Ինժեները պատմել է, թե ինչպես տուն կառուցել, որ այն դիմակայի երկրաշարժին

Ինժեներ, նախագծային և տեխնիկական փաստաթղթերի մշակման փորձագետ Դմիտրի Մամինը «Իզվեստիային» պատմել է, թե ինչպես ամրացնել տունը, որպեսզի այն կարողանա դիմակայել երկրաշարժին:

Փորձագետը նախ և առաջ կոչ է արել ընտրել բնակության համար սեյսմիկ անվտանգ տարածք, որը կարելի է որոշել ընդհանուր սեյսմիկ գոտիավորման ներկայիս քարտեզների հիման վրա։ Այն, որպես կանոն, արտացոլում է սեյսմիկ ակտիվության տվյալները, ինչպես նաև հաշվարկում է դրանց գերազանցման հավանականությունը 50 տարվա ընթացքում։ Շինհրապարակի սեյսմիկությունը ուղղակիորեն որոշվում է երկրաֆիզիկական ուսումնասիրությունների արդյունքներով, որոնք իրականացվում են ինժեներական և երկրաբանական հետազոտությունների շրջանակներում, եթե արժեքը ավելի բարձր է, քան քարտեզներում, ապա այն ընդունվում է:

Սեյսմիկ վտանգավոր տարածքներում շինարարության ընթացքում անվտանգությունն ապահովելու համար ՌԴ-ում գործում է դաշնային օրենք, ըստ որի՝ վտանգավոր բնական գործընթացների ազդեցության ենթակա տարածքներում շինարարությունը պետք է իրականացվի՝ հաշվի առնելով այդ գործընթացների հնարավոր ազդեցությունը՝ հնարավոր վնասը կանխելու համար։

Շենքերի ամրացման աշխատանքների և մեթոդների լայն շրջանակ կա, այդ թվում՝ երկրաշարժի հետևանքները նվազագույնի հասցնելու համար: Այսպիսով, երկրաշարժի հետևանքները նվազագույնի հասցնելու համար ամենակարևոր խնդիրը շենքի ճկունության և շարժունակության բարձրացումն է՝ ի տարբերություն աճող կոշտության: Դրա շնորհիվ շենքի պատերը, ըստ էության, ժամանակին կշարժվեն ցնցումների հետ և չեն փլվի։

«Տունը ամրացնելու համար կարելի է օգտագործել տան «ծանծաղ» բաժանումը սենյակների, ինչպես նաև օգտագործել կրող պատեր, այլ ոչ թե միջնապատեր՝ սենյակները բաժանելու համար: Նման շինարարական սխեման զգալիորեն կբարելավի շենքի ամրության հատկությունները: Տան կրողունակությունն ուժեղացնելու համար օգտագործվում են նաև հենարաններ։ Այս ինժեներական կառույցները կարելի է բնութագրել որպես շենքի «ուղղահայաց կողիկներ», որոնք ստանում են սեյսմիկ ազդեցության ենթարկված շենքի հարկերից ազդող հորիզոնական ուժի մի մասը։ Երկրաշարժի դեպքում նման դիզայնը կկանխի ավերածությունները»,- հավելել է Մամինը:

Սեյսմիկ վտանգավոր տարածքներում բազմաբնակարան շենքերի կառուցման ժամանակ հաճախ օգտագործվում է հակասեյսմիկ ընդարձակման տեխնոլոգիան։ Սեյսմիկ պաշտպանության տեսանկյունից նման կարերի օգտագործումը թույլ է տալիս երկար շենքը բաժանել մի քանի փոքրերի։ Արդյունքում, նման շենքը դառնում է մի փոքր ավելի առաձգական և կարող է արդյունավետորեն դիմակայել ավերմանը: Բացի դրանից, եթե շենքի մի մասը քանդվի, դա չի ազդի շենքի մյուս հատվածների վրա։

Սեյսմակայունության առումով տների կառուցման համար ամենաապահովը մետաղական շրջանակն է։ Անվտանգությունը բարձրացնելու համար բոլոր կառուցվածքային տարրերը պետք է միացված լինեն այնպես, որ ցնցումների դեպքում դրանք շարժվեն որպես ամբողջություն:

Կոշտ մոնոլիտ երկաթբետոնե շրջանակը կարող է օգտագործվել նաև մասնագիտացված տեխնոլոգիաների կիրառման ժամանակ: Նման տեխնոլոգիաները ներառում են տարբեր սեյսմամեկուսիչ հենարաններ՝ ճոճանակ կամ ռետին-մետաղ: Նման հենարանները տեղադրվում են հիմքի սալիկի և շենքի միջև: Երկրաշարժի ժամանակ ապահովում են շենքի շարժունակությունը (շենքի սահող և ուղղահայաց շարժում)։ Արդյունքում, նման հենարանները մասամբ թուլացնում են ցնցումների ուժը, իսկ շենքի ներսում դրանք ավելի թույլ են զգացվում։

«Այս խնդրին անդրադառնալիս պետք է ընդգծել, որ շենքի բարձրության բարձրացման դեպքում սեյսմիկ ազդեցությունը դրա վրա կավելանա։ Ուստի բարձրահարկ շենքերի կառուցման ժամանակ (ավելի քան 9 հարկ) օգտագործվում են հատուկ տեխնոլոգիաներ՝ խորը հիմք դնելով (մինչև 50 մ): Ժամանակակից տեխնոլոգիաները հնարավորություն են տալիս սեյսմիկ վտանգավոր տարածքներում կառուցել լայնածավալ շենքեր՝ ապահովելով կառույցների անվտանգությունը։ Օրինակ, Ճապոնիայում սեյսմակայուն շինարարությունը օգտագործում է «շենքերի վերելք» տեխնոլոգիան, որը կարող է գետնից բարձրանալ մինչև 3 սմ բարձրություն: Երբ ցնցումներ են տեղի ունենում, հիմքերի տակ գտնվող հզոր կոմպրեսորները միանում են: Նրանք օդ են մղում շենքի հիմքի տակ, և ստեղծվում է օդային բարձ, որը նվազեցնում է ցնցումների ազդեցությունը շենքի վրա»,- ասել է ինժեները։