Ի՞նչ կեղծիքներ են տեղ գտել վերջին շրջանի թուրքական ու ադրբեջանական քարտեզներում և գիտական գրականությունում

Հայաստանի ազգային գրադարանում քարտեզագետ, պատմաբան, Ռուբեն Գալչյանը ներկայացրել է իր «Հայաստան, Ադրբեջան, Թուրքիա։ Մշակութային, աշխարհագրական և պատմական հակասությունների քննարկում» երկլեզու աշխատությունը, անդրադարձել նաև քարտեզագիտության ժամանակակից խնդիրներին։

Ի՞նչ կեղծիքներ են տեղ գտել հատկապես վերջին շրջանի թուրքական ու ադրբեջանական քարտեզներում և տարածքների պատմությանն ու մշակույթին առնչվող գիտական գրականությունում։ Ռուբեն Գալչյանը մինչ մեր օրերին անցնելը հիշեցնում է, որ հին քարտեզներում, սկսած նախորդ թվարկությունից մինչև 19-րդ դարը, ոչ մի քարտեզում չի եղել Ադրբեջանն իր այսօրվա տեղում։ Ադրբեջանը Պարսկաստանի նահանգ է եղել, հնում կոչվել է Ատրպատական, հետո մի քանի անգամ հնչյունափոխվելով՝ դարձել Ադրբեջան։ Իսկ ժամանակակից Ադրբեջանի տարածքի վրա հին, նույնիսկ քարտեզներում գրված է եղել Աղվանք, հետո Շիրվան, այդ թվում՝ նաև օսմանական քարտեզներում։ Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղին, ապա անգամ սովետական շրջանի ադրբեջանական գրականությունում նշվել է, որ այդ տարածքում հնուց ապրել են հայեր։ Մեջբերումն ադրբեջանցի պատմաբաններից մեկի 1950-ականներին գրված գրքից էր։ 90-ականների սկզբներին գիրքը վերահրատարակվեց, հայերի՝ Ղարաբաղում հնուց ապրելու մասին հատվածը հանվեց, իսկ մյուս բոլոր տեղերում հայեր բառը փոխարինվեց աղվաններ բառով։ Վերջին մեկ-երկու տասնամյակներում հայկական արմատ ունեցող բառերը չքացան նաև թուրքական քարտեզներում։ Այդպես «Հայկական բարձրավանդակ» անունը, որը կա աշխարհի բոլոր քարտեզներում, թուրքականում դարձավ Դողու Անադոլու։ Միայն թե չօգտագործվի հայկական անունը։ Սա վերաբերում է ոչ միայն տարածքներին ու տեղանուններին։ Օրինակ գիտական լեզվով հայտնի հայկական այծյամը Թուրքիայում անվանվում է անատոլիական այծյամ։ Նույն այս քաղաքականությունը հիմա շատ ակտիվորեն շարունակում է Ադրբեջանը։ Գիտնականը մեջբերում է անում 2007 թվականին Ադրբեջանի տուրիզմի նախարարության կողմից հրատարակված գրքից։ Հայաստանի տարածքը ներկայացված է որպես Արևմտյան Ադրբեջան՝ իսկ Տաթևը, Հաղարծինը, Գոշավանքը, Հռիփսիմեն, Խոր Վիրապը, Զվարթնոցը և մյուս բոլոր հայկական հուշարձանները, որպես թուրքական տաճարներ։ Այս գիրքը Ռուբեն Գալչյանի հավաստմամբ տպագրվել է 7 լեզուներով և տարածվել աշխարհի բոլոր անկյուններում։ Իսկ այն, ինչ հնարավոր չէ յուրացնել, ուղղակի ոչնչացվում է։ Ջուղայի օրինակը ամենացայտունն է։ 10 հազար խաչքարերից ոչ մեկը չկա։ Տեղում հիմա ռազմական պոլիգոն է, որպեսզի օտարերկրացիների համար մուտքը բացառվի։

Մանրամասները՝ տեսանյութում։