուղղված պատասխան հարվածները: Այս մասին հայտարարել է Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն Fox News հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում: «Ես խորապես շնորհակալ եմ նախագահ Թրամփի՝ Իսրայելը պաշտպանելուն օգնելու որոշման համար», – շեշտել է նա՝ պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք ամերիկյան կողմը հրեական պետությանը տրամադրում է […] ...

Նեթանյահուն հայտարարել է Իրանի հետախուզության ղեկավարին չեզոքացնելու մասին

22:45 15.06.2025

Նեթանյահուն հայտարարել է Իրանի հետախուզության ղեկավարին չեզոքացնելու մասին

Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն կիրակի օրը հայտարարեց, որ Իսրայելը չեզոքացրել է Իրանի հետախուզության ղեկավարին և նրա տեղակալին։ «Կարող եմ ձեզ ասել, որ մի քանի րոպե առաջ մենք նաև հարվածեցինք Թեհրանում գտնվող հետախուզության բարձրաստիճան պաշտոնյային և նրա տեղակալին։ Մենք թիրախավորում ենք ռազմական օբյեկտներ, միջուկային օբյեկտներ», – ասել է Նեթանյահուն Fox News-ին։ Նա հավելել է, որ Իսրայելի […] ...

BACK_TO_TOP