ԿԳՄՍ փոխնախարար Դանիել Դանիելյանն ամփոփել է ժամանակակից արվեստի ոլորտում 2023 թվականին իրականացրած աշխատանքները

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Դանիել Դանիելյանը տարեվերջյան ամփոփիչ ասուլիսի ընթացքում այսօր անդրադարձել է ժամանակակից արվեստի ոլորտում իրականացված աշխատանքներին:

Կառավարման համակարգի բարեփոխումներ

Նախարարի տեղակալ Դանիել Դանիելյանը կատարված աշխատանքների համատեքստում ընդգծել է մշակույթի ոլորտին առնչվող օրենսդրական դաշտի կարգավորման խնդիրը, որը միտված է թատերահամերգային կազմակերպությունների կառավարման համակարգի բարեփոխմանը, ինքնազբաղ արվեստագետների համար բարենպաստ և հավասար մրցակցային դաշտի ապահովմանը։

«Ողջ տարին աշխատել ենք կառավարման համակարգի բարեփոխումների ուղղությամբ: Օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնն արդեն անցել է ֆինանսավորման նոր մոդելին: Կարող եմ ասել, որ արդեն իսկ դրական արձագանքներ ունենք. արտաբյուջեի ակնկալվող գեներացված գումարը տարվա համար 749 միլիոն դրամ էր, սակայն Օպերան այսօր արդեն հայտարարում է 871 մլն դրամի արտաբյուջե: Ընդ որում՝ տարին դեռ չի ավարտվել. մինչև ամսի 31-ը հետաքրքիր միջոցառումներ կիրականացվեն, որոնք կապահովեն լրացուցիչ ֆինանսական միջոցներ: Ի՞նչն է հետաքրքիր այս մոդելում. կառույցները դառնում են ինքնուրույն և ունենում հավելյալ ֆինանսական միջոցներ՝ նոր ներկայացումներ իրականացնելու»,-նշել է Դանիել Դանիելյանը:

Նրա խոսքով՝ 2024 թվականին Հովհ. Թումանյանի անվան պետական տիկնիկային թատրոնը ևս կանցնի կառավարման նոր մոդելին. Սունդուկյանի անվան թատրոնը նույնպես առաջիկայում կարող է անցնել այդ մոդելին:

Նախարարի տեղակալը տեղեկացրել է, որ մշակվել և շրջանառվում է «Մշակույթի ոլորտի միջազգային հեղինակավոր փառատոներում և մրցանակաբաշխություններում մրցանակի արժանացած մշակույթի գործիչներին անվանական թոշակի վճարման» կարգը. «Հաստատվել է թատերահամերգային կազմակերպությունների ստեղծագործական անձնակազմի մասնագիտական որակավորման քննություններ անցկացնելու օրինակելի կանոնակարգը՝ չեղարկվել են դերասանական կարգերը, սահմանվել են ելույթավճարների սկզբունքները: Այսինքն՝ այս դեպքում կազմակերպություններն իրենք են որոշում՝ ինչքան կարող են վճարել՝ ըստ իրենց գեներացրած միջոցների: Եվ այս ամենն արվելու է թափանցիկ ձևով: Անվանական թոշակի վճարման կարգ է մշակվում, որն առաջիկայում կհաստատվի: Ըստ այդմ՝ կսահմանվի, որ մշակույթի ոլորտում միջազգային հեղինակավոր մրցույթների և փառատոների մասնակցության և հաղթանակների համար մասնակիցը 1 տարի կստանա անվանական թոշակ՝ ամսական 300-ից 600 հազար դրամ»:

Գույքի և նյութատեխնիկական բազայի բարելավում

Նախարարի տեղակալը նշել է, որ մշակութային հաստատությունների գույքի և նյութատեխնիկական բազայի բարելավման նպատակով 2023 թ. ավելի քան կես միլիարդ դրամ ներդրում է կատարվել. «Շարունակվել է պետության կողմից թատերահամերգային կազմակերպությունների գույքի և նյութատեխնիկական բազայի բարելավման գործընթացը։ 2023 թվականին այդ ուղղությամբ հատկացված պետական միջոցներով 9 թատերահամերգային կազմակերպությունում ընթանում են նորոգման և բարեկարգման աշխատանքներ։ Դրանց թվում են Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնը, Գ․ Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնը, Երևանի մնջախաղի, Կամերային, Ս. Սարգսյանի անվան համազգային թատրոնները, «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահը, Ստեփանավանի մշակույթի և ժամանցի կենտրոնը, Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության ազգային կենտրոնը»։

Կինոյի ոլորտ

Տարվա ընթացքում առանձնակի ուշադրության կենտրոնում է եղել կինոոլորտի զարգացումը։ Փոփոխություն է կատարվել «Կինեմատոգրաֆիայի մասին» ՀՀ օրենքում, որի արդյունքում ներդրվել է ներդրումների մասնակի վերադարձի համակարգը։ Ընդունվել է «Կինոռեեստրը վարելու և ազգային ֆիլմի փաստաթղթերը մշտական պահպանության հանձնելու կարգը»։

Դանիել Դանիելյանի նշմամբ՝ առկա են կարևոր ձեռքբերումներ կինոյի ոլորտում. ««Ամերիկացի» ֆիլմը հայտնվել է «Օսկարի» շորթ-լիստում: Պետք է նշեմ, որ կինոյի ասպարեզում միջազգային փառատոների մասնակցությունն այս տարի ավելացել է 74 տոկոսով: Այսինքն՝ գրեթե կրկնապատկել ենք մեր մասնակցությունը նմանատիպ միջոցառումներին: Ունենք 10 ֆիլմ, որոնք Հայաստանին 28 մրցանակ են բերել: Կինոյի ոլորտում իրականացվել են օրենսդրական բարեփոխումներ, որոնք շահավետ պայմաններ են ստեղծում ներդրողների և համատեղ ֆիլմարտադրողների համար: Ամենակարևորն այն է, որ այդ օրենքը դառնում է հուսալի մեր գործընկերների համար»:

Գեղարվեստական կրթության

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության գերակա ուղղություններից են մշակութային և գեղարվեստական կրթությունը: 2023 թ․ իրականացվել է 18 կրթական-մշակութային նախագիծ. «Անցած տարվա 450 դպրոցի համեմատ այս տարի կրթամշակութային ծրագրերում ներգրավվել է 550 դպրոց: Ի տարբերություն նախորդ տարվա՝ այս տարի 16 հազարի փոխարեն ծրագրերին ներգրավվել է 21 հազար աշակերտ: Աշակերտները մասնակցել են «Մեկնարկ», «Քո արվեստը դպրոցում», «Դաս Ա», «Դասարան+Դասական», «Դպրոցականի ֆիլհարմոնիա», «Երաժշտական մարաթոն», «Իմ սիմֆոնիկ», «Քույր դպրոցներ», «Դասարվեստ», «Զարդագիր», Տավուշի, Գեղարքունիքի, Սյունիքի, Լոռու և Շիրակի մարզերում «Արվեստանոցներ», «Մարզերի պատանի երաժիշտների համերգաշար» ծրագրերին:

Ներառականության ապահովում

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության գերակա ուղղություններից են նաև ներառական ծրագրերն ու ներառականության ապահովումը։ Ներառականության ապահովման նպատակով տարվա ընթացքում իրականացվել է 5 ծրագիր՝ «Կողք կողքի», «Խոսող կտավներ», «Ֆրեսկո», «Շրջիկ արվեստանոց», «Երաժշտական և արվեստի դպրոցներում ներառականության ապահովմանն ուղղված դասընթացներ»։

«Այս տարի մեծ քայլերով առաջ ենք գնում համերգային և թատերական դահլիճների հարմարեցվածության առումով: Այսօրվա պահանջներին հարմարեցնելը մեծածավալ աշխատանք է. իրականացվում են վերելակների, թեքահարթակների տեղադրում, սանհանգույցների հարմարեցում»,- նշել է նախարարի տեղակալը:

Գրահրատարակչության ոլորտ

Դանիել Դանիելյանի տեղեկացմամբ՝ տարին արդյունավետ էր գրահրատարակչության ոլորտի զարգացման համար։

«Հայաստանը մասնակցել է Ֆրանկֆուրտի գրքի միջազգային ցուցահանդեսին: Նախատեսում ենք լավարկել հետագա մասնակցությունները նմանատիպ փառատոներին: Երևանում կայացել է ավանդական դարձած Գրքի երևանյան միջազգային փառատոնը: Շարունակվել է աջակցություն ցուցաբերվել ստեղծագործողներին և հետազոտողներին, թարգմանական ծրագրերի իրականացմանը, ինչպես նաև այլ լեզուներով հայկական մշակույթի հրապարակումներին։ Նախորդ տարվա 8-ի համեմատ՝ այս տարի ունեցել ենք 9 լեզվով թարգմանված 17 գիրք, որը 6-ով ավելի է, քան նախորդ տարի: Աջակցություն է ցուցաբերվել ոչ պետական մամուլի հրատարակմանը՝ 28 պարբերական, որոնց թվում են նաև ազգային փոքրամասնությունների լեզուներով հրատարակվող պարբերականները»։

Արամ Խաչատրյան 120

«Արամ Խաչատրյան 120» հոբելյանական միջոցառումների շրջանակում աշխարհի 12 երկրում կայացել է 65 համերգ, այդ թվում՝ Օպերային թատրոնի հյուրախաղերը Փարիզում և Ստրասբուրգում, ցուցահանդեսներ և գիտաժողովներ, Արամ Խաչատրյանի արտագնա փառատոնը Չինաստանում, Արամ Խաչատրյանի անվան մրցույթը և փառատոնը, «Մեցցո» ալիքի կողմից Խաչատրյանին նվիրված տեսաֆիլմի պատրաստումը։

Միջազգային համագործակցություն

Շարունակել է ակտիվորեն զարգանալ և ընդլայնվել միջազգային մշակութային համագործակցությունը։ Լայն աշխարհագրությամբ իրականացվել է Արամ Խաչատրյանի 120-ամյակին նվիրված խաչատրյանական ծրագիրը, Հայ կինոյի 100-ամյակին նվիրված ծրագիրը, մասնակցություն Լառնակայի ժամանակակից արվեստի միջազգային բիենալեին, մշակութային ծրագրեր՝ Գերմանիայում, Հունգարիայում, Լեհաստանում։ Տարվա ընթացքում 22 թատերահամերգային կազմակերպություն և 137 անհատ կատարող ելույթներով հանդես են եկել 15 երկրում (60 քաղաք):

2023 թվականը հագեցած էր մշակութային կարևոր իրադարձություններով, որոնցից Ս․ Ներսես Շնորհալի հայրապետի մահվան 850-րդ տարելիցը և Հայ կինոյի 100-ամյակը ներառված էին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հոբելյանական տարեթվերի ցանկում։

«Հանրահռչակման տեսանկյունից մեծ ծավալի աշխատանք է իրականացվել: Կարևորում եմ մեր խմբերի ելույթներն արտերկրում, բայց նաև կարևոր է Հայաստանում հյուրընկալել հեղինակավոր խմբերի և կատարողների: Այս տարի Երևանի միջազգային թատերական փառատոնի շրջանակում հյուրընկալեցինք մի քանի հեղինակավոր թատրոնների: Օպերայի, ֆիլհարմոնիկի, սիմֆոնիկ և կամերային նվագախմբերի հետ ելույթներ ունեցան արտերկրից ժամանած արտիստներ, ինչը մեր պետությունը՝ որպես մշակութային երկիր, դարձնում է առավել գրավիչ»:

Հոբելյանական ծրագրեր

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ծրագրում ընդգրկվել են Սերգեյ Փարաջանովի և Շարլ Ազնավուրի 100-ամյա հոբելյանները, որոնք կնշվեն ամբողջ աշխարհում: 2024 թվականի հոբելյանական ծրագրերի շրջանակում հավուր պատշաճի կնշվի նաև 19 հոբելյան, այդ թվում՝ Երվանդ Քոչարի 125, Պարույր Սևակի 100, Պարավեստի պետական ուսումնարանի 100, Վալենտին Պոդպոմոգովի 100, Կոմիտաս քառյակի 100, Տիգրան Մանսուրյանի և Ռոբերտ Ամիրխանյանի 85-ամյակները: