Սեպտեմբեր ամսվա կլիմայական բնութագիրը և ամսվա եղանակի կանխատեսումը

Ամռան ավարտը կլիմայական բնութագրմամբ համարվում է այն ժամանակը, երբ օդի օրական միջին ջերմաստիճանն իջնում է 15⁰C ցածր: Հանրապետությունում այդ անցումը տեղի է ունենում երեք ամսվա ընթացքում՝ հուլիսի առաջին օրերից (բարձր լեռնային գոտիներում) մինչև հոկտեմբերի երրորդ տասնօրյակը (Արարատյան հովտում, Սյունիքի և Տավուշի ցածրադիր մասերում): Այնպես որ, տաք շրջաններում սեպտեմբերին դեռևս շարունակվում է եղանակային պայմանների ամառային ռեժիմը, իսկ լեռնային շրջաններում սկսվում է աշունը:
Սեպտեմբերին օդի միջին ամսական ջերմաստիճանը հանրապետության տարածքի համար 13⁰C է: Բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը Արարատյան դաշտում և ծայր հարավ-արևելքում դեռևս կարող է հասնել 35…40⁰C, նախալեռնային շրջաններում՝ 33…38⁰C, լեռնային շրջաններում՝ 30…31⁰C:
Օդում առաջին ցրտահարությունը մեծ մասամբ դիտվում է լեռնային շրջաններում սեպտեմբերի վերջին, սակայն առանձին տարիների (1997թ.) այն կարող է դիտվել նույնիսկ ամսվա առաջին կեսին:
Երևանում սեպտեմբերը համարվում է տարվա մեջ ամենաբարեհաճ ամիսը՝ առաջին տասնօրյակում օդի օրական միջին ջերմաստիճանը 22…23⁰C է, երկրորդում՝ 20⁰C և երրորդում՝ 18…19⁰C:
Հանրապետության տարածքում տեղումները բաշխվում են անհավասարաչափ, միջինը դիտվում են 33մմ, Արարատյան դաշտում, Վայոց ձորում և Սյունիքի հովիտներում` 6-10մմ, Լոռիում` 50-60մմ, Սյունիքի նախալեռներում`60-65մմ:
Բազմամյա տվյալներով 12 տարի Երևանում սեպտեմբերին տեղումներ չեն դիտվել և եղել է տարի (1932թ.), երբ տեղումների քանակը կազմել է 86մմ, որը գերազանցել է նորման 9 անգամ: Առատ տեղումներով տարի է եղել նաև 2009թ. սեպտեմբերը, երբ ամսական տեղումների քանակը Երևանում կազմել է 70մմ, որն էլ գերազանցել է նորման 7 անգամ: Տաշիրում տեղումների առավելագույն քանակը եղել է 218մմ, իսկ նվազագույնը՝ 12 անգամ նորմայից պակաս՝ 5մմ (1950թ.):
Տեղումներով օրերի թիվը ևս անհավասարաչափ է բաշխված՝ Լոռիում միջինը 12 օր, Արարատյան դաշտում` մինչև 4 օր: Բարձր լեռնային շրջաններում և Գեղարքունիքում ամսվա երրորդ տասնօրյակում կարող է առաջանալ ձյան ծածկ:
Ամպրոպային գործունեությունը թուլանում է՝ միջինը դիտվում է 3-6 օր, չնայած առանձին տարիների հյուսիսային կեսում կարող է դիտվել 10-20 օր: Կարկուտ դիտվում է հազվադեպ:
Սյունիքում հաճախակի դիտվում է մառախուղ՝ նախալեռներում` 6-11, իսկ լեռնային շրջաններում՝ 14-19 օր:
Չնայած սեպտեմբերին որոշ չափով ավելանում է արևմտյան ուղղության քամիների  կրկնելիությունը, սակայն դրանց արագությունը էապես չի փոխվում:

Արարատի և Արմավիրի մարզեր,
Արագածոտնի և Կոտայքի մարզի նախալեռնային շրջաններ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +22…+23⁰C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը՝ մինչև +35…+37⁰C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +9…+11⁰C (դիտված պատմական նվազագույնը` 0…-2<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +38…+40⁰C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ  (նորման` 7-10մմ):

Շիրակի և Գեղարքունիքի մարզեր,
Արագածոտնի և Կոտայքի մարզի լեռնային շրջաններ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +12…+16⁰C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից։ Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը`  մինչև +27…+30<sup>0</sup>C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում, գիշերը մինչև +2…+4⁰C (դիտված պատմական  նվազագույնը` -4…-6<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +33…+35⁰C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ  (նորման` 25-35մմ):

Լոռու մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +15…+17⁰C,  որը  1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից:: Առանձին օրեր  հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի  բարձրացում ցերեկը` մինչև +26…+29<sup>0</sup>C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը +2…+4<sup>0</sup>C (դիտված պատմական նվազագույնը` -3…-5⁰C, առավելագույնը` +32…+34<sup>0</sup>C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ  (նորման` 32-46մմ):

Տավուշի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +18…+20, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը`  մինչև +30…+34<sup>0</sup>C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +5…+10<sup>0</sup>C (դիտված  պատմական  նվազագույնը` +1…+3⁰C, առավելագույնը` +34…+36<sup>0</sup>C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ  ( նորման` 38-40մմ ):

Վայոց Ձորի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է նախալեռնային շրջաններում +22…+23⁰C, լեռնային շրջաններում` +15…+17<sup>0</sup>C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը նախալեռնային շրջաններում մինչև` +35…+37⁰C, լեռնային շրջաններում՝ +27…+29⁰C, ամսվա երկրորդ կեսին՝ օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը նախալեռնային շրջաններում մինչև` +10…+12⁰C, լեռնային շրջաններում` +3…+5<sup>0</sup>C (դիտված  պատմական  նվազագույնը` նախալեռնային շրջաններում՝ +1…+3⁰C, լեռնային շրջաններում՝ -3…-5⁰C, առավելագույնը` նախալեռնային շրջաններում +36…+38<sup>0</sup>C, լեռնային շրջաններում՝ +28…+30<sup>0</sup>C): Ամսական տեղումների քանակը  ենթադրվում է նորմային մոտ  (նորման` նախալեռնային  շրջաններում  10-15մմ,  լեռնային շրջաններում 22-23մմ):

Սյունիքի մարզ

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է հովտային շրջաններում +21…+23⁰C, նախալեռնային շրջաններում` +16…+18<sup>0</sup>C,  որը  1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը՝ հովտային շրջաններում մինչև` +35…+37⁰C, նախալեռնային շրջաններում՝ +27…+300C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը հովտային շրջաններում մինչև` +7…+10<sup>0</sup>C, նախալեռնային շրջաններում` +4…+6⁰C (դիտված  պատմական  նվազագույնը` հովտային շրջաններում՝ 0…+2<sup>0</sup>C, նախալեռնային շրջաններում՝ -2…-4<sup>0</sup>C, առավելագույնը` հովտային շրջաններում +38…+40⁰C, նախալեռնային շրջաններում՝ +34…+36⁰C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ (նորման` հովտային  շրջաններում  13-43մմ, նախալեռնային շրջաններում 19-61մմ):

Երևան քաղաք

Օդի ամսական միջին ջերմաստիճանը սպասվում է +22…+23⁰C, որը 1-2 աստիճանով բարձր է բազմամյա միջին արժեքից: Առանձին օրեր հնարավոր է օդի ջերմաստիճանի բարձրացում ցերեկը՝  մինչև +35…+36⁰C, ամսվա երկրորդ կեսին` օդի ջերմաստիճանի նվազում` գիշերը մինչև +10…+12⁰C (դիտված  պատմական  նվազագույնը` +1…+3<sup>0</sup>C, առավելագույնը` +38…+40⁰C): Ամսական տեղումների քանակը ենթադրվում է նորմային մոտ (նորման` 9մմ):