Մեծին ու փոքրին տոն պարգևողը. դրվագներ Երվանդ Մանարյանի կյանքից

Սիրված դերասան, ռեժիսոր, սցենարիստ Երվանդ Մանարյանը ծնվել է 1924 թվականին Արաքում (Իրան)։ Սովորել է տեղի Հայկազյան դպրոցում, ապա՝ Թեհրանի ամերիկյան և պարսկական քոլեջներում։ 1946 թվականին ներգաղթել է Հայաստան:

Հայրենիքի հետ իր առաջին հանդիպման մասին վերհիշելով՝ Մանարյանը պատմել է.

«11 ընկերներով 46 թվի մայիսի 13-ին մտանք Երևան: Առաջին խումբն էր, որ Մեծ պատերազմից հետո Հայաստան էր մտնում»:

Հայաստան տեղափոխվելով՝ նա սովորել է Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում, որի ռեժիսորական ֆակուլտետն ավարտել է 1952 թվականին։ Որպես դերասան և ռեժիսոր՝ Մանարյանն աշխատել է Երևանի Հ. Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնում և Գ. Սունդուկյանի թատրոնում։ 1957-1959 թվականներին եղել է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գլխավոր ռեժիսորը, 1988 թվականից՝ «Ագուլիս» տիկնիկային թատրոն-ստուդիայի գեղարվեստական ղեկավարը։

1959-1961 թվականներին նույն պաշտոնը վարել է Գորիսի թատրոնում, 2007 թվականից՝ Կիևի տիկնիկային հայկական թատրոնի հիմնադիր-գեղարվեստական ղեկավար։ Այնուհետև աշխատել է Երևանի փաստագրական ֆիլմերի ստուդիայում և «Երևան» կինոմիավորումում։ Եղել է Երևանի պետական տիկնիկային թատրոնի գլխավոր ռեժիսորներից։ Շուշիում բացվել է Երվանդ Մանարյանի անվան տիկնիկային թատրոն։

Մանարյանի մասնակցությամբ «Հարսնացուն հյուսիսից» ֆիլմը սիրվեց. բազմաթիվ արտահայտություններ դարձան թևավոր խոսքեր: Ինքը՝ Մանարյանը, որ է՛լ ավելի սիրվեց այս ֆիլմից հետո, նախապես չէր ցանկանում նկարահանվել այնտեղ: Այդ մասին խոսելով՝ նա անկեղծանում էր.

«Կերպարի անունը («Հարսնացուն հյուսիսից») Երվանդ թողնելը ռեժիսորի՝ Ներսերի գաղափարն էր: Երբ ծանոթացա կերպարին, ասացի. «Չէ՛, ես Ռուսաստանից հարս չեմ բերի, ես այդպիսի բան չեմ անի»: Չնեղացավ, ասաց. «Ինչ կա որ. չես ուզում՝ չես ուզում, բայց իմացիր, որ կերպարի անունը չեմ փոխելու՝ կմնա Երվանդ Խրիստոֆորովիչ»:
Գիշերը մտածեցի, որ եթե կերպարի անունը իմ անուն ու հայրանունով է կոչվելու, ինչո՞ւ ուրիշը խաղա իմ փոխարեն: Եվ այդպես էլ մնացի դերակատար: Կարծում եմ, որ այդ հանգամանքն ինչ-որ տեղ օգնեց կերպարին»:

Դերասանը տիկնոջ հետ գնացել է ֆիլմի փակ դիտմանը: Կինն ասել է, որ այդ ֆիլմն իրեն մեծ համբավ է բերելու:

«Անկեղծ ասած, չհավատացի, սակայն, երբ ֆիլմն էկրաններ բարձրացավ, մի որոշ ժամանակ հետո հասկացա, որ իսկապես այդպես է, և ժողովուրդն ընդունում է այդ կերպարը: Ես կարծում եմ, որ դա Ներսես Հովհաննիսյանի բացառիկ շնորհքն էր»,- պատմել է նա:

Փոքրիկ թատերասերներին տոն պարգևող դերասանը երեխաների մասին խոսելիս նշել է.

«Մանկական թատրոնն այդ տեսակ բան է: Գալիս են հանդիսասրահում նստում և տիկնիկից պահանջում են այս կամ այն բանը: Այս թատրոնի դերասաններն այդ պահանջներին արդեն սովոր են: Նրանք գիտեն, թե ինչպես պետք է վերաբերվեն հանդիսատես երեխաներին»:

Մանարյանը նկարահանել է վավերագրական և գեղարվեստական մի շարք ֆիլմեր, ինչպես՝ «Հայկական մանրանկարչություն», «Միքայել Նալբանդյան», «Կառամատույցի կրպակը», «Լույս», «Դեղերի ծնունդը», «Նորից եկավ ամառը» և այլն։

Գրել է սցենարներ «Տժվժիկ», «Տերն ու ծառան», «Սպիտակ ափեր» և այլ ֆիլմերի համար։ Մամուլում հրատարակել է պատմվածքներ և հոդվածներ:

2003 թ. արժանացել է ՀՀ արվեստի վաստակավոր արտիստի կոչման, 2005-ին՝ «Արտավազդ» մրցանակի: 2018-ին Երվանդ Մանարյանին ժողովրդական արտիստի պատվավոր կոչում է շնորհվել։

2019-ից Երևանի պատվավոր քաղաքացի է: