Ալեքսանդր Սպենդիարյանի ծննդյան 150-ամյակի շրջանակում Հայաստանում և արտերկրում կիրականացվեն մի շարք միջոցառումներ

2021 թվականի նոյեմբերի 1-ին լրանում է հայ դասական սիմֆոնիկ երաժշտության հիմնադիր, մանկավարժ ու հասարակական գործիչ, դիրիժոր, կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Սպենդիարյանի ծննդյան 150-ամյա հոբելյանը:

Ա. Սպենդիարյանի ծննդյան 150-ամյակի հոբելյանական միջոցառումների շրջանակում այսօր Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանում տեղի է ունեցել մամուլի ասուլիս, որին մասնակցել են ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Արա Խզմալյանը, Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի տնօրեն Մարինե Օթարյանը, Ա. Սպենդիարյանի անվան երաժշտական մասնագիտական դպրոցի տնօրեն Մարինա Վարդանյանը, Հայաստանի երաժշտական ընկերության նախագահ, Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի գիտական խորհրդի անդամ Դավիթ Ղազարյանը:

Շնորհավորելով բոլորին հոբելյանական ծրագրերի պաշտոնական մեկնարկի կապակցությամբ՝ նախարարի տեղակալ Արա Խզմալյանն անդրադարձել է հայ իրականության մեջ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի դերին և կարևորությանը.

«Սպենդիարյանը մեր հոգևոր-մշակութային պատմության մեջ այն երևույթներից մեկն է, որով եվրոպական քաղաքակրթական արժեքները, եվրոպական երաժշտությունը և երաժշտական ձևերը ներարկվել են մեր իրականության մեջ: Իսկ դա փոխում է ոչ միայն մեր երաժշտական ճաշակը, երաժշտական ընկալումները, այլև նման հարաբերակցությունը, նման հաղորդակցությունը եվրոպական իրականության հետ փոխում է նաև մեր մտածողությունը, կենցաղը, կենցաղավարությունը: Ինչպես ժամանակին Խաչատուր Աբովյանն էր առաջադեմ արժեքները բերում մեր իրականություն, Սպենդիարյանն էլ իր ժամանակաշրջանում նույն աշխատանքն է արել, նույն պատասխանատվությամբ և կարևորությամբ»:

Արա Խզմալյանի խոսքերով՝ մեր պարտքն է հարգանքի տուրք մատուցել, խոսել Սպենդիարյանի արժեքի՝ որպես երևույթի մասին:

«Ամենևին պատահական չէ, որ 2019 թվականի նոյեմբերին Փարիզում կայացած ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր կոնֆերանսի 40-րդ նստաշրջանում այս նշանավոր հոբելյանն ընդունվել է Հռչակավոր մարդկանց և կարևոր իրադարձությունների 2020-2021 թթ. օրացույցում»,- նշել է նախարարի տեղակալը և շնորհակալություն հայտնել Վրաստանի, Իրանի և Ռուսաստանի գործընկերներին այդ իրողության կայացմանը նպաստելու համար:

Խոսելով Սպենդիարյանին նվիրված հոբելյանական ծրագրերի հագեցվածության մասին՝ Արա Խզմալյանը տեղեկացրել է, որ կազմված է լայնածավալ, մանրամասն մշակված միջազգային գեղարվեստական ծրագիր, որի իրականացման ուղղությամբ ջանքեր պետք է ներդրվեն՝ նկատի ունենալով համավարակով պայմանավորված խոչընդոտներն ու սահմանափակումները:

«Սպենդիարյանի հոբելյանը լրանում է նոյեմբերին, առջևում ունենք նաև մեկ տարի՝ մինչև 2022 թվականի նոյեմբերը, և եթե որևէ ծրագիր չհասցնենք իրականացնել այս տարի, ապա այն կիրականացնենք հաջորդ տարի»,- ասել է նախարարի տեղակալը և կատարած ահռելի աշխատանքի համար շնորհակալություն հայտնել Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի տնօրենին, անձնակազմին: Արա Խզմալյանը վստահություն է հայտնել, որ ամեն ինչ կարվի, որպեսզի հավուր պատշաճի իրականացվի մեծ հայի հոբելյանական տարին:

Եզրափակելով խոսքը՝ նախարարի տեղակալը տեղեկացրել է, որ հունիսի 15-ին՝ ժամը 19:00-ին, «Արամ Խաչատրյան» համերգասրահում կտրվի «Սպենդիարյան-150» հոբելյանական միջոցառումների մեկնարկը՝ Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի համերգով: Համերգի ընթացքում կհնչեն Ա. Սպենդիարյանի ստեղծագործությունները՝ «Երեք արմավենի», «Ղրիմյան էսքիզներ», հատվածներ «Ալմաստ» օպերայից: Համերգը կղեկավարի Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր դիրիժոր, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Էդուարդ Թոփչյանը:

Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի տնօրեն Մարինե Օթարյանը ներկայացրել է Ա. Սպենդիարյանի հոբելյանական ծրագիրը

«Ա. Սպենդիարյանի հոբելյանական ծրագրի միջոցառումները բաժանվել են մի քանի խմբի, և այդ խմբերի մեջ առաջին հերթին ներառված են գիտաժողովներ, գիտական նստաշրջաններ: Ապրիլի 15-ին տուն-թանգարանում անցկացվել է «Ա. Սպենդիարյան-150» խորագրով գիտաժողովը, որին մասնակցել են Հայաստանի և Արցախի երաժշտական քոլեջների երաժշտագետ դասախոսները, ուսանողներն ու գիտաշխատողները: «Ա. Սպենդիարյան-150» խորագրով միջազգային գիտական նստաշրջանը նախատեսվում է իրականացնել 2021 թվականի հոկտեմբերի 7-8-ը Երևանում՝ ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտի, Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի, Հայաստանի կոմպոզիտորների միության հետ»,- նշել է թանգարանի տնօրեն Մարինե Օթարյանը և հավելել, որ միջազգային գիտաժողովի աշխարհագրությունը կլինի բավականին ընդլայնված:

Տնօրենի ներկայացմամբ՝ 2020 թվականին թանգարանն իրականացրել է բավականին մեծ ծավալի հավաքչական և ուսումնասիրման աշխատանքներ: Ղրիմի կենտրոնական արխիվի, Կախովկայի պատմության թանգարանի, Սանկտ Պետերբուրգի կենտրոնական գրադարանի, Ռիմսկի-Կորսակովի թանգարանի, Ռուսաստանի արվեստի պատմության ինստիտուտի, Չեխովի տուն-թանգարանի հետ համագործակցության արդյունքում հավաքագրվել են Սպենդիարյանին վերաբերող բազմաթիվ նյութերի ցանկեր: Ե. Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի հետ համագործակցությամբ ամբողջությամբ թվայնացվել է այնտեղ պահվող Սպենդիարյանի ֆոնդը՝ 3090 միավոր թանգարանային արժեք՝ հիմնականում թղթե հիմքով:

Հավաքված նյութերը զետեղվելու են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հովանու ներքո տպագրվելիք բազմածավալ ալբոմում, որում կներառվի նաև սկավառակ: Կընդգրկվեն Սպենդիարյանի սիմֆոնիկ և այլ ժանրերի ստեղծագործություններ: Ձայնագրման ու թողարկման աշխատանքները կիրականացնի Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախումբը:

Անդրադառնալով համերգային ծրագրերին՝ Օթարյանը հայտնել է, որ դեռ մայիսին կոմպոզիտորին նվիրված համերգով է ներկայացել սիմֆոնիկ նվագախումբը:

Համերգային գործունեության շրջանակում հունիսի 15-ին համերգով կտրվի հոբելյանական միջոցառումների պաշտոնական մեկնարկը: Առաջին անգամ համերգասրահի ճեմասրահում կցուցադրվի Սպենդիարյանին պատկանող Սպենդիարաֆոն երաժշտական գործիքը: Սեպտեմբերի 4-5-ը Գյումրիում նախատեսվում է երկօրյա բացօթյա փառատոն, սեպտեմբերի 20-25-ը Թբիլիսիում՝ Թումանյանի տանը, կկազմակերպվի «Սպենդիարյանական օրեր», սեպտեմբերի երկրորդ շաբաթը տոնակատարություններ ու բազմաթիվ միջոցառումներ են սպասվում Ղրիմում, սպենդիարյանական վայրերով՝ Սիմֆերոպոլ, Յալթա, Սուդակ, Թեոդոսիա քաղաքներում: Լոնդոնում համերգ-ցուցահանդես է նախատեսվում հոկտեմբերին՝ ՀՀ դեսպանատան հովանու ներքո: Հայաստանից դասախոսությամբ հանդես կգա Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի տնօրեն Մարինե Օթարյանը: Այլ միջոցառումներ կլինեն նաև Իրանում:

Սպենդիարյանի և Թումանյանի կապը

Ա. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանի գիտական խորհրդի անդամ Դավիթ Ղազարյանի համոզմամբ՝ Սպենդիարյանը, լինելով Ռիմսկի-Կորսակովի ամենափայլուն ուսանողներից մեկը, կարողացել է ռուսական մշակույթը համադրել հայկականի հետ և ներկայացնել աշխարհին:

«Ինձ համար շատ կարևոր է Սպենդիարյանի և Թումանյանի կապը: Երբ Սպենդիարյանը մտահղացել է ստեղծել օպերա, առաջնայինը նյութն է եղել: Սպենդիարյանն ու Թումանյանը հանդիպել են Մարտիրոս Սարյանի միջնորդությամբ: Կոմպոզիտորի ուշադրությունը գրավել է «Թմկաբերդի առումը» պոեմը, որն այնուհետև դարձել է «Ալմաստ» օպերայի հիմքը: Օպերան երաժշտական մեծ արժեք է, որով մեր օպերային թատրոնը հաճախ բացում է համերգաշրջանը»,- ընդգծել է Դավիթ Ղազարյանը:

Ա. Սպենդիարյանի անվան երաժշտական դպրոցը համերգներով, ճանաչողական ծրագրերով կտոնի կոմպոզիտորի հոբելյանը։

Ա. Սպենդիարյանի անվան երաժշտական դպրոցի տնօրեն Մարինա Վարդանյանի խոսքերով՝ մեծ պատասխանատվությամբ են մոտենում կոմպոզիտորի հոբելյանին: Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան երաժշտական մասնագիտական դպրոցը, կարևորելով մեծանուն կոմպոզիտորի 150-ամյա հոբելյանը, պարբերաբար հանդես է գալիս համերգներով, գիտական-ճանաչողական նախաձեռնություններով՝ փորձելով նպաստել Սպենդիարյանի թողած հարուստ մշակութային ժառանգության հանրահռչակմանը:

«Տարվա սկզբից դպրոցի բացօթյա բեմում կազմակերպում ենք սպենդիարյանական երեկոներ, որոնք շարունակական բնույթ են կրում, իրականացնում ճանաչողական դասընթացներ սպենդիարյանական թեմաներով, որոնց շրջանակում անդրադառնում ենք «Ռիմսկի-Կորսակով և Սպենդիարյան», «Սպենդիարյան և հայ կոմպոզիտորներ» և այլ թեմաների: Այդ միջոցառումները ևս շարունակական են»,- նշել է Վարդանյանն ու հավելել, որ բոլոր համերգներն այս տարի նվիրելու են կոմպոզիտորի 150-ամյակին:

Հոբելյանի շրջանակում Ավետիք Իսահակյանի գրադարանի հետ ցերեկույթներ են կազմակերպում, հնչեցնում են կոմպոզիտորի երաժշտությունը, ինչն ուսուցողական ու ճանաչողական նպատակ ունի: