ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատությունը զսպումների և հակակշիռների գործող համակարգ է. Քրիստիննե Գրիգորյան

«2020թ. ադրբեջանական զինված ուժերի պատերազմական գործողությունները և ադրբեջանական զորքերի ապօրինի ներկայությունը մեր երկրի որոշ հատվածներում սկզբունքորեն փոխել են Պաշտպանի գործունեության առանձնահատկություններն ու ուղղությունները»,- ասել է ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Քրիստիննե Գրիգորյանը` մայիսի 4-ին ԱԺ հերթական նիստում ներկայացնելով «2021թ. ՀՀ ՄԻՊ-ի գործունեության, մարդու իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության վիճակի մասին» տարեկան հաղորդումը:

Նա նշել է, որ 2020թ. և 2021թ. խիստ անհրաժեշտ է եղել 24-ժամյա ռեժիմով փաստահավաք աշխատանքների իրականացումը:

Հաշվետու տարում ինտենսիվ աշխատանք է տարվել ռազմական գործողությունների համատեքստում Ադրբեջանի զինված ուժերի պատերազմական հանցագործությունների վերաբերյալ ապացույցներ հավաքելու, անհրաժեշտ իրավական գնահատական տալու և դրանք միջազգային կառույցներին ներկայացնելու համար:

Նշվել է, որ ՄԻՊ-ի աշխատակազմն այս աշխատանքները կատարել է համավարակի պայմաններում:

2021թ. Մարդու իրավունքների պաշտպանի գլխավորությամբ պարբերական այցեր են կատարվել սահմանամերձ բնակավայրեր, որոնց արդյունքում մշակվել և իրավասու պետական մարմիներին ու միջազգային կառույցներին են ներկայացվել զեկույցներ` արձանագրված խախտումների վերաբերյալ:

Կատարված արձանագրումների հիման վրա որպես հիմնարար առաջարկություն է ներկայացվել Ադրբեջանի հետ սահմանամերձ բնակավայրերի հարևանությամբ անվտանգության ապառազմականացված գոտի ստեղծելու գաղափարը, որն իր արտացոլումն է գտել ԵԽԽՎ այս տարվա հունվարին ընդունված բանաձևում:

Քրիստիննե Գրիգորյանն անդրադարձել է ՄԻՊ-ի գործունեության երաշխիքներին: Նշվել է, որ Պաշտպանի աշխատանքի արդյունավետության գրավական են նաև այն օրենսդրական երաշխիքները, որոնք ապահովում են ինստիտուցիոնալ անկախության անհրաժեշտ մակարդակ:

Ըստ նրա` գործնականում Պաշտպանն արձանագրել է դեպքեր, որոնք պարունակել են իր գործունեության խոչընդոտների իրական վտանգներ: Դրանցից մեկը Պաշտպանի գործունեության իրականացման կապակցությամբ կեղծ էջերից կամ օգտահաշիվներից ատելության, վիրավորանքի, ինչպես նաև ակնհայտ կեղծ կամ սխալ տեղեկությունների տարածումն է եղել:

Նշվել է նաև, որ Պաշտպանի աշխատակազմի դիտարկումներով Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրեր» ծրագիրն անտեսել է Պաշտպանի հրապարակումները երկրում տեղի ունեցող կարևոր իրադարձությունների վերաբերյալ:

Քրիստիննե Գրիգորյանը կարևորել է ՄԻՊ-ի օրենսդրության կատարելագործման գործառույթի իրականացումը:

Նախորդ Պաշտպանն ընդգծել է ՄԻՊ-ի և Ազգային ժողովի մշտական հանձնաժողովների հետ համատեղ աշխատանքի կարևորությունը:

Քրիստիննե Գրիգորյանը տեղեկացրել է, որ ԵԽԽՎ-ի մոնիթորինգի հանձնաժողովի համազեկուցողների 2021թ. նոյեմբերի պաշտոնական բնորոշմամբ Հայաստանում ինստիտուցիոնալ հակակշիռները գտնվում են կառուցման փուլում? Նշվել է նաև, որ ՄԻՊ-ը զսպումների և հակակշիռների արդեն իսկ գործող համակարգ է ապահովում?

ԵԽԽՎ-ի 2022թ. հունվարի բանաձևում ևս մեկ անգամ անդրադարձել է Պաշտպանի հաստատությանը` որպես զսպումների և հակակշիռների ապահովման արդյունավետ հաստատության: Նշվել է, որ Պաշտպանի անկախությունն ամուր կերպով հաստատվել է:

ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանը ներկայացրել է նաև վիճակագրություն: Եթե 2020թ. ստացվել է 14780 դիմում-բողոք, ապա 2021թ. դրանք անցել են 21000-ի սահմանը:

Դրական լուծում ստացած դիմումների դինամիկան հետևյալն է` 2020 թ. 2200 է, իսկ 2021թ. այդ դիմումների թիվը 2750-ից ավելի է:

Քրիստիննե Գրիգորյանը տեղեկացրել է, որ ԱՄՆ Միջազգային հանրապետական ինստիտուտի կողմից 2022թ. հունվարին հրապարկված հանրային կարծիքի հարցման արդյունքներով Պաշտպանի գործունեությունից գոհ է եղել հարցմանը մասնակից քաղաքացիների 68 տոկոսը:

Նա կարևոր է համարել այն հանգամանքը, որ ՄԻՊ-ի տարեկան հաղորդումը և «ՀՀ ՄԻՊ-ի` որպես կանխարգելման ազգային մեխանիզմի 2021թ. գործունեության վերաբերյալ» տարեկան զեկույցը հրապարակվել են նախորդ Պաշտպան Արման Թաթոյանի պաշտոնավարման ընթացքում:

ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Քրիստիննե Գրիգորյանը պատասխանել է պատգամավորների հարցերին, որոնք առնչվել են բնագավառում առկա խնդիրներին, Պաշտպանի գործունեությանն ու առաջիկա ծրագրերին?

Մտքերի փոխանակությանը մասնակցած պատգամավորները հիմնականում դրական են գնահատել ՀՀ ՄԻՊ-ի 2021թ. տարեկան հաղորդումը:

«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վիգեն Խաչատրյանը նշել է, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանության հաստատությունը չափազանց կարևոր դերակատարում ունի մեր հասարակության ձևավորման և պետականության ամրապնդման ու կատարելագործման հարցում: «Մեր պետությունը վերջին 30 տարում ամբողջատիրական համակարգից անցում է կատարում դեպի ժողովրդավարական համակարգ, որն ունի դրական առումով իր չափազանց կարևոր կողմերը և, իհարկե, ունի ներքին բարդություններ»,- ասել է ԱԺ պատգամավորը: Նա կարևոր ձեռքբերում է համարել Մարդու իրավունքների պաշտպանի ինստիտուտի ձևավորումն ու կայացումը: Ըստ Վիգեն Խաչատրյանի` ՄԻՊ-ը վատ չի կատարել իր պարտականությունները: Պատգամավորն առաջարկել է օրենսդրորեն ամրագրել, որ Պաշտպանը պաշտոնավարումից հետո առնվազն 5 տարի չի կարող զբաղեցնել քաղաքական որևէ պաշտոն, քանի որ Պաշտպանը պետք է լինի անկախ, հեռու մնա պաշտոնավարման ընթացքում քաղաքականությամբ զբաղվելու գայթակղությունից:

«Մեր իրավունքները սկսվում են մեր ազատություններով: Մեր հանրապետությունը պետք է լինի ազատ երկիր: Քաղաքացիներն իրենց երկրում պետք է լինեն ազատ: Մենք ուզում ենք, որ մեր հասարակությունը ձևափոխվի»,- ասել է պատգամավոր Գուրգեն Արսենյանը:

Անդրադառնալով խորհրդարանական ընդդիմության անհնազանդության ակցիաներին` նա նշել է, որ փողոցում մի գործընթաց է, որի նպատակը քաղաքացու ազատությունները խլելն է: Նշվել է, որ քաղաքացու կարևորագույն ազատություններից է իշխանություն ընտրելու իրավունքը: Պատգամավորի հավաստմամբ` ընդդիմադիրները մի թեզ են նետել հանրության մեջ, թե գործող իշխանությանը կողմ քվեարկած 680000 ընտրողները սխալվել են: «Մենք պետք է ուղիղ խոսենք հասարակության հետ: Ընդդիմությունը քաղաքական գործունեություն է իրականացնում առանց բովանդակության: Նրանք ժողովրդի մեջ սերմանում են անվստահություն` սեփական ճակատագիրը տնօրինելու տեսանկյունից»,- ասել է ԱԺ պատգամավորը:

Նշվել է նաև, որ մենք պետք է կարողանանք սթափ կառավարել մեր երկրի ներկան ու ապագան:

Եզրափակիչ ելույթում ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանը պատրաստակամություն է հայտնել շարունակել խորհրդարանական մշտական հանձնաժողովների հետ ինտենսիվ գործակցությունը: