Զգուշացեք գեոմագնիսկան փոթորիկներից

Մի քանի օր շարունակ գեոմագնիսական հզոր փոթորիկները կմոլեգնեն Երկիր մոլորակիր վրա, համոզված են ամերիկացի գիտնականները՝ նշելով, որ թեև դրանք ամենուժեղ փոթորիկներից չեն, սակայն այնքան  հզոր են, որ ի վիճակի են շարքից հանել որոշ կարևոր համակարգեր:  

Մեր մոլորակը այդ փոթորկի ազդեցության տակ է  հունվարի 19-ից  և դա կշարունակվի ևս մի քանի օր: Ամերիկացի մասնագետները գնահատում են այդ  փոթորիկների վտանգավորության աստիճանը G1 ցուցիչով,  որը  նշանակում  է միջին ուժգնություն: Վտանգի տակ կհայտնվեն  Երկիր մոլորակի նավիգացին համակարգերը, որոնք  տեղադրված են  արբանյակների վրա: Կարող են շարքից դուրս  գալ նաև գլոբալ նավիգացիոն  արբանյակային համակարգերը և GPS-ը:

Մասնագետների մեկնաբանությունների համաձայն՝ արևի վրա բռնկումների հետևանքով տիեզերք են արտանետվում հսկայական քանակի պրոտոններ և էլեկտրոններ, որոնց մի մասի արագությունը հասնում է 400–1000 կմ/վրկ: Երկրի մագնիսային դաշտը կլանում է տիեզերքից լիցքավորված մասնիկները:

Ստացվում է՝ մագնիսային փոթորիկն արագ ու հզոր փոփոխությունն է երկրի մագնիսային դաշտում, որն առաջանում է արևային բարձր ակտիվության շրջաններում:

 Ինչ է  մագնիսական փոթորիկը 

Վերջին 100-ամյակում հայտնի դարձավ, որ Արեգակը ճառագայթում է ոչ միայն տեսանելի ու անտեսանելի լույս, այլ նաև մասնիկներ, որոնք էլեկտրական լիցքեր են պարունակում: Այդ մասնիկները մշտապես գոլորշիանում են Արեգակի մթնոլորտից և արևի պսակի շարունակությունն են հանդիսանում: Արևից գոլորշիացող այդ գազը բաղկացած է լիցքավորված մասնիկներից, այն լցնում է Արեգակնային մոլորակային համակարգի ամբողջ տարածքը: Քանի որ այն անընդհատ շարժման մեջ է, կոչվում է արևային քամի:

Արևային քամու գերարագ ագրեսիվ հոսքերին Երկիր մոլորակն «արձագանքում է» իր գեոմագնիսական դաշտով: Մոլորակի մագնիսական դաշտը պաշտպանում է արևի քամուց: էլեկտրականությունն ու մագնիսականությունը շատ սերտ փոխկապակցված են, մագնիսական ոլորտի կառուցվածքն այնպիսին է, որ տարբեր վայրերում Երկրի մագնիսային դաշտը տարբեր ազդեցություն է ունենում տիեզերական գործոնների փոխազդեցության, մասնավորապես արևային քամու վրա:

Արևային գերարագ մասնիկների հոսքը, դուրս նետվելով արեգակի մթնոլորտից, 12-24 ժամ անց հասնում են Երկիր մոլորակին, որի ճնշման տակ Երկրի մագնիսային ոլորտն արևային կողմում սեղմվում է 2 և ավելի անգամ: Մագնիսոլորտի ուժեղ սեղմումը մագնիսային դաշտի լարվածության աճի պատճառ է դառնում: Այդպես են առաջանում մագնիսային փոթորիկները, որոնք կարող են մի քանի ժամից մինչև մի քանի օր տևել:

Ում են վնասում մագնիսական փոթորիկները

Առաջին հերթին թույլ առողջություն և մետեոկախվածություն ունեցող մարդկանց: Եղանակի փոփոխություննից  նրանք կարող են գլխապտույտ, արյան ճնշման կտրուկ տատանումներ, գլխացավ և հոդացավեր ունենալ, հոգնածություն, քնկոտություն կամ հակառակը` անքնություն: Շատերը նունիսկ նյադային նոպաներ են ունենում այդ օրերին: 

Բժիշիկները վաղուց  են հայտնաբերել, որ մագնիսային փոթորիկների ժամանակ կրճատվում է մելատոնինի արտադրությունը, որը պատասխանատու է օրվա կենսառիթմերի և իմունիտետի համար: Խախտվում է հորմոնային բալանսը: Որոշ մարդկանց մոտ դա հանգեցնում է արյան ճնշման բարձրացման և սրտի արագ աշխատանքին, մյուսների մոտ միանգամայն հակառակ պատկերն է գրանցվում:

Հաստատված է, որ գեոմագնիսական ակտիվության շրջանում փոխվում են նաև արյան հատկությունները: Ավելանում է մածուցիկությունը` որոշ դեպքերում գրեթե 5 անգամ:Որպես հետևանք՝ բարձրանում է սրտամկանի կաթվածի, հիպերտոնիկ կրիզների և ինսուլտների  ռիսկը: Վիճակագրության համաձայն՝ այդպիսի հիվանդությունների մոտ 70%-ը սրվում է արևային փոթորիկների օրերին:

Արևային ակտիվության  աճը կարող է հանգեցնել ուղեղի աշխատանքի անդառնալի խափանման, քանի որ ուղեղը բարդ էլեկտրամագնիսային, կենսաքիմիական և մեխանիկական կազմություն ունի: Նկատվել է, որ Արեգակի վրա բռնկումների հաջորդ օրը 4-5 անգամ աճում է ինքնասպանությունների քանակը:

Ուշագրավ է նաև այն, որ շատերն արձագանքում են ոչ թե մագնիսային փոթորկին, այլ դրանից 1-2 օր առաջ` արձագանքելով  արեգակի վրա տեղի ունեցող բռնկումներին: Հստատված է  նաև  այն, որ մետեո կախվածություն ավելի շատ ունեն կանայք: Իսկ  առողջական խնդիրներ ունեցող մարդիկ այս օրերին պետք է հատկապես ուշադիր լինեն ՝հաճախակի չափեն ճնշումը, չնյարդայնանան և  վիտամիններով հարուստ սնունդ ընդունեն: