Ի՞նչ են թաքցնում կին հետախույզի կյանքի մութ էջերը

Ամերիկյան հետախուզության վետերան, սպա, ավելի քան 30 տարվա ստաժով, որի անձնական կյանքի և գործունեության մեծ մասը մութ վարագույրով է ծածկված և տարիներ շարունակ անհասանելի է եղել լայն հասարակությունը: 

  Ո՞Վ է Ջինա  Հասպելը

61 տարեկան. Կենտրոնական հետախուզական վարչության նորանշանակ  ղեկավար: Իր գործունեության ավելի քան 3 տասնյակ տարիների ընթացքում թե ԿՀՎ շտաբում, թե ԱՄՆ սահմաններից դուրս, օրինակ Լոնդոնում, աշխատել է հասարակության աչքից  հեռու: Բուշ-կրտսերի ժամանակ եղել է ԱՄՆ գաղտնի բանտերի պատասխանատուն:

Հայտնի չէ՝ մասնակցե՞լ է նա արդյոք հարցաքննությունների, որոնք շատ իրավապաշտպանների կարծիքով անց են կացվել  խոշտանգումների գնով, ամեն դեպքում այդ հարցաքննությունների արձանագրություններն անհետացել են հենց Ջինա Հասպելի կարգադրությամբ: 

ԱՄՆ հետախուզության առաջին կին հետախույզի կենսագրության բազմաթիվ մութ էջերն էլ վստահաբար նպաստել են, որպեսզի նա դառնա ԿՀՎ ղեկավար: Բանն այն է, որ ԿՀՎ ապագա ղեկավարի թեկնածությունը, ըստ ԱՄՆ օրենսդրության, քննարկվում է Սենատի հատուկ հանձնաժողովում: 

Ապագա թեկնածուն անցնում է Սենատի պարտադիր լսումները, որոնց ընթացքում նրան ուղղվում են բազմաթիվ «անհարմար» հարցեր՝  անձնական կյանքի, կարիերայի, աշխատանքի ապագա ուղղվածության  մասին, և միայն դրանից  հետո հաստատվում կամ մերժվում է նրա թեկնածությունը: 

   ՋՐԱՀԵՂՁՄԱՆ ՆՄԱՆԱԿՈՒՄ

Այն ժամանակից, երբ միջազգային հանրությունը տեղեկացավ ամերիկյան գաղտնի բանտերի մասին, դրանցում ջրահեղձման և այլ դաժան մեթոդներով հարցաքննելու հարցը ԿՀՎ համար բավական ցավոտ է: Ի դեպ, դրանք այն բանտերն են, որտեղ պահվում են «Ալ Քաիդայի» անդամներ Աբդ ալ Ռահիմ Ալ Նաշիրին և Աբու Զուբայդան: Աբու Զուբայդային ԱՄՆ ԿՀՎ-ն պահում էր Թայլանդի «կատվի աչք կոչվող» բանտում, որտեղ, ըստ ԱՄՆ սենատի զեկույցի, նրան 83 անգամ ջրահեղձման նմանակման մեթոդով հարցաքննել են: Դրա հետևանքով նրա թոքերում ջուր է հավաքվել, աջ աչքը վնասվել է և դադարել է  արտաքին ազդակներին արձագանքել, բժիշկները երկար ժամանակ պայքարել են նրա կյանքի համար: 

Հայտնի չէ, այս ամենին ներկա եղե՞լ է Ջինա Հասպելը թե ոչ, բայց որ ԱՄՆ գաղտնի բանտերը նրա ենթակայության տակ են եղել, հաստատ է: 2005 թվականին հարցաքննությունների բոլոր տեսագրություններն ու գրավոր արձանագրությունները ոչնչացվել են Ջինայի ու նրա անմիջական ղեկավար ԿՀՎ ահաբեկչության դեմ պայքարի կենտրոնի տնօրեն Խոսե Ռոդրիգեսի միջոցով: 

2009 թվականին Բարաք  Օբաման հրաժարվեց ԿՀՎ բոլոր աշխատակիցների նկատմամբ քրեական հետապնդում սկսել, միևնույն ժամանակ արգելեց խոշտանգումների միջոցով հարցաքննելու մեթոդը:

2016 թվականին Դոնալդ  Թրամփը նախընտրական արշավի ժամանակ ասաց, որ դեմ չի լինի վերականգնել  ջրահեղձման նմանակման մեթոդն ու «անգամ ավելի խիստ մեթոդները»: 

Վաշինգտոնի փորձագետները կանխատեսում են, որ Հասպելին  դեռ սպասվում է երկարատև ու ոչ հաճելի զրույց Սենատում՝ խոշտանգումների թեմայով: Թեեև շատ կասկածելի է, որ նա կարողանա մանրամասն պատասխանել գաղտնի բանտերի ու խոշտանգումների մասին ուղղվող հարցերին: Այդ տեղեկությունները առաջվա պես գաղտնի են և նախատեսված չեն լայն հասարակության համար: 

  Ջինան ու Սենատը

Ջինայի ու ամերիկյան Սենատի հարաբերություններն այնքան էլ անամպ չեն: Նախկին հետախույզը 2013 թվականին քիչ էր մնում նշանակվեր ԿՀՎ կադրերի հետ աշխատանքի ծառայության ղեկավար: Նրա թեկնածությունն առաջարկել էր ԿՀՎ այն ժամանակվա ղեկավար Ջոն Բրեննանը: Հասպերը պետք է կարգավորեր գաղտնի գործակալների աշխատանքն ամբողջ աշխարհում:

Բայց Սենատի հետախուզության հարցերով հանձնաժողովի անդամները ընդդիմացան այդ նշանակմանը, քանի որ Հասպելը այս  կամ այն կերպ մասնակից է եղել խոշտանգումներին: Պաշտոնը բաժին հասավ ԿՀՎ այլ մասնագետի: 

Կանայք, որոնց  չեն սիրում 

Ամերիկյան հետախուզության պատմության մեջ, սկսած 1947 թվականից, այդ կառույցը միշտ ղեկավարել են տղամարդիկ: Կանայք  եղել են սակավաթիվ, և նրանց կարիերայում առաջխաղացման շանսերը եղել են նվազագույն, եթե չասենք՝ զրոյական: Նրանց և տղամարդկանց հավասարաչափ վարձատրության և կարիերային աճի մասին առաջին անգամ խոսվել է 1950 թվականին: ԿՀՎ ընդունեց, որ այս բնագավառում գոյություն ունի գենդերային անհավասարություն: 

 90-ականների սկզբին այդ  իրավիճակը վերջնականապես բարկացրեց կանանց: Նրանք դիմեցին դատարան՝ պահանջելով սեքսուալ ոտնձգություններից զերծ աշխատանքային հավասարաչափ պայմաններ: Հիմա ԱՄՆ ԿՀՎ-ում 50 տոկոսը կանայք են, հետախույզ կանանց  մասին ամերիկյան ֆիլմեր՝ որքան  ուզեք: Հերոսները հիմնականում մտացածին կերպարներ են: Բայց  կան նաև իրական կերպարներ: Օրինակ  Վիրջինիա Հոլը՝ «Կաղ տիկինը», որը հայտնի դարձավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին ֆրանսիական ընդհատակում  աշխատանքով: 

Եվս մեկ հայտնի հետախույզ  էր Էլիզաբեթ  Մաքինթոշը՝ լրագրող, ով հրաշալի տիրապետում էր ճապոներենին և աշխատում էր  Երկրորդ  համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ասիայում: Ջին Վերթեֆեյը, Դայան  Վորսեն ու Սենդի Գրայմսը սառը պատերազմի տարիներին բացահայտեցին հետախուզական վարչության ներսում ինֆորմացիայի արտահոսքի աղմկոտ գործը՝ ռուս ամերիկյան կրկնակի հետախույզների մասին: 

Ջինա Հասպելի նշանակումը համարվում է պատմական, նա առաջին կին հետախույզն է, որը կղեկավարի Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը: