Գյումրիի պատմական միջուկը կարող է դառնալ համաշխարհային ժառանգության մաս. ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մասնագետները Գյումրիում են

Գյումրիում ուսումնասիրություններ են կատարում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մշակույթի տնօրինության արտակարգ իրավիճակների կանխարգելման և հակազդման ստորաբաժանման ղեկավար Ջիովաննի Բոկկարդին և պրոֆեսոր Անդրեա Ջիաննանտոնին։ Մասնագետներն ուսումնասիրելու և գնահատելու են քաղաքի պատմական միջուկում գտնվող ճարտարապետական հին կառույցների տեխնիկական վիճակն ու վերականգնման հնարավորությունները։ Սրանք կարևոր նախապայմաններ են Գյումրին` որպես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պատմամշակութային ժառանգություն, ճանաչելու ուղղությամբ: Այսօր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ներկայացուցիչները հանդիպել են Գյումրիի քաղաքապետի ու գլխավոր ճարտարապետի հետ:

Նշենք` Գյումրին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պահպանվող քաղաքների ցանկում ընդգրկելու հարցն օրակարգում հայտնվեց ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանի նախաձեռնությամբ: 2018 թվականի նոյեմբերին նախագահ Արմեն Սարգսյանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենտրոնակայանում  հանդիպեց կառույցի գլխավոր տնօրեն Օդրի Ազուլայի հետ:

Առաջին անգամ Գյումրիի հնագույն ու մշակութային հարուստ ժառանգության պահպանության  խնդիրը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հովանու ներքո դիտարկեց Հայաստանի նախագահը, նաև ցանկալի համարեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մասնակցությունը անմխիթար վիճակում գտնվող շինությունների վերականգնման գործում։

Այս հանդիպումից ամիսներ անց համաշխարհային կազմակերպության մասնագետներն արդեն Գյումրիում այդ արժեքները տեսնելու և գնահատելու առիթ ունեցան Արմեն Սարգսյանի հետ, իսկ այսօր մասնագիտական առաքելությամբ են քաղաքում:

«Մեր առաքելության պահանջը ներկայացրել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում Հայաստանի դեսպանը, որպեսզի կարողանանք տեխնիկական աջակցություն ցույց տալ Գյումրիին պատմամշակութային ժառանգությունը պահպանելու  հարցում: Գյումրին գտնվում է սեյսմավտանգ գոտում, և ցանկացած պահի հին կառույցների գոյությունը կարող է վտանգվել»,-իրենց այցի նպատակներն է ներկայացնում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի արտակարգ իրավիճակների և հակազդման ստորաբաժանման ղեկավար Ջիովաննի Բոկկարդին:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մշակույթի տնօրինության մասնագետները քաղաքի պատմական միջուկի շենքեր դեռ երեկ են այցելել: Հիացած էին  կառույցների ճարտարապետությամբ, որոնց մի մասն անուշադրության, մեծ մասն էլ երկրաշարժի հետևանքով քանդված  շինություններ են, որոնք նույնությամբ վերականգնել, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մասնագետները համոզված են, որ հնարավոր է:

Մանրակրկիտ ուսումնասիրություններ են անհրաժեշտ վերականգնման հնարավորությունները գնահատելու համար:

«Կառույցներն առաջին հայացքից թվում է՝  լավ վիճակում են, բայց գոյություն ունեն կառուցվածքային թույլ կողմեր և խնդիրը հիմնականում կառուցատաարրերի մեջ է: Իմ տպավորությամբ` դրանք շատ հեշտ կարելի է վերականգնել, շենքերի ճարտարապետական լուծումներն այդ հնարավորությունը տալիս են, քաղաքի կոլորիտը մեզ համար շատ տպավորիչ է»,- ասում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի արտակարգ իրավիճակների և հակազդման ստորաբաժանման պրոֆեսոր Անդրեա Ջիաննանտոնին:

Գյումրիի պատմական միջուկում` «Կումայրի» արգելոցի պահպանության ներքո գտնվող 1200 շինությունները ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պատմամշակութային ժառանգություն ճանաչելու համար լինելու է մասնագիտական խմբերի ուսումնասիրություն, բայց մինչ այդ անհրաժեշտ է նախ` քաղաքն ընդգրկել Հայաստանի Հանրապետության համաշխարհային ժառանգության նախնական ցուցակում։ Այս մասին մասնագետները խոսել են Գյումրիի քաղաքապետի հետ ունեցած հանդիպման ընթացքում։

«Նախնական ցանկում ընդգրկվելու համար կան հատուկ ձևաչափեր ու գնահատման չափորոշիչներ, այդ գործընթացը տևում է մեկ-երկու ամիս, որից հետո պետք է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գրասենյակ ներկայացնել անվանակարգային փաթեթ։ Մեր այցի հիմնական նպատակն այդ հարցում ձեզ աջակցելն է»,- նշել է Ջիովաննի Բոկկարդին:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում, որպես պահպանվող պատմական ժառանգություն, ընդգրկված է 250 քաղաք: Գրասենյակի ներկայացուցիչները տեղեկացնում են, որ միայն հին ու գրավիչ կառույցներ ունենալը ցանկում ընդգրկվելու համար բավարար պայման չէ. համաշխարհային կառույցը հայտատու քաղաքների համար ներկայացնում է ևս մի քանի պարտադիր պայման, որոնց բավարարելու դեպքում միայն քաղաքը կարող է ընդգրկվել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցանկում։

«Առաջին պայմանն է, թե պետությունը ինչ է պարտավորվում անել շինությունների պահպանման համար։ Որպես օրինակ կարող եմ բերել ներքին կանոնակարգումները, որոնք պարտադիր են կառուցապատումների դեպքում, թե ինչպես պետք է կառուցվեն, ինչ սահմանափակումներ կան: Իսկ երկրորդ պարտավորությունը վերաբերում է մարդկային ու ֆինանսական ռեսուրսներին, այսինքն` ինչքան ռեսուրս է հարկավոր պատմական ժառանգությունը պահպանելու համար»,- պարզաբանել է Ջիովաննի Բոկկարդին:

Ջովաննին և Անդրեան Գյումրիում կլինեն երեք օր, այդ ընթացքում գյումրեցի մասնագետների հետ կքննարկեն նաև շինությունների պահպանման ու հնարավոր վերականգնման տարբերակները, ապա իրենց ուսումնասիրությունները կներկայացնեն ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գրասենյակ: Բոլոր չափորոշիչներին համապատասխանելու դեպքում Գյումրին համաշխարհային պատմական ժառանգություն ճանաչելու բուն գործընթացը կսկսվի հաջորդ տարվա փետրվարից: